توکن‌های غیر قابل معاوضه (NFT) در دنیای هنر و میان کلکسیونرها محبوبیت زیادی پیدا کرده است. اما کاربرد NFT بیشتر از همین دو مورد است.
کمیابی و منحصر به فرد بودن این توکن‌ها باعث می‌شود که به نمایندگی از دارایی‌های واقعی و دیجیتال هم استفاده شوند.
مقدمه
پیش از معرفی توکن‌های NFT، کاربران به راحتی می‌توانستند قوانین حفاظت از حقوق مؤلف (copyright) را زیر پا بگذارند. در نتیجه نمی‌شد ویژگی‌های کمیابی و انحصار را برای کالاهای دیجیتال به وجود آورد.
با توکن‌های NFT حتی می‌شود دارایی‌های غیر دیجیتال را نیز به صورت توکن درآورد. به راحتی می‌توان تصور کرد که دارایی‌هایی همچون املاک، ماشین یا کالاهای روزانه در آینده به همین شکل توزیع شوند.
1- توکن‌های NFT در دنیای هنر
چگونه می‌توان اصالت یک کالای دیجیتال را با وجود امکان کپی آن تضمین کرد؟ در دنیای غیر دیجیتال هم امکان ایجاد یک کالای تقلبی وجود دارد.
واقعیت این است که توانایی توکن‌های NFT در احراز هویت دیجیتال کالاها از عوامل اصلی ارزش گرفتن اینگونه کالاهاست. هر کسی می‌تواند تصاویر مختلف را در کریپتو پانک (CryptoPunk) بر بستر شبکه اتریوم ببیند. اما تنها یک نفر مالک حقیقی آن تصویر خواهد بود.
توجه داشته باشید که ارزش NFT گاهی اوقات صرفاً محدود به اثر هنری نمی‌شود. اثبات مالکیت یک دارایی گاهی اوقات به تنهایی می‌تواند منبع ارزش آن باشد.
2- توکن‌های کلکیسیونی NFT
این کاربرد NFT با عرضه توکن‌های کلکسیونی لیگ حرفه‌ای بسکتبال آمریکا (NBA) به شهرت رسید. این توکن‌ها در واقع صحنه‌ها و فیلم‌هایی کوتاه از این لیگ بودند.
این گونه توکن‌ها بخش قابل توجهی از بازارهایی همچون اوپن سی (Opensea)، بیکری سواپ (BakerySwap) و ترژر لند (Treasureland) را تشکیل می‌دهند. دو کاربرد کلکسیونی و هنری توکن‌های NFT از مهم‌ترین کاربردهای این حوزه هستند. به همین دلیل غالباً یک اثر هم ارزش هنری دارد و هم ارزش کلکسیونی.
اولین پیام توییتر از بهترین مثال‌های یک توکن کلکسیونی است که هیچ گونه ارزش ذاتی هنری ندارد. در این حالت، خالق اصلی آن پیام توییتر باید پیشنهادهای مختلف موجود در مزایده را بررسی کند. در صورت پذیرش پیشنهاد، آن پیام به صورت توکن در بلاکچین صادر (استخراج) می‌شود.
با توجه به امکان احراز هویت پیام‌ها می‌توان استخراج‌کننده اصلی را تأیید کرد و زنجیره دارندگان آن را نیز از طریق بازارهای NFT و مرورگرهای بلاکچین شناخت. ایجاد این نوع NFT دقیقاً شبیه به امضاهای دیجیتال است.
3- توکن‌های NFT در فایننس
توکن‌های NFT فقط به واسطه هنر یا قابلیت کلکسیونی خود دارای ارزش نیستند. این توکن‌ها می‌توانند دارای قابلیت‌های مالی هم باشند. ارزش این توکن‌ها برحسب کاربردشان مشخص می‌شود.
برای مثال، “جاست لیکوییدیتی” (JustLiquidity) برای افزایش قابلیت استیک استفاده می‌شود. یک توکن NFT در ازای استیک یک جفت توکن به شما اهدا می‌شود. با این توکن قادر خواهید بود در استخر بعدی استیک عضو شوید و سود بیشتری کسب کنید. در واقع، این توکن NFT حکم مجوز ورود به استخر و سود بیشتر را خواهد داشت و پس از استفاده سوزانده می‌شود.
