“ییلد فارمینگ” (Yield Farming) به روش‌های مختلف کسب سود در بازار رمز ارز گفته می‌شود. حتماً شنیده‌اید که “پول پول میاره”. این موضوع در مورد سرمایه‌گذاری در کوین‌ها و بازار کریپتو هم صدق می‌کند. همه بازار رمز ارز ها را به عنوان یک روش سرمایه‌گذاری جانبی می‌شناسند. اما در خود همین دنیای جذاب سرمایه‌گذاری هم می‌توان به افزایش دارایی پرداخت. روش‌های متفاوتی برای کسب کوین‌های بیشتر از کوین‌های موجودتان وجود دارد. از جمله این روش‌ها می‌توان به ییلد فارمینگ اشاره کرد.
تریدرهای حاضر در فرآیند ییلد فارمینگ به “ییلد فارمر” (Yield farmer) معروفند. آن‌ها از استراتژی‌های متنوع و اکثراً پیچیده استفاده می‌کنند تا با گردش دارایی‌های خود میان بازارهای مختلف وام به بالاترین سود برسند. به زبان ساده، این تریدرها سرمایه خود را از طریق قراردادهای کدنویسی‌شده تحت عنوان “قراردادهای هوشمند” (smart contract) به دیگران قرض می‌دهند. ییلد فارمرها اصولاً نسبت به استراتژی‌های خود مخفیانه عمل می‌کنند؛ زیرا هر چه افراد بیشتری در مورد ی استراتژی بدانند، شانس موفقیت و میزان سود از آن روش کمتر خواهد شد.
اگر می‌خواهید بیشتر در مورد این روش کسب سود بدانید حتماً ادامه مقاله را از دست ندهید.
امور مالی غیر متمرکز یا دیفای (DeFi)
دیفای در حقیقت به تمام اپلیکیشن‌ها و خدماتی گفته می‌شود که سعی در ارائه خدمات مالی بدون نیاز به بانک و حاکمیت متمرکز دارند. فارمرها در این حوزه تلاش دارند تا بهترین سودها را پیدا کرده و از آن‌ها استفاده کنند. در ییلد فارمینگ، روش “سرمایه‌گذاری مرکب” (Compound Interest) به کار می‌رود و تریدرها از یک اپلیکیشن سودآور به اپلیکیشن دیگری منتقل می‌شوند تا سودهای خود را مرتباً به صورت تصاعدی بالا ببرند.
جنبش دیفای از اولین ابتکاراتی بود که با ظهور فضای بلاکچین شکل گرفت. این برنامه‌ها نیاز به مجوز ندارند (permissionless). این قابلیت بدان معناست که هر کسی با اتصال به اینترنت و در اختیار داشتن یک کیف پول دیجیتال می‌تواند از آن‌ها استفاده کند. این برنامه‌ها همچنین بدون حضانت بوده و نیاز به واسطه یا اعتماد طرفین ندارند (trustless).
برخی از برنامه‌های دیفای شامل پروتکل‌های نقدینگی می‌شوند. می‌توان از این پروتکل‌ها برای کسب درآمد جانبی استفاده کرد. این کسب درآمد دقیقاً برخلاف اصل هودل (HODL) است. زمانی که بتوان مرتباً از این اپلیکیشن‌ها سود گرفت، چرا باید سرمایه خود را در بلندمدت به امید کسب سود نگه دارید؟
استخراج نقدینگی (liquidity mining)
“استخراج نقدینگی” نام دیگری است که برای ییلد فارمینگ به کار می‌رود. در این روش، فرد رمز ارز های خود را سپرده‌گذاری می‌کند تا به پاداش برسد.
این روش تا حدودی شبیه به استیکینگ (staking) است. برای مقایسه، افراد حاضر در ییلد فارمینگ “تأمین‌کنندگان نقدینگی” (liquidity provider یا LP) نامیده می‌شوند که به استخرهای نقدینگی کمک می‌کنند.
