در سال‌های اخیر، توکن‌های غیر قابل معاوضه (NFT) به شهرت و محبوبیت زیادی رسیده‌اند. توکن NFT نشان داد که می‌تواند دارایی‌های دیجیتال را به صورت منحصر به فرد دربیاورد. بدین ترتیب، NFT جایگاه ویژه‌ای در هنر، دنیای بازی، خرید و فروش املاک و دارایی، بلیط رویدادهای مختلف و غیره یافت.
البته کارایی این توکن هنوز شکوفا نشده است، اما مسلماً مسیر روشنی در انتظار NFTهاست و بهتر است از حالا در مورد حوزه‌های استفاده این توکن‌ها صحبت کنیم تا خودمان را برای آینده آماده کنیم و سود بیشتری به دست آوریم.
توکن‌های غیر قابل معاوضه (NFT)
احتمالاً بهتر باشد ابتدا شما را با توکن‌های NFT آشنا کنیم تا ببینید تفاوت این توکن‌ها با توکن‌های معمولی چیست و مزیت آنها در چیست.
“توکن غیر قابل تعویض” (Non-Fungible Token) به یک دارایی دیجیتال گفته می‌شود که قابل ویرایش و شبیه‌سازی نیست. یک کوین ارز دیجیتال معمولی (همچون بیت کوین) با یک کوین دیگر از این نوع یکسان است. این در حالی است که توکن‌های NFT متفاوت از یکدیگرند و هیچ دو توکنی از آن مشخصات و قیمت‌های یکسان ندارند.
این توکن‌ها معمولاً به صورت تکی یا با تعداد محدود توزیع می‌شوند. این بدان معناست که اطلاعات مربوط به آن توکن فقط ضمیمه همان توکن خواهد بود و اصل آن اطلاعات در اختیار دارنده همان توکن است.
کاربرد NFT
توکن‌های NFT می‌توانند کاربردهای زیادی را به همراه داشته باشند. این توکن‌ها در ابتدا کاربرد خود را در بازی‌های بلاکچینی نشان دادند.
کاربرد NFT ها در دنیای بازی‌های بلاکچینی
ثبت شفاف اطلاعات این توکن‌ها در بلاکچین باعث می‌شود که هر آیتم بازی بتواند به عنوان یک توکن NFT در این دفتر ثبت گردد و به صورت منحصر به فرد به کار برود.
توکن‌های NFT کاربرد گسترده‌ای در دنیای بازی‌های بلاکچینی و حوزه متاورس دارند. شکوفایی فناوری بلاکچین باعث شد تا بسیاری از آواتارها، آیتم‌ها و مراحل بازی‌های آنلاین به صورت توکن قابل خرید و فروش شوند. حق مالکیت نیز برای خریدار محفوظ است و وی می‌تواند قابلیت خاص خود را به فروش برساند.
خاصیت کلکسیونری
علاوه بر این، توکن‌های NFT می‌توانند خاصیت کلکسیونری هم داشته باشند. بدین ترتیب، علاقه‌مندان به حوزه‌های مختلف هنری قادر خواهند بود که فایل دیجیتال اصل یک دارایی واقعی را خریداری کنند.
معمولاً توکن‌های کلکسیونی براساس کمیابی دسته‌بندی می‌شوند و هر چه تعداد موجود آنها کمتر باشد ارزش آنها بالاتر خواهد رفت.
توکن‌های NFT هنری
بسیاری از هنرمندان و گرافیست‌ها به این حوزه رو آورده‌اند و آثار هنری خود را در قالب توکن‌های NFT به فروش می‌رسانند. هر فیلم، موسیقی، نقاشی و غیره می‌تواند به صورت یک NFT دربیاید و بر روی یک بلاکچین ثبت و ذخیره شود.
دلیل ارزشمندی توکن‌های NFT
دلایل زیادی برای ارزشمند شدن یک توکن وجود دارد. پیش از بررسی مسائل فنی باید بدانید که در همان ابتدا، هنرمند و سازنده یک توکن NFT باید هزینه‌هایی را برای “استخراج” (mint) توکن خود بپردازد. او با این کار در واقع صرفاً دارد توکن خود را بر روی بلاکچین در دسترس عموم قرار می‌دهد تا قیمت‌گذاری و فروخته شوند.