یکی دیگر از توکن‌های NFT معروف “بیکری سواپ” (BakerySwap) است. با استفاده از توکن BAKE می‌توانید توکن NFT دریافت کنید که ضریب دریافت پاداش استیکینگ شما را بالا می‌برد. حتی قادر خواهید بود که توکن‌های NFT خود را به سایرین بفروشید.
این قابلیت‌های مضاعف باعث می‌شود که توکن‌های NFT به واسطه کاربردهای خود در حوزه‌های مختلف مالی دارای ارزش شوند.
4- کاربرد NFT در دنیای بازی
گیمرها به خوبی با مفهوم ارزشمندی آیتم‌های دیجیتال آشنا هستند. این آیتم‌های کمیاب دارای کاربردی خاص در بازی هستند و بر همین اساس ارزش می‌یابند و مختص خریدار آن هستند. این توکن‌ها گاهی از لحاظ هنری هم جذاب هستند یا مورد توجه کلکسیونرها قرار می‌گیرند.
اگرچه هنوز چندان پروژههای بزرگ بازی وارد این حوزه نشده‌اند، اما خیلی از پروژههای بازی بلاکچینی با طرح‌های ساده و بودجه اندک به شهرت زیادی رسیده‌اند. اکسی اینفینیتی (Axie Infinity) یکی از همین بازی‌های بلاکچینی است که با موضوعیت هیولاهای پوکمون (Pokémon) محبوبیت زیادی یافت. هیولاها و آیتم‌ها در این بازی قابل معامله هستند. می‌توانید توکن‌های NFT بازی را در بازارهای بیرونی هم خرید و فروش کنید.
از آنجا که هر توکن NFT در این حوزه می‌تواند دارای قابلیت‌ها و کارایی‌های متفاوت در آن بازی باشد، پس این توکن‌های NFT دارای ارزش کاربردی هم هستند و تعداد محدودی از آنها وجود دارد.
5- توکن‌های NFT در دنیای موسیقی
دقیقاً شبیه به عکس یا فیلم، یک فایل موسیقی را نیز می‌توان به صورت NFT درآورد. تجسم کنید که نسخه اولیه یک آهنگ به صورت دیجیتال ثبت شود. تبدیل یک فایل موسیقی به توکن غیر قابل معاوضه دقیقاً شبیه به فایل‌های عکس و فیلم است.
موزیسین‌ها همیشه دغدغه دارند که سهم عادلانه‌ای از آثار هنری خود نگیرند. پلتفرم‌های پخش بلاکچینی آهنگ می‌توانند راه حل مناسبی برای این مشکل باشند. اگرچه رقابت با پلتفرم‌های یوتوب و آمازون میوزیک مسلماً ساده نیست اما ایجاد یک بستر بلاکچینی برای پخش آهنگ‌ها می‌تواند کمک زیادی به هنرمندان ضعیف‌تر کند.
بدین ترتیب، آنها می‌توانند هم بیشتر دیده شوند و هم درآمد عادلانه‌تری از آثار خود کسب کنند. خرید پلتفرم بلاکچینی “مدیا چین” (MediaChain) توسط غول موسیقی “اسپاتیفای” (Spotify) نشان می‌داد که فناوری بلاکچین می‌تواند در آینده موسیقی نقش مهمی داشته باشد.
پروژههای کوچکتر معمولاً رقابت با غول‌های موسیقی را رها می‌کنند و منابع خود را در اختیار هنرمندهای مستقل قرار می‌دهند. برای مثال، پروژه “راکی” (Rocki) در بستر زنجیره هوشمند بایننس به هنرمندان مستقل امکان می‌دهد که حق امتیاز پخش آهنگ خود را بفروشند.
اولین فروش توکن NFT به این حالت توانست 40 ETH سرمایه به همراه داشته باشد که 50 درصد از آن به عنوان حق امتیاز به هنرمند اعطا شد که از استاندارد توکن ERC-20 استفاده می‌کرد.
پذیرش این مدل بلاکچینی نیازمند آن است که اکثر پلتفرم‌های بزرگ موسیقی قبول کنند که آهنگ‌ها تبدیل به توکن‌های NFT شوند.
6. کاربرد NFT به نمایندگی از دارایی‌های غیر دیجیتال
پیوند توکن غیر قابل معاوضه با یک دارایی غیر دیجیتال باعث می‌شود که تأیید مالکیت به راحتی به صورت دیجیتال امکان‌پذیر شود. این کار باعث می‌شود که کالاهایی با نقدینگی کم (همچون زمین یا خانه) در بلاکچین ثبت شوند.