استخر نقدینگی (liquidity pool)
صرافی‌های ارز دیجیتال و بازار رمز ارز ها به دلیل کاربران کمتر و استفاده از انواع رمز ارزهای مختلف معمولاً با مشکل تأمین نقدینگی دست و پنجه نرم می‌کند. شاید سواپ (swap: مبادله) بیت کوین با اتریوم کار چندان سختی نباشد. اما اگر بخواهید توکن پنکیک سواپ (Cake) را با سولانا (SOL) معاوضه کنید چه؟ آیا بازار وام‌دهی یا وام‌گیری این توکن‌ها هم دارای عمق کافی هست؟ مسلماً متوجه خواهید شد که به دلیل عمق بازار ضعیف شاید کارتان سخت‌تر باشد.
صرافی‌های غیر متمرکز برای حل این مسئله از استخرهای نقدینگی استفاده می‌کنند. این استخرها اساساً قراردادهای هوشمندی هستند که بر حسب میزان نیاز و تقاضا به تعدیل وضعیت نقدینگی بازار صرافی می‌پردازند و نرخ بهره‌هایی را برای تأمین‌کنندگان نقدینگی تعیین می‌کنند. در ازای تأمین نقدینگی، پاداش‌هایی در قالب توکن به تأمین‌کنندگان نقدینگی ارائه می‌شود. این پاداش معمولاً از محل جمع‌آوری کارمزدهای پلتفرم نقدینگی پرداخت می‌گردد. این توکن‌های پاداش می‌توانند در قالب همان توکن‌های واریز شده به استخر یا توکن دیگری باشند.
ییلد فارمینگ یا استخر نقدینگی زمانی آغاز می‌شود که فارمر توکن‌های پاداش خود را به پلتفرم دیفای دیگری برده و به کمک آن استخر نقدینگی هم به کسب سود بپردازد و سرمایه‌گذاری مرکب انجام دهد. هم اکنون اکثراً از توکن‌های شبکه اتریوم (ERC-20) در حوزه ییلد فارمینگ استفاده می‌شود. این موضوع به این دلیل است که اکثر پروژه‌های دیفای بر بستر اتریوم شکل گرفته و فعال هستند.
احتمالاً پل‌های میان زنجیره‌ای و دیگر نوآوری‌های بلاکچینی بتوانند اپلیکیشن‌های دیفای را در آینده با انواع بلاکچین‌ها سازگار سازند. بدین ترتیب، سرمایه‌گذاران ییلد فارمینگ یا همان فارمر ها قادر خواهند بود که از قابلیت‌های قراردادهای هوشمند در انواع بلاکچین‌ها استفاده کنند.
شروع کار ییلد فارمینگ
آشنایی با فرآیند ییلد فارمینگ با راه‌اندازی پروژه وام‌دهی کامپاند فایننس (Compound Finance) آغاز شد. این پروژه توکن حاکمیتی خاص خود را با نام COMP داشت. نکته اینجا بود که کامپاند در تلاش برای تمرکز زدایی کامل در توزیع توکن از یک روش جدید الگوریتمی برای صدور توکن خود استفاده کرد. توسعه‌دهندگان کامپاند به منظور تأمین نقدینگی سعی کردند که صدور توکن COMP را در اختیار کاربران قرار دهند. کاربران با تأمین نقدینگی برای این پلتفرم وام‌دهی به کسب این توکن حاکمیتی نائل می‌آمدند. در واقع این توکن، به جای استخراج، “فارم” (farm) یا کشت می‌شد.
همین حالا هم برخی پلتفرم‌ها به جای ایجاد انگیزه از طریق کارمزدها (یا به همراه آن) از این روش برای تهییج سرمایه‌گذاران به سپرده‌گذاری استفاده می‌کنند. بدین ترتیب، برخی توکن‌ها فقط از طریق سپرده‌گذاری و به عنوان پاداش ییلد فارمینگ به عموم اهدا می‌شود و در بازار تنها در مقدار کم قابل خرید هستند.
