یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین رویدادهای دوره‌ای در بیت کوین مربوط به «هاوینگ» (halving) میشود. این رویداد به معنای نصف شدن پاداش استخراج است.
پس هاوینگ به صورت مستقیم با فرآیند استخراج مرتبط است و در نتیجه در بلاک چین‌هایی می‌تواند اتفاق بیفتد که از مکانیزم اثبات کار (Proof of Work) برای تأیید اطلاعات و تأمین امنیت شبکه استفاده میکنند.
در میان کریپتوکارنسی‌هایی که از این مکانیزم اجماع استفاده میکنند، مطمئناً مشهورترین رمز ارز خود بیت کوین است. آخرین رویداد هاوینگ در بیت کوین در سال 2010 رخ داد و به موجب آن پاداش ساخت بلاک‌های جدید نصف شد و به 6.25 BTC رسید.
طبق پروتکل‌ها و کدهای بیت کوین باید انتظار داشت که هاوینگ بعدی بیت کوین در آپریل یا می 2024 اتفاق بیفتد و پاداش استخراج به 3.125 BTC برسد.
این پروسه هم به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند و هم تیم توسعه پروژه به آن نیاز دارد. از یک سو، این پروسه باعث کاهش تدریجی عرضه یک توکن میشود. از سوی دیگر هم عرضه توکن به صورت هدفمند و منظم رخ می‌دهد که اعتبار پروژه را بالا می‌برد.
شروع کار کریپتوکارنسی‌ها با بیت کوین
در سال 2008، شخص یا اشخاصی با نام مستعار «ساتوشی ناکاموتو» (Satoshi Nakamoto) اقدام به توسعه یک نوع ارز دیجیتال کرد که مشکلات ارزهای دیجیتال پیشین را حل می‌کرد و یک ساختار غیر متمرکز را برای انجام امور مالی به وجود می‌آورد.
به کمک فناوری بلاک چین می‌شد اطلاعات را به صورت دیجیتال بایگانی کرد. همچنین این امکان وجود داشت که بلاک‌های مختلف اطلاعاتی را نیز به یکدیگر متصل نمود و به صورت زنجیره درآورد. در یک شبکه غیر متمرکز بلاکچینی از کامپیوترها و سیستم‌های متصل استفاده میشود که «نود» (node) نام دارند. آن‌ها باید نرم‌افزار بلاک چین را اجرا کنند و وظیفه بایگانی اطلاعات تراکنش‌ها را بر عهده دارند.
یک «نود کامل» (full node) به کاربری گفته میشود که اطلاعات بلاک چین را به صورت کامل ذخیره کرده است. این نود مسئولیت نظارت کلی بر تراکنش‌ها را بر عهده دارد و می‌تواند یک تراکنش را تأیید یا رد کند. تراکنش‌ها باید دارای یک طول مشخص باشند و برخی فاکتورهای امنیتی و اعتباری را (بسته به بلاک چین مورد نظر) رعایت کنند. هر تراکنش به صورت منفرد بررسی و تأیید میگردد و بعد از تجمیع آن‌ها در یک بلاک در کل شبکه منتشر میشود تا همه اعضا قادر به مشاهده و بررسی بلاک باشند.
هر چه تعداد کامپیوترهای متصل به شبکه بیشتر باشد، آن شبکه غیر متمرکزتر است و ثبات و امنیت بلاکچین بیشتر خواهد شد. در زمان نگارش این مقاله، 17309 نود در حال اجرای کدها و بررسی تراکنشهای بیت کوین هستند. همه میتوانند یک نود معمولی در شبکه باشند. با این حال برای تبدیل‌شدن به یک نود باید ظرفیت ذخیره کافی را در اختیار داشته باشید تا بتوانید تاریخچه تراکنش‌ها را ذخیره نمایید. همچنین توصیه میشود که حتماً از دسترسی مداوم خود به شبکه اینترنت مطمئن شوید، زیرا می‌تواند جریمه‌هایی را در پی داشته باشد و حتی دسترسی شما مسدود شود. توجه داشته باشید که همه نودها نمی‌توانند نود ماینر باشند. اما نود ماینر کیست و چه وظایفی دارد؟
استخراج بیت کوین
در فرآیند استخراج بیت کوین، افراد باید از کامپیوترها و سخت‌افزارهای پیچیده برای شرکت در فرآیند تأیید تراکنش‌ها و اعتبارسنجی استفاده کنند.