هنوز مقدمات اجرایی و قانونی این کاربرد NFT فراهم نشده است اما به نظر می‌رسد که این نوع کاربرد در آینده مسلماً محبوبیت زیادی خواهد شد.
در آپریل 2021، “شین دالگروف” (Shane Dulgeroff) یک توکن NFT به نمایندگی از ملک خود در کالیفرنیا ایجاد کرد. هر کسی مزایده مورد نظر برای این توکن را می‌برد مالکیت خانه را به دست می‌آورد. البته از لحاظ حقوقی و قانونی، چنین مالکیتی هنوز به رسمیت شناخته نشده است.
آیتم‌های کوچک اصولاً بهتر از طریق توکن‌های NFT احراز هویت می‌شوند. توجه داشته باشید که کالایی خالص و یکتا همچون الماس و طلا اصولاً دارای یک روش شناسایی ضمیمه هستند که اصالت محصول را ثابت می‌کند.
بدین ترتیب، دارا بودن توکن NFT دقیقاً به معنای مالکیت کامل بر آن دارایی است.
7. توکن‌های NFT برای بهبود خدمات لجستیک
فناوری بلاکچین به دلیل ثبات و شفافیت در صنعت حمل و نقل و لجستیک هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. باید روشی وجود داشته باشد که مدت زمان تولید و انقضا و دارندگان قبلی محصولاتی فاسدشدنی همچون غذا مورد بررسی قرار بگیرند.
می‌توانیم از NFT برای تشخیص و جمع‌آوری اطلاعات در خصوص اصالت، مسیر انتقال و وضعیت ذخیره و انبار استفاده کنیم.
برای مثال فرض کنید که بخواهید یک کفش را ارسال کنید و در جریان انتقال آن قرار بگیرید:
- این کفش خاص و با ارزش در ایتالیا ساخته می‌شود. یک توکن NFT مختص آن ساخته شده و به صورت قابل اسکن بر روی بسته‌بندی ثبت می‌شود.
- اطلاعات مربوط به زمان و مکان تولید آن به توکن NFT ضمیمه شده و در بلاکچین قرار می‌گیرد.
- با انتقال این کالا، گمرک‌های مختلف می‌توانند اصالت کالا را با اسکن شناسنامه توکن تأیید کنند. هر بار، زمان و مکان این اسکن‌ها به اطلاعات قبلی ضمیمه می‌گردد.
- در مقصد نهایی، دریافت‌کننده می‌تواند اصالت محصول را تا مبدأ اصلی بررسی کند.
البته بستر مناسب برای ورود توکن‌های NFT به زنجیره تأمین باید فراهم شود. همه مراحل باید با یک ساختار یکسان و دقیق به اجرا برسند. همین موضوع باعث شده است که هنوز شاهد کاربرد این روش در دنیای واقعی نباشیم.
تا به اینجا، سیستم “ترید لنز” (TradeLens) و “فوت تراست” (Foot Trust) از بزرگترین پروژههای بلاکچینی در زمینه لجستیک هستند.
سخن پایانی
با رشد فناوری بلاکچین و محبوبیت توکن‌های غیر قابل معاوضه بعید است که در آینده شاهد پذیرش بیشتر آنها در حوزه‌های جدید نباشیم. تا به الآن هم کاربردهای زیادی برای این گونه توکن‌ها کشف شده است.
در ابتدا این توکن‌ها غالباً در حوزه هنر استفاده می‌شدند و جنبه کلکسیونی داشتند. اما حالا توکن‌های NFT در حوزه‌های مختلفی همچون بازی، موسیقی و فایننس هم استفاده می‌شوند. آنها همچنین می‌توانند نماینده دارایی‌های غیر دیجیتال باشند که فرآیند خرید و فروش دارایی‌ها را شفاف‌تر می‌سازد.
هر چند هنوز پروژه خاصی نتوانسته است که در یک حوزه خاص به موفقیت قابل توجهی برسد. اما مسلماً از ارزش و کاربرد توکن‌های NFT در آینده نمی‌توان چشم‌پوشی کرد.
هر کسی بخواد میتونه خودش NFT بسازه؟
سلام سپاس از همراهی شما
بله امکان‌پذیره
چه چیزی ارزش ان اف تی رو مشخص میکنه؟
صاحب اثر نقش اصلیو داره و کمیابی و کارایی که میتونه داشته باشه