ارزش کل قفل شده (TVL) چیست؟
برای تعیین بهترین پلتفرم‌ها به منظور انجام ییلد فارمینگ باید نگاهی به “ارزش کل قفل شده” انداخت. این رقم نشان می‌دهد که چه مقدار سرمایه در آن استخر نقدینگی وجود دارد و سپرده‌گذاری شده است. می‌توان از این ابزار برای مقایسه پروتکل‌های مختلف دیفای و سنجش سهم آنان از بازار استفاده کرد.
یکی از ابزارهای مناسب برای انتخاب و مقایسه بهترین پلتفرم‌های ییلد فارمینگ “دیفای پالس” (Defi Pulse) می‌باشد. به کمک این ابزار قادر خواهید بود که ارزش کل قفل شده از رمز ارزهای مختلف را در پروتکل‌های دیفای بررسی کنید. طبعاً هر چه ارزش کل بالاتر باشد احتمالاً آن جفت رمز ارز دارای پتانسیل و سود ییلد فارمینگ بیشتری خواهد بود.
توکن‌های مورد استفاده در استخرهای نقدینگی
معمولاً استیبل کوین‌ها از نیازهای اصلی استخرهای نقدینگی هستند. به همین دلیل، اکثر پلتفرم‌های دیفای به اهدای سود در ازای این کوین‌ها می‌پردازند. البته ممکن است الزام سپرده‌گذاری کاربر در استخر نقدینگی دو توکن باشد (یا حداقل سود کاربر با دو توکن بیشتر شود). برخی پروتکل‌های دیفای هم در ازای کوین‌های واریز شده، توکن‌هایی را به نمایندگی از آن کوین استخراج کرده و در اختیار کاربر قرار می‌دهند. برای مثال، اگر کوین DAI را در پلتفرم وام‌دهی کامپاند سپرده‌گذاری کنید، توکن cDAI را به همان نسبت دریافت می‌کنید که حکم کوین اصلی شما را دارد. یا برای مثال اگر کوین ETH را در همین پلتفرم ذخیره کنید، توکن cETH را به نمایندگی از کوین اولیه خود دریافت می‌کنید.
این پروسه می‌تواند مداوماً ادامه یابد تا بیشترین سود از چرخه گردش کوین‌ها به دست آید. تجسم کنید که فرد کوین DAI خود را در کامپاند سپرده‌گذاری کند و cDAI دریافت کند. سپس توکن cDAI خود را در پلتفرم دیفای دیگری ببرد که از همین روش توکن نمایندگی استفاده می‌کند. آنگاه توکن سوم نماینده توکن cDAI خواهد بود که خودش نماینده کوین DAI است. کم کم این چرخه می‌تواند گیج‌کننده باشد، مگر نه؟ اما به سود مرکب حاصل از سپرده‌گذاری‌های مداوم فکر کنید که می‌تواند از این زنجیره به دست آید.
محاسبه سود حاصل از ییلد فارمینگ
اصولاً این سود با معیارهایی همچون “نرخ درصدی سالانه” (APR) و “درصد عملکرد سالانه” (APY) محاسبه می‌شود. تفاوت میان APR و APY در این است که APR سود مرکب را حساب نمی‌کند. در حالی که APY یا همان درصد عملکرد سالانه می‌تواند سود مرکب (حاصل از افزودن مداوم سود به اصل سرمایه) را نیز مستقیماً حساب کند. البته توجه داشته باشید که خیلی اوقات این دو لفظ به جای یکدیگر استفاده می‌شوند.
نکته بسیار مهم در مورد سود ییلد فارمینگ این است که به دلیل بازار پر نوسان رمز ارزها و وابستگی سود به نیاز استخر نقدینگی نباید انتظار داشت که سود همیشه ثابت باقی بماند. همچنین اگر یک پلتفرم دیفای برای مدتی سود خوبی را ارائه دهد مسلماً پس از مدتی همه به سمت آن استخر می‌روند و بازده آن پایین می‌آید. احتمالاً در آینده معیارهای بهتری برای سنجش سود استخرهای نقدینگی به کار گرفته شود زیرا به نظر می‌رسد که نرخ‌های سالانه بازارهای سنتی کارایی چندانی در محاسبه سود ییلد فارمینگ ندارند. شاید معیارهای هفتگی سود یا حتی معیارهای روزانه بهتر بتوانند منظور را برسانند.