همه بلاکچین‌ها با هدف ایجاد یک بستر غیر متمرکز بدون نظارت یک نهاد مرکزی ایجاد شده‌اند. به همین دلیل است که نیاز به یک مکانیزم اجماع وجود دارد تا رفتار صادقانه اعضا را مرتباً چک کند و از رفتار سودجویانه اعضا جلوگیری کند.
بیت کوین از مکانیزم اجماع اثبات کار استفاده می‌کند. در این مکانیزم، نودهای ماینر قدرت محاسباتی و زمان خود را به منظور حل هش‌های رمزنگاری‌شده به کار می‌گیرند. شبکه به واسطه انجام این کار مطمئن خواهد شد که تخلفی صورت نخواهد گرفت، زیرا انجام تخلف از لحاظ اقتصادی به سود ماینر یا هکر نخواهد بود.
بعد از آن که یک بلاک توسط نودهای کامل تکمیل شد به صف استخراج منتقل میشود تا ماینرها برای تأیید آن رقابت کنند.
ماینرها در بیت کوین باید عددی را پیدا کنند که کوچک‌تر از عدد هش باشد. عدد هش در واقع همان اطلاعات رمزنگاری‌شده بلاک قبلی است. این عدد بعد از پیدا شدن به بلاک ضمیمه میشود.
فرآیند استخراج باعث میشود که مشروعیت یک بلاک و عملکرد آن طبق اصول شبکه ثابت شود. از آن به بعد، بلاک جدید در اختیار نودها قرار می‌گیرد تا مرتباً تراکنش‌ها را بررسی کنند. هر چه تعداد تأییدیه هر تراکنش بیشتر شود، مطمئناً اعتبار تراکنش بیشتر خواهد شد و شبکه می‌تواند به صحت آن اعتماد کند.
پاداش استخراج
تا اینجای کار هر چه گفتیم از فواید استخراج برای شبکه بود. استخراج به منظور پیشبرد فعالیت بلاک چین نیاز است و اجماع شبکه را نیز میسر می‌سازد. مطمئناً باید دلیلی وجود داشته باشد که ماینر هم انگیزه پیدا کند که در فرآیند استخراج شرکت کند.
«پاداش ساخت بلاک» یا «پاداش استخراج» دقیقاً به همین منظور طراحی شده است. در حال حاضر به ازای هر بلاک موفقی که ماینر قادر به ساخت آن باشد 6.25 BTC کسب می‌کند. عملاً این فرآیند یک روش جانبی برای صدور کوین‌های جدید هم می‌باشد. به همین دلیل هم است که نام این فرآیند را «استخراج» گذاشته‌اند.
هاوینگ بیت کوین چیست و در چه تاریخی اتفاق می‌افتد؟
هاوینگ از لفظ «نصف» (half) در زبان انگلیسی میآید. در شبکه‌های اثبات کار گاهی اوقات تیم توسعه آن بلاکچین انتخاب می‌کند که میزان پاداش را در یک بازه زمانی مشخص به نصف برساند تا عرضه را مدیریت کند. این کار از لحاظ اقتصادی مطمئناً می‌تواند تأثیرات مثبتی بر ارزش آن کوین یا توکن در بلندمدت داشته باشد. کدهای مربوط به اجرای دستور هاوینگ از همان ابتدا در کدهای سورس شبکه قرار می‌گیرد.
در شبکه بیت کوین هم این اتفاق هر 210 هزار بلاک رخ می‌دهد که حدوداً هر چهار سال میشود. بعد از این رویداد، پاداش ماینرها در ازای ساخت بلاک جدید به نصف کاهش می‌یابد. در نتیجه این اتفاق، کوین‌های BTC جدید با نصف نرخ سابق صادر و توزیع میشوند.