اما قرار دادن یک توکن NFT هنری الزاماً منجر به فروش آن نخواهد شد. به فروش رسیدن یک توکن NFT به عوامل زیادی بستگی دارد که از آن جمله می‌توان به شهرت و محبوبیت طراح اثر و جذابیت هنری آن اشاره کرد.
برخی توکن‌ها دارای ویژگی‌های خاص می‌باشند که به آنها ارزش می‌دهد. در ادامه به برخی از پرفروش‌ترین توکن‌های NFT خواهیم پرداخت. همان طور که خواهید دید این توکن‌ها معمولاً دارای ویژگی‌های بصری و فنی هستند که باعث ارزش‌یافتن آنها می‌شود.
علاوه بر این ویژگی‌ها گاهی ویژگی‌هایی جانبی هم منجر به افزایش ارزش توکن NFT مورد نظر خواهد شد. برای مثال، شرکت ارائه‌دهنده توکن‌ها اعلام می‌کند که دارنده این توکن‌ها می‌توانند در همایش یا کنسرت خاصی هم شرکت داشته باشند.
ویژگی‌های خاص توکن‌های NFT
از نام این توکن‌ها هم مشخص است که متفاوت با سایر توکن‌ها و کوین‌ها هستند. ویژگی “غیر قابل تعویض” در نام توکن NFT به این معناست که این توکن‌ها یکتا هستند و دارای یک توکن متناظر نیستند که با هم به نسبت 1:1 مبادله شوند. این ویژگی در زیرمجموعه “گواهی اصالت” (Proof-of-Originality) قرار می‌گیرد.
در ادامه به برخی دیگر از ویژگی‌های مطرح توکن‌های NFT خواهیم پرداخت.
تقسیم‌نشدنی
برای خرید بیت کوین لازم نیست یک واحد BTC را خریداری کنید. میتوانید کسری از یک بیت کوین را (تا 7 رقم اعشار) وارد کرده و عملیات خرید را تکمیل نمایید.
اما موضوع برای توکن‌های NFT متفاوت است. توکن‌های NFT معمولاً قابل تقسیم به بخش‌های کوچک‌تر نیستند. هر کدام از این توکن‌ها معمولاً یک واحد کامل هستند و باید به همین صورت به فروش برسند.
اطمینان از اصالت کالا
به کمک فناوری بلاکچین میتوانید دارایی NFT را ردیابی کنید تا به مالک اصلی آن برسید و مطمئن شوید که اثر از خالق اصلی آن به دست آمده است. از آنجا که امکان دستکاری اطلاعات در بلاکچین وجود ندارد، مطمئن می‌شوید که آن توکن دارای اصالت می‌باشد یا خیر.
ساخت NFT
درست کردن و ثبت یک NFT کار چندان دشواری نیست. اگر چه برخی بازارهای NFT، همچون پلتفرم معروف “اوپن سی” (OpenSea)، در ایران دچار اختلال هستند.
فرایند استخراج یا تولید یک اثر هنری و عرضه آن در بازار NFT کار سختی نیست. برای این کار باید چند مرحله ساده را پیش بگیرید.
ابتدا باید بدانید که ساخت NFT نیاز به دانش کدنویسی یا برنامه‌نویسی ندارد. کاربر باید فقط از دانش تخصصی خود (هنری یا غیره) استفاده کند تا NFT هنری خود را بسازد.
فقط کافی است که بلاکچین و پلتفرم بازار NFT خود را انتخاب کنید تا مقصد توکن ایجاد شده را پیدا کنید. همان طور که گفته شد، مرحله ساخت توکن NFT معمولاً به صورت رایگان نیست.
فرد برای استخراج (ایجاد) توکن NFT خاص خود باید مقداری رمز ارز را بپردازد. بنابراین بهتر است یک کیف پول ارز دیجیتال هم در اختیار داشته باشید تا آماده پرداخت هزینه آپلود اثر خود در بازار NFT باشید.
البته اگر می‌خواهید توکن NFT پیچیده‌ای بسازید بهتر است از یک متخصص برنامه‌نویسی کمک بگیرید تا لااقل در خصوص قراردادهای هوشمند جانبی به شما کمک کند.
نکته حائز اهمیت در اینجا این است که عرضه یک توکن NFT الزاماً منجر به فروش آن نخواهد شد. افرادی که تازه پا به این عرصه گذاشته‌اند به دلیل کمبود شهرت احتمالاً نتوانند بخش زیادی از آثار خود را به فروش برسانند. یکی از ویژگی‌های ارزش‌یابی یک توکن مربوط به شهرت خالق آن است.