نرخ وثیقه در ارز های دیجیتال
هر گاه بخواهید مقداری دارایی را در بازارهای مالی قرض بگیرید باید وثیقه‌ای برای آن ارائه دهید. در فرآیند ییلد فارمینگ کاملاً محتمل است که سر و کارتان به وام گرفتن برسد. از همان ابتدا توجه داشته باشید که باید مرتباً نرخ وثیقه خود را چک کنید. در صورتی که وثیقه شما پایین‌تر از آستانه مجاز در آن پروتکل دیفای بیاید، کل موجودی شما (یا بخشی از آن) “لیکویید” می‌شود. لیکویید شدن فرآیندی است که در آن دارایی شما بدون نیاز به اجازه از شما کسب می‌شود و می‌تواند توسط پلتفرم مربوطه به فروش برسد.
اصولاً در بازار پر نوسان ارزهای دیجیتال، خود پلتفرم‌های دیفای یا صرافی‌ها کاربر را ملزم می‌دارند که نرخ واریزی بیشتری نسبت به نرخ وام خود به عنوان وثیقه گرو بگذارند. به این کار “وثیقه گذاری بیش از حد” (overcollateralization) گفته می‌شود که در بازار کریپتو بسیار رواج دارد. برای مثال، شاید نرخ وثیقه 700 درصدی در بازار رمز ارز ها چندان عجیب نباشد.
بگذارید همه این‌ها را با یک مثال نشان دهیم. به فرض که یک پروتکل وام‌دهی شما را ملزم می‌کند که نرخ وثیقه 200 درصدی را رعایت کنید. در این صورت، به ازای هر 100 دلار واریزی می‌توانید 50 دلار وام بگیرید. اصولاً پیشنهاد می‌شود که موقع استفاده از پلتفرم‌های وام دهی ارز دیجیتال حتی‌الامکان وثیقه‌ای بیشتر از نرخ تعیین شده ارائه دهید تا احتمال لیکویید شدن را کاهش دهید.
آیا من هم می‌توانم ییلد فارمینگ کنم؟
اگر چه شاید فرآیند ییلد فارمینگ از لحاظ نظری ساده باشد، اما واقعیت این است که پیچیدگی‌های زیادی دارد و تنها به تریدرهای حرفه‌ای پیشنهاد می‌شود. همچنین عموماً افراد با سرمایه بالا (همچون نهنگ‌ها) می‌توانند از این روش به کسب سود برسند چون گاهی هزینه‌های جانبی (همچون کارمزدها یا انتقال سرمایه از یک پلتفرم به پلتفرم دیگر) می‌تواند سر به فلک بکشد.
حتماً لازم است که با دانش کافی و آینده‌نگری وارد این استراتژی کسب سود بشوید. در عین حال این آینده‌نگری و احتیاط نباید سرعت عمل شما را کاهش دهد. به همین دلیل است که باید در این حوزه کاملاً حرفه‌ای باشید و یک برنامه مشخص برای خود تدوین کنید.
خطرات ییلد فارمینگ
یکی از مهمترین خطرات در ییلد فارمینگ مربوط به لیکویید شدن به واسطه وثیقه کم می‌شود. اما دیگر خطرات استخراج نقدینگی چه هستند؟
قراردادهای هوشمند می‌توانند دچار خطای فنی شوند که می‌تواند گریبان سرمایه‌گذاران را بگیرد. توجه داشته باشید که اکثر پلتفرم‌های وام‌دهی تازه کار هستند. همین موضوع باعث می‌شود که نتواند اطمینان کافی را نسبت به سپرده‌گذاری سرمایه به وجود آورد. حتی در بلاکچین‌های بزرگ هم گاهی باگ‌ها یا اختلالاتی دیده می‌شود که رفعِ آن‌ها به دلیل ذات تغییر ناپذیر بلاکچین چندان آسان نیست.