در همان کدهای سورس بیت کوین تعریف شده است که نهایتاً 21 میلیون BTC عرضه خواهد شد که در هنگام نگارش این مقاله بیش از 19 میلیون و 300 هزار از آن‌ها در گردش بازار قرار دارد.
پروسه هاوینگ هر چهار سال رخ خواهد داد تا این میزان عرضه نهایی میسر شود. بعد از تحقق 21 میلیون کوین BTC هم پاداش ماینرها (که تأییدیه تراکنش‌ها را باید بعد از اتمام عرضه هم بر عهده بگیرند) از محل کارمزدها پرداخت میگردد. بدین وسیله، ماینرها بعد از اتمام عرضه 21 میلیونی هم به تأیید تراکنش‌ها و پیشبرد کارایی شبکه ادامه خواهند داد.
کاربرد هاوینگ بیت کوین
چرا اصلاً باید در شبکه تغییر ایجاد کرد؟ آیا با این کار در حق ماینرها اجحاف به وجود نمی‌آید؟ برای پاسخ به این سؤالات و آشنایی با کاربرد هاوینگ باید به اصل «عرضه و تقاضا» توجه کنیم.
ساتوشی ناکاموتو از همان ابتدا به دلیل اعتراض به ساختار غیر شفاف و سلیقه‌ای ارز های فیات اقدام به توسعه بیت کوین کرد. او با تورم‌زایی دستوری دولت‌ها و بانک‌ها مخالف بود. تعیین حداکثر عرضه 21 میلیون کوینی و تعریف رویداد هاوینگ دقیقاً به همین منظور انجام شدند.
اگر هیچ ساز و کاری برای انتشار یک رمز ارز وجود نداشته باشد، در بلندمدت احتمالاً ارزش خود را از دست بدهد. از سوی دیگر، بیت کوین تلاش دارد که شبیه به طلا (به عنوان یک کالای لوکس و باارزش) عمل کند. استخراج طلا هم مرتباً سخت‌تر میشود و منابع آن کاهش می‌یابند که موجب افزایش ارزش آن در طی 6 هزار سال شده است. امید می‌رود که بیت کوین هم بتواند این سرنوشت را دنبال کند.
تأثیر هاوینگ بیت کوین بر بازار کریپتو
سیاست هاوینگ از همان ابتدا در الگوریتم استخراج این ارز نوشته شده است و به صورت اتوماتیک اتفاق می‌افتد. شفافیت این موضوع در کنار سازوکار هوشمند آن باعث میشود که عرضه این ارز مرتباً کنترل شود و سرمایه‌گذاران بتوانند با اعتماد بیشتر در آن سرمایه‌گذاری کنند.
در زمان نگارش این مقاله، بیت کوین دارای نرخ تورم‌زایی 2 درصد است که به واسطه پروسه هاوینگ هر چهار سال کمتر خواهد شد. این در حالی است که حتی بهترین ارزهای فیات هم نرخ تورم‌زایی بالای 10 درصد دارند و به دلیل حاکمیت بانک‌ها و نهادهای دولتی نمی‌توان از ثبات این ارقام مطمئن بود.
از همین حالا مشخص است که هاوینگ بعدی بیت کوین در ماه آپریل یا می 2024 اتفاق می‌افتد. این قابلیت پیش‌بینی باعث میشود که سرمایه‌گذاران با یک وضعیت باثبات رو به رو باشند و از شوک‌های سنگین به بازار جلوگیری شود.
با وجود این تلاش‌ها و ماهیت قابل پیش‌بینی هاوینگ باز هم اگر نگاهی به تاریخچه هاوینگ‌های بیت کوین بیندازیم، خواهیم دید که نوسان قیمت کوین BTC پیش از رویداد هاوینگ و بعد از آن تأثیرات زیادی را می‌پذیرد. این تأثیرات تا به حال همیشه مثبت بوده‌اند و قیمت بیت کوین چند ماه بعد از هاوینگ همیشه نسبت به زمان هاوینگ رشد داشته است. با این حال، نوسان مقطعی بیت کوین در زمان هاوینگ عموماً شدید است و تا مدتی بازار درگیر احساسات خواهد بود.