اما حتی برای تازه‌واردان هم بازار NFT جذاب است. با گسترش هر چه بیشتر کاربران بلاکچین و حوزه ارزهای دیجیتال مرتباً بر تعداد علاقه‌مندان افزوده می‌شود. در نتیجه، هنرمندان قادر خواهند بود که آثار خود را برای طیف وسیع‌تری عرضه کنند. تازه‌واردان عرصه NFT باید تلاش کنند که بازاریابی خود را به حد خوبی برسانند تا توکن‌هایشان به فروش بهتری برسد.
فروش توکن‌های NFT
به هیچ وجه نباید به اشتباه فکر کنید که توکن‌های غیر قابل تعویض را نمی‌توان معاوضه کرد. توکن‌های NFT را هم می‌توان به فروش رساند. تفاوت در اینجاست که هیچ کدام از توکن‌های NFT با یکدیگر یکسان نیستند و فروش آنها باعث خواهد شد که کنترل آن توکن به صورت انحصاری در اختیار کاربر بعدی قرار بگیرد.
در واقع بعد از فروش، صاحب اثر هم حقی بر اثر خود نخواهد داشت. به جز اینکه می‌توان آن دارایی را به کمک فناوری بلاکچین تا زمان پیدایش ردیابی کرد و صاحبان قبلی آن را شناخت. این ویژگی کمک می‌کند تا صاحب اصلی اثر مشخص شود.
برخی توکن‌های NFT دارای حق امتیاز هم می‌باشند. در نتیجه، هر بار که آن توکن به فروش برسد درصدی از مبلغ فروش به سازنده اصلی خواهد رسید.
حتماً توجه داشته باشید که بلاکچین انتخابی شما برای عرضه توکن NFT باید قابلیت پشتیبانی از کیف پول و بازار NFT مورد نظرتان را داشته باشد.
توکن‌های NFT خودتان را میتوانید به سه صورت به فروش برسانید. در روش اول، یک قیمت معین را برای فایل دیجیتال خود (اعم از گیف، عکس، فیلم و غیره) در نظر می‌گیرید. در روش دوم، فایل دیجیتال به مزایده گذاشته می‌شود. بالاترین نرخ پیشنهادی در مدت معین به عنوان خریدار انتخاب خواهد شد. بعضی پلتفرمهای خاص هم از روش “مزایده هلندی” (Dutch Auction) استفاده می‌کنند که به صورت نزولی انجام می‌شود. تا هر زمان خریدار برای یک قیمت وجود داشته باشد، قیمت‌ها کاهش خواهند یافت.
برای تعیین حدود قیمت احتمالی یک کالا میتوانید از بازارهایی مانند “ای بی” (eBay) استفاده کنید. با قیمت‌گذاری درست قادر خواهید بود توکن NFT خود را سریع‌تر به فروش برسانید.
پلتفرمهای فروش توکن‌های NFT هنری
پلتفرمهای فروش توکن NFT بسته به نوع توکن (مجسمه، نقاشی، کتاب، اثر گرافیکی و غیره) متفاوت هستند.
- اوپن سی (OpenSea):به جرأت می‌توان گفت بزرگترین بازار NFT مربوط به “اوپن سی” می‌شود که پیش‌تر گفتیم دسترسی خود را بر روی ایرانیان بسته است. برای استفاده از چنین پلتفرم‌هایی بهتر است یک “وی پی اس” (VPS) تهیه کنید تا همیشه با یک IP خارجی خاص به پلتفرم مربوطه ورود کنید. پلتفرم اوپن سی بر بستر دو بلاکچین معروف اتریوم و پالیگان قرار دارد.
- نیفتی گیت وی (Nifty Gateway) : هم از شناخته‌شده‌ترین و معتبرترین بازارهای NFT است که توسط برادران دو قلو “وینکل واس” (Winklevoss) اداره می‌شود. طبعاً این پلتفرم به صرافی این دو برادر (یعنی صرافی Gemini) وصل است و بر روی شبکه اتریوم قرار دارد.
- Foundation : سایت ” Foundation” هم از پلتفرم‌هایی است که به صورت اختصاصی در زمینه ایجاد یک بستر بازار مناسب برای خرید و فروش NFT ها فعالیت می‌کند و در ایران شهرت زیادی یافته است.