اصلی‌ترین مزیت پروژه‌های دیفای می‌تواند یکی از نقاط ضعف آن‌ها هم باشد. همانطور که گفته شد، این پروتکل‌ها نیاز به اجازه ندارند و هر کسی می‌تواند در آن‌ها عضو شود. بدین ترتیب، کل حوزه دیفای به اعضای شبکه خود وابسته است که می‌توانند هر کسی باشند. در نتیجه، شما علاوه بر اعتماد به پلتفرم مربوطه باید به اعضای آن هم اعتماد داشته باشید.
پلتفرم ها و پروتکل های معروف برای ییلد فارم
استراتژی و روش مشخصی برای ییلد فارمینگ وجود ندارد. در واقع، این روش‌ها به صورت لحظه‌ای قابل تغییر هستند. همه پلتفرم‌های دیفای می‌توانند از جمله گزینه‌های سرمایه‌گذاری باشند. فارمرها باید بهترین پروتکل‌ها را در لحظه با بالاترین نرخ سود، کمترین ریسک و قوانین مناسب انتخاب کنند.
ایده اصلی ساده است. شما سرمایه خود را در یک قرارداد هوشمند (در یک استخر نقدینگی) واریز می‌کنید و در ازای سپرده خود به پاداش می‌رسید. اما جزئیات انجام این فرآیند، نرخ سود، توکن اهدایی به شما، مدت زمان سپرده و عوامل دیگر بسیاری می‌توانند متفاوت باشند. بهتر است که پیش از شروع حتماً در مورد پلتفرم‌های انتخابی خود کاملاً تحقیق کنید.
در اینجا به برخی از پلتفرم‌های محبوب برای ییلد فارمینگ اشاره می‌کنیم.
کامپاند فایننس (Compound Finance)
پلتفرم کامپاند یک بازار پولی الگوریتمی است که برای خدمات وام‌دهی یا وام‌گیری استفاده می‌شود. هر کسی با یک کیف پول اتریوم می‌تواند در استخر نقدینگی کامپاند سپرده‌گذاری کند. نرخ سود بر حسب میزان عرضه و تقاضا به صورت الگوریتمی و کاملاً اتوماتیک محاسبه می‌شود. در نتیجه توجه داشته باشید که ارقام سود می‌توانند به صورت روزانه یا هفتگی تغییر کنند.
میکر دائو (MakerDAO)
“میکر” یک پلتفرم اعتباری غیر متمرکز است که به عنوان پشتوانه صدور کوین دای (DAI) فعالیت می‌کند. هر کسی می‌تواند در استخر نقدینگی این پروژه با نام “خزانه میکر” (Maker Vault) به سپرده‌گذاری دارایی‌های وثیقه خود بپردازد. دارایی‌های وثیقه ممکن است کوین‌های مختلفی همچون ETH، BAT، USDC یا WBTC باشند. کوین دای در ازای سپرده به کاربران اهدا می‌گردد.
سینتتیکس (Synthetix)
“سینتتیکس” یک پروتکل دارایی مصنوعی است. در ازای سپرده‌گذاری (یا استیک) توکن بومی این شبکه (با نماد SNX) یا ETH قادر خواهید بود که دارایی‌های مصنوعی دریافت کنید. اما این دارایی مصنوعی چه می‌تواند باشد؟
عملاً هر دارایی مالی (با ارزش مشخص) می‌تواند به صورت توکن درآمده و به معامله برسد. همین حالا هم پلتفرم سینتتیکس از بسیاری دارایی‌های دیجیتال و غیر دیجیتال پشتیبانی می‌کند. همین موضوع باعث می‌شود که بتوان به منظور کسب سود از این پلتفرم برای همه دارایی‌ها استفاده کرد.