باید دقت داشته باشید که اگر چه صدور کمتر کوین‌ها و کاهش تدریجی عرضه موجب «کمیابی» کوین مورد نظر میشود که به جرأت میتوان گفت مهم‌ترین دلیل ارزش‌یابی یک رمز ارز به شمار میآید، اما حتماً در نظر بگیرید که فعالیت استخراج هم ممکن است تحت‌الشعاع قرار بگیرد که می‌تواند بر قیمت آن ارز تأثیر منفی بگذارد.
لازم است که سرمایه‌گذاران برای تعیین میزان تأثیر هاوینگ بر قیمت یک کوین فقط به زمان هاوینگ آن دقت نکنند و فاکتورهای دیگر را نیز در نظر بگیرند. مهم‌ترین عاملی که بعد از عرضه ظهور می‌کند، مسئله کارکرد خوب آن پروژه است. هر چه پروژه بلوغ بهتری از خود نشان داده باشد و طبق اصول و اهداف خود پیش برود، میتوان مطمئن‌تر در خصوص احتمال رشد قیمتی آن صحبت کرد.
بنابراین باید گفت دلیل اصلی رشد قیمت بیت کوین بعد از هر هاوینگ تا حدودی هم مدیون تقاضای بالای آن بوده است. به صورت کلی کوین‌های BTC کمتری بعد از هر هاوینگ در بازار وجود خواهند داشت و اگر تقاضا به واسطه وضعیت خوب شبکه بالا باشد، طبیعی است که شاهد رشد قیمت باشیم. به همین دلیل توصیه میشود حتماً در این خصوص و برای پیش‌بینی وضعیت بیت کوین بعد از هاوینگ از تحلیل فاندامنتال و تحلیل تکنیکال استفاده کنید تا زمان ورود و خروج بهتری را برای خود انتخاب کنید.
تاریخچه قیمت بیت کوین بعد از هاوینگ
- هاوینگ سال 2012: این هاوینگ در 28 نوامبر 2012 رخ داد و اولین هاوینگ بیت کوین محسوب می‌شد. آخرین بلاک پیش از هاوینگ توسط استخر استخراج «SlushPool» ساخته شد که از دستگاه‌های «Radeon HD 5800 miner» استفاده می‌کرد. پاداش ساخت بلاک بیت کوین پیش از این هاوینگ 50 BTC بود و به 25 BTC کاهش یافت. قیمت بیت کوین در زمان هاوینگ 12.35 دلار بود و 150 روز بعد قیمت بیت کوین به 127 دلار رسید.
- هاوینگ سال 2016: این هاوینگ (دومین هاوینگ بیت کوین) در 9 جولای 2016 انجام شد و پاداش بلاک به 12.5 BTC رسید. قیمت لحظه‌ای بیت کوین در زمان هاوینگ 650 دلار بود و 150 روز بعد به 758 دلار رسیده بود.
- هاوینگ سال 2020: سومین هاوینگ بیت کوین (آخرین هاوینگ تا به هنگام نگارش این مقاله) در 11 می 2020 رخ داد. پاداش ساخت بلاک به 6.25 BTC به ازای هر بلاک رسید. قیمت لحظه‌ای بیت کوین 8821 دلار بود و 150 روز بعد نرخ 10943 دلار برای این ارز ثبت شده بود.
پاداش استخراج بیت کوین چه قدر است و چه تغییراتی داشته است؟
در سال 2009 و با شروع فعالیت شبکه بیت کوین، پاداش هر بلاک جدید برابر با 50 BTC بود. در نوامبر 2012، اولین هاوینگ بیت کوین رخ داد و پاداش هر بلاک به 25 BTC رسید. در جولای 2016 هم هاوینگ بعدی منجر شد تا پاداش استخراج بیت کوین به 12.5 BTC کاهش یابد. آخرین هاوینگ تا زمان نگارش این مقاله مربوط به ماه می 2020 میشود که پاداش ساخت بلاک در شبکه بیت کوین را به 6.25 رساند.