- سول سی (SolSea) : اگر برای ثبت توکن NFT خود از شبکه بلاکچینی سولانا استفاده کرده‌اید یکی از بهترین گزینه‌ها برای شما می‌تواند “سول سی” (SolSea) باشد. هزینه ثبت NFT در این شبکه بسیار اندک است و رابط کاربری آسانی دارد که به وضوح به شما ثابت می‌کند که ساخت و ثبت NFT اصلاً کار سختی نیست. توجه داشته باشید که برای استفاده از این بازار نیاز به کیف پول‌هایی همانند فانتوم (Phantom) دارید که که مختص شبکه سولانا باشند.
- سایر پلتفرم های خرید و فروش NFT : سایت و ارز دیجیتال “دیسنترالند” (Decentraland) دارای یک بازار NFT در درون خود می‌باشد. “زورا” (Zora)، “ریریبل” (Rarible) و “سوپر ریر” (SuperRare) هم از معتبرترین و بهترین بازارهای NFT هستند.
ذخیره‌سازی توکن‌های NFT
برای ذخیره توکن‌های NFT نیاز به یک کیف پول دارید. به خصوص اگر در حوزه NFT هنری مشغول به فعالیت هستید بهتر است کیف پولی را انتخاب کنید که از بازارهای هنری NFT پشتیبانی می‌کند.
اکثر شبکه‌های ثبت توکن‌های NFT یا بازارهای NFT بر روی شبکه اتریوم قرار دارند. به همین دلیل است که اکثر کاربران این حوزه از کیف پول‌های مطرح اتریوم (مانند متامسک) استفاده می‌کنند.
اصولاً به منظور انجام خدمات ثبت، خرید، فروش، ویرایش یا غیره نیاز به پرداخت کارمزدهای مختلف دارید. این کارمزدها بر روی شبکه اتریوم “گس” (GAS) نام دارند و درصدی از یک اتریوم کامل هستند. مبلغ گس می‌تواند متفاوت باشد. این مقدار بستگی به عوامل زیادی همچون ترافیک شبکه، مقدار عرضه و تقاضا، زمان مورد نظر و غیره دارد.
پرفروش‌ترین توکن‌های NFT در تاریخ
برخی توکن‌های NFT به حدی خوب به فروش رسیده‌اند که باعث ترغیب کاربران به ورود به این حوزه شده‌اند. در این بخش می‌‍خواهیم به چند مورد از پرفروش‌ترین توکن‌های NFT بپردازیم.
1.هر روز؛ 5000 روز اول (Everydays: The First 5000 Days): 69.3 میلیون دلار
این اثر هنری دیجیتال توسط گرافیست دیجیتال آمریکایی “مایک وینکلمن” (Mike Winkelmann) طراحی شد. این هنرمند با نام مستعار “بیپل” (Beeple) نیز مشهور است.
از سال 2007 به مدت 13 سال، این هنرمند هر روز تصویری جدید را در اینستاگرام خود قرار می‌داد که مرتبط با اتفاقات روزمره بود. این توکن NFT در واقع ترکیبی کُلاژی از همه این تصاویر است که روند رشد فکری این هنرمند را به نمایش می‌گذارد.
2. ساعت (Clock): 52.7 میلیون دلار
اثر “ساعت” یک تایمر متحرک است که تعداد روزهای حبس “جولین آسانژ” (Julian Assange)، مؤسس ویکی لیکز (WikiLeaks) را می‌شمارد. آسانژ به اتهام جاسوسی به 175 سال زندان محکوم شده است.
هدف این بود که فروش این توکن NFT بتواند مخارج دادگاه‌های جولین آسانژ را تا حدودی جبران کند. در مزایده، این توکن با رقم 16953 ETH توسط سازمان خودمختار غیر متمرکز یا دائو (DAO) به فروش جمعی رسید که به صورت تقریبی معادل 52.7 میلیون دلار ارزش‌گذاری می‌شد.
3. انسان اول (HUMAN ONE): 28.9 میلیون دلار
اولین اثر هنری فیزیکی “بیپل” با نام انسان اول در نوامبر 2021 به 28.9 میلیون دلار فروخته شد. این اثر متشکل از یک مجسمه متحرک سه بُعدی با چهار صفحه دیجیتال است. در درون آن میتوانید شاهد ویدئویی بی‌پایان از سفر یک فضانورد به نقاط مختلف در زمان‌های مختلف باشید.