آوه (Aave)
“آوه” یک پروتکل غیر متمرکز برای خدمات وام است. نرخ بهره برحسب وضعیت بازار به صورت الگوریتمی تعیین می‌گردد. قرض دهندگان به ازای سرمایه سپرده خود توکن‌هایی با پیشوند “a” دریافت می‌کنند. برای مثال برای کوین DAI می‌توان aDAI دریافت کرد و بلافاصله سود مرکب را آغاز کرد. سود شما هم در قالب همین توکن نمایندگی واریز می‌شود. هر گاه خواستید (بسته به قوانین پروتکل) می‌توانید با سوزاندن توکن “a” خود توکن‌های اصلی را دریافت کنید.
آوه خدمات “وام آنی” (flash loan) را نیز ارائه می‌دهد. کاربران باید کل فرآیند کسب وام و بازپس دهی آن را در زمان ساخت یک بلاک (13 ثانیه) به اتمام برسانند.
یونی سواپ (Uniswap)
یونی سواپ یک صرافی غیر متمرکز است که سواپ توکن‌های مختلف را آسان می‌سازد. تأمین‌کنندگان نقدینگی یک مقدار برابر از دو توکن را واریز می‌کنند و با انجام تریدهای جفت رمز ارز یا سپرده‌گذاری توکن‌های مورد نیاز به پاداش می‌رسند. پاداش تأمین‌کنندگان نقدینگی از کارمزدهای ترید در این پروتکل پرداخت می‌گردد.
کرو فایننس (Curve Finance)
کرو فایننس هم یک صرافی غیر متمرکز دیگر برای سواپ توکن‌ها است. تمرکز اصلی این پلتفرم بر سواپ استیبل کوین‌های مختلف است. نکته جالب اینجاست که می‌توانید استیبل کوین‌ها را نیز با حداقل اختلاف قیمتی (اسلیپیج: slippage) سواپ کنید.
اصولاً اکثر فارمرهای ییلد از استیبل کوین‌ها در فرآیند ییلد فارمینگ استفاده می‌کنند. به همین دلیل استخرهای کرو فایننس از بهترین گزینه‌ها برای ییلد فارمینگ هستند.
بلنسر (Balancer)
بلنسر یک پروتکل نقدینگی دیگر همچون یونی سواپ و کرو فایننس است. تفاوت اصلی در اینجاست که می‌توانید توکن خاص خود را در استخر نقدینگی تعبیه کنید. دیگر لازم نیست نگران تأمین نقدینگی یک جفت رمز ارز در یونی سواپ باشید. همچون یونی سواپ، کارمزد معاملات و مبادلات به تأمین‌کنندگان نقدینگی خواهد رسید.
یرن فایننس (Yearn.finance)
یرن فایننس یک تجمیع کننده از بازار وام است. در واقع، این پلتفرم بهترین و سودآورترین خدمات وام‌دهی را انتخاب کرده و به کاربر پیشنهاد می‌دهد. سرمایه فرد بلافاصله پس از واریز تبدیل به توکن‌هایی با پیشوند y می‌شود.
یرن فایننس می‌تواند بهترین انتخاب برای شروع کار فارمرها باشد زیرا به صورت اتوماتیک بهترین پلتفرم‌ها برای ییلد فارمینگ را پیشنهاد می‌دهد.
نتیجه گیری
در این مقاله به یکی از جذاب‌ترین مفاهیم در دنیای کریپتو پرداختیم. مفهومی سودآور که از طریق پلتفرم‌های مختلف دیفای در حوزه مالی میسر می‌شود.
حوزه غیر متمرکز دیفای متشکل از پروتکل‌های نقدینگی و دیگر خدمات غیر متمرکز مالی احتمالاً در آینده بتواند سود بیشتری نیز به همراه داشته باشد. در این صورت علاقه‌مندان بیشتری هم به سوی آن جذب خواهند شد تا سودهای مرکب خود را افزایش دهند.
بدون شک از آن جا که بازار جذاب دیفای در دسترس عموم مردم است، هر کسی با اتصال به اینترنت خواهد توانست در این بستر فعال شود و به استخراج سود بپردازد.
این بهترین و کاملترین مقاله در باره فارمینگ بود که تا حالا دیدم.