چرا هاوینگ بیت کوین تقریباً همیشه هر چهار سال اتفاق می‌افتد؟
همان طور که گفته شد، هاوینگ بیت کوین طبق پروتکل‌های از پیش تعیین‌شده این شبکه هر 210 هزار بلاک اتفاق می‌افتد.
در شبکه‌های اثبات کار، یک مفهوم تحت عنوان سختی شبکه (Network difficulty) وجود دارد. این مفهوم به تعداد دفعات محاسبه یک تابع هش اشاره دارد که یک ماینر باید به صورت میانگین برای یافتن یک بلاک جدید انجام دهد.
در شبکه بیت کوین تلاش میشود که سختی شبکه همیشه حدود 10 دقیقه باقی بماند. ممکن است برخی بلاک‌ها نیاز به زمان کمتری داشته باشند و برخی زمان بیشتر بخواهند. در مجموع، با میانگین 10 دقیقه برای ساخت هر بلاک جدید خواهیم دید که 210 هزار بلاک در مدت حدود 4 سال ساخته خواهند شد. بدین ترتیب طبیعی است که هاوینگ بیت کوین هم حدوداً 4 سال نیاز به زمان داشته باشد.
سخن پایانی
فرآیند «هاوینگ» می‌تواند توسط تیم توسعه در کدهای شبکه جاگذاری شود. شبکه‌های اثبات کار گاهی اوقات از این روش برای کاهش تدریجی عرضه استفاده میکنند تا اعتبار کوین یا توکن خود را در آینده بلندمدت تا حدودی تثبیت کنند.
هاوینگ بیت کوین از جمله معروف‌ترین رویدادهای این شبکه و دنیای کریپتو است که می‌تواند تأثیرات بسزایی بر قیمت این کوین و سایر رمزارزها داشته باشد.
انتظار می‌رود که سیستم پاداش‌دهی بیت کوین تا سال 2140 ادامه پیدا کند. آخرین هاوینگ در همین سال رخ می‌دهد و در آن زمان خواهد بود که 21 میلیون کوین BTC (حداکثر عرضه بیت کوین) تحقق می‌یابد. از آن پس، پاداش ماینرها به واسطه ساخت بلاک‌های جدید فقط از طریق کارمزدها پرداخت خواهد شد.
تأثیر هاوینگ بیت کوین بر قیمت و ماینرها زیاد است و همان طور که گفته شد از جمله رویدادهای مهم این شبکه به شمار می‌رود. در طول مقاله تلاش شد که به تأثیرات هاوینگ بر قیمت بیت کوین و سایر ارزها اشاره شود.
مهم‌ترین فایده هاوینگ بیت کوین مربوط به عرضه شفاف و خودکار این کوین است که یکی از مهم‌ترین دلایلی است که این ارز را برای سرمایه‌گذاری بلندمدت مناسب می‌سازد.
سوالات متداول
همان طور که گفته شد، فقط ارزهایی میتوانند دچار هاوینگ شوند که از فرآیند استخراج تحت مکانیزم اثبات کار استفاده میکنند. از سال 2020 طرحهای جدی برای انتقال اتریوم از مکانیزم اثبات کار به اثبات سهام ارائه شد. در سال 2023 فازهای نهایی این انتقال در حال انجام است و همین حالا هم بیش از 98 درصد از تراکنشهای شبکه اتریوم در قالب اثبات سهام تأیید میشوند و فرآیند استخراج در این شبکه منسوخ شده است.
هر 10 دقیقه یک بلاک جدید در بلاکچین بیت کوین به وجود میآید که با احتساب پاداش 6.25 BTC میتوان گفت که 144 بلاک هر روز ساخته میشود و به واسطه آن به صورت میانگین 1800 کوین BTC استخراج میگردد.
مدت زمانی که برای هاوینگ گفتید چهار ساله یک باره این همیشه ثابته ؟ ممکنه مدت زمانش تغییر کنه؟
با شرایط فعلی بله حدودا هر چهار سال هست
یکی از مفاهیم موجود در بازار ارزهای دیجیتال، هاوینگ بیت کوین هست که تاثیر زیادی در قیمت بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال داره