4.کریپتو پانک؛ شماره 5822: 23.7 میلیون دلار
کریپتو پانک (CryptoPunks) به کلکسیون‌هایی از آثار هنری کرپتویی گفته می‌شود که در قالب NFT بر شبکه اتریوم قرار می‌گیرند. به عنوان یکی از اولین پروژه‌های NFT، کرپتو پانک توانست خیلی زود محبوب شود تا حدی که برخی از توکن‌های آن به قیمت‌های میلیون دلار به فروش رسید.
از جمله این توکن‌ها می‌توان به 5822 اشاره کرد که در فوریه 2022 با 8 هزار ETH خریداری شد. تنها 9 توکن در این رده در کلکسیون کریپتو پانک موجود است.
آینده سرمایه‌گذاری در NFT
مسلماً نمی‌توان سقف و محدوده مشخصی را برای کاربرد توکن‌های NFT در نظر گرفت. این توکن‌ها توانستند عرضه محدود و ویژگی کمیابی را در بازار ارزهای دیجیتال معرفی کنند که به تنهایی می‌تواند موجب ارزش‌یافتن یک رمز ارز شود.
اما باارزش‌ترین ویژگی توکن‌های NFT مربوط به اثبات مالکیت است. این توکن‌ها با استفاده از فناوری بلاکچین قادر به ردیابی یک محصول تا زمان پیدایش هستند و کاربر می‌تواند مالکان سابق آن توکن را بشناسد و از اصالت توکن مطمئن شود.
حالا این ویژگی‌ها را در دنیای واقعی بررسی کنید. همه کالاهای باارزش ما در دنیای واقعی می‌توانند دارای یک سند دیجیتال شوند و در بستر بلاکچین خرید و فروش شوند.
سخن پایانی
توکن‌های غیر قابل تعویض (NFT) در دنیای هنر با دو هدف اصلی روی کار آمدند. ایجاد توکن‌های جدید NFT دارای کاربرد سرمایه‌گذاری و هنری بود.در کاربرد سرمایه‌گذاری، سازنده NFT می‌توانست با فروش توکن‌های اصیل و هنری خود به سود برسد. اما در کاربرد هنری، هدف اصلی فروش توکن‌ها نیست و کاربر تلاش می‌کند تا بر مسئله هنر تأکید داشته باشد و یک اثر کلکسیونری را معرفی کند.وجود توکن‌های NFT در بستر بلاکچین باعث خواهد شد که اطلاعات هر توکن به صورت دقیق در این دفترهای توزیع‌شده ثبت گردند. بدین ترتیب، خریدار می‌تواند اطمینان حاصل کند که اثر مورد نظر او دارای اصالت است و از مبدأ مشخص می‌آید.سوالات متداول
این سؤالی است که بسیاری از منتقدان و علاقه‌مندان به توکن‌های NFT را مشغول می‌کند. آنها معتقدند که اکثر محصولات فعالی بازار NFT قابل دانلود رایگان هستند. بنابراین نباید دلیلی برای وجود بازار خرید و فروش برای آنها وجود داشته باشد.
به سادگی می‌توان ارزش NFT را در یک مثال نشان داد. نقاشی “مونا لیزا” از داوینچی (Leonardo da Vinci) را میتوانید به سادگی از اینترنت دانلود کنید. آیا این معنای خاصی دارد و شما مالک این اثر خواهید بود؟ خیر، دقیقاً همین موضوع در خصوص توکن‌های NFT هم صدق می‌کند. شما با خرید یک توکن NFT هنری تبدیل به مالک آن اثر خواهید شد. اگر چه سایر افراد هم می‌توانند آن اثر را دانلود کنند اما مالک اثر شما هستید!
همان طور که در طول مقاله اشاره شد، حوزه NFT دارای جذابیت‌ها و کاربردهای زیادی است. این حوزه در حال گسترش است و حتی بسترهای املاک و مستقلات هم وارد کاربردهای گوناگون NFT شده‌اند.
به راحتی می‌توان پیش‌بینی کرد که این حوزه آینده درخشانی خواهد داشت. اما توجه داشته باشید که باید حتماً با آگاهی و دانش وارد این حوزه شوید. در صورتی که نام تجاری معتبری داشته باشید، کارتان ساده‌تر است.
اما اگر هنوز به عنوان یک هنرمند یا ارائه‌دهنده حرفه‌ای خدمات معروف نشده‌اید، بهتر است از هنر خود مطمئن باشید. البته فراموش نکنید که به عنوان یک فروشنده ضعیف نیاز به بازاریابی قوی هم خواهید داشت.
