استیکینگ ارز دیجیتال چیست : بهترین صرافی ها برای استیک کردن رمز ارزها

استیکینگ چیست ؟ فرآیند Staking چگونه کار می‌کند؟ مزایا و معایب استیکینگ ارز دیجیتال چه مواردی است؟ چه ارزهایی قابلیت استیکینگ دارند؟

در دنیای کریپتوکارنسی، ارزهای دیجیتال قصد دارند به کمک تکنولوژی بلاک چین، بستری غیر متمرکز برای انجام انواع تراکنش‌ها فراهم کنند. این تراکنش‌ها حاوی اطلاعات مختلفی از کاربران هستند و باید تحت چارچوب و قوانین مشخصی پردازش شوند. اولین الگوریتم طراحی شده برای پردازش تراکنش‌های شبکه‌های بلاکچین، الگوریتم اثبات کار (proof of work) است. این الگوریتم به کمک فرآیند استخراج، اطلاعات موجود در شبکه را پردازش ‌کرده و آن‌ها را به صورت بلوک های رمزنگاری شده در بلاک چین ثبت می‌کند.

این الگوریتم با مشکلات مختلفی مانند مقیاس پذیری پایین و مصرف انرژی بالا همراه است. از همین رو بسیاری از پروژه‌ها به جای استفاده از فرآیند استخراج، از staking یا استیک کردن ارزهای دیجیتال برای پردازش تراکنش‌ها استفاده می‌کنند. استیکینگ یا Staking از همان ابتدا با هدف راه حلی جایگزین برای فرآیند ماینینگ (mining) به دنیای کریپتو معرفی شد. این فرآیند در حال حاضر در اکثر رمز ارزها استفاده می‌شود و محبوبیت بالایی دارد. در این مقاله قصد داریم تا همه چیز درباره فرآیند استیکینگ را مورد بررسی قرار دهیم.

آشنایی با الگوریتم اثبات سهام (POS)

قبل از معرفی فرآیند استیکینگ، بهتر است ابتدا با الگوریتم اثبات سهام آشنا شویم. شبکه های بلاک چینی برای تایید و پردازش تراکنش‌ها، از کاربران شبکه کمک می‌گیرند. کاربران باید به وسیله چارچوب‌های مشخص و از پیش تعیین شده، تراکنش‌ها را بررسی کرده و در صورت نیاز آن‌ها را تایید کنند. این چارچوب‌های مشخص، الگوریتم اجماع یا consensus algorithm نام دارند. یکی از معروف ترین الگوریتم های اجماع طراحی شده، الگوریتم اثبات سهام (proof of stake) است. اثبات سهام شامل چارچوب و قوانین مشخصی برای تایید تراکنش‌ها در بلاک چین است. در این الگوریتم کاربرانی که می‌خواهند به صورت داوطلبانه در پردازش شبکه شرکت کنند، باید توکن یا کوین بومی شبکه را خریداری کرده و آن را در آدرس‌های مشخصی قرار دهند. با این کار افراد مجوز شرکت در پردازش تراکنش‌ها را پیدا می‌کنند و می‌توانند برطبق الگوریتم های داخل بلاکچین، اطلاعات تراکنش‌ها را رمزنگاری و تایید کنند.

در الگوریتم اثبات سهام به کاربرانی که به صورت داوطلبانه در پردازش شبکه مشارکت می‌کنند، نودها یا nodes گفته می‌شود. نودها با قفل کردن دارایی‌های خود در آدرس‌های مشخص، می‌توانند به وسیله سیستم خود تراکنش‌ها را پردازش و تایید کنند. در بلاک چین‌هایی که از الگوریتم اثبات سهام پیروی می‌کنند، دیگر تابع هش و معاملات پیچیده ریاضی وجود ندارد. بنابراین نودها نیازی به دستگاه‌های پردازشی قدرتمند ندارند. سیستم الگوریتم proof of stake اولین بار توسط سانی کینگ و اسکات نادال در سال 2021 معرفی شد.

کینگ و نادال دو محقق حوزه کامپیوتر هستند که بعد از بروز مشکلات متعدد در الگوریتم اثبات کار، تصمیم گرفتند یک روش کارآمدتر و جایگزین برای این الگوریتم تعریف کنند. آن‌ها با طراحی الگوریتم اثبات سهام، ساخت بلوک جدید را به کدها و قراردادهای هوشمند بلاک چین سپردند و در عوض وظیفه نودها را به تایید و بررسی تراکنش‌ها محدود کردند. با این کار، افراد داوطلب دیگر نیازی به دستگاه‌های پردازشی قدرتمند ندارند و صرفا باید با خرید کوین‌های شبکه و قفل کردن در آدرس‌های از پیش تعریف شده، اطلاعات تراکنش‌ها را پردازش کنند.

کینگ و نادال در نهایت توانستند در سال 2013 نسخه ابتدایی الگوریتم PoS را در بلاکچین پیرکوین (peercoin) پیاده سازی کنند. گرچه نسخه اولیه ساخته شده با ایرادات و باگ‌های زیادی همراه بود، اما باعث جلب توجه تیم توسعه اتریوم به بلاک چین پیرکوین شد. اتریوم در آن سال‌ها با مشکلاتی مانند مصرف انرژی بالا و مقیاس پذیری پایین دسته و پنجه نرم می‌کرد. علت اصلی این مشکلات، استفاده از الگوریتم اثبات کار بود. تیم توسعه اتریوم بعد از تحقیق و بررسی proof of stake در نهایت تصمیم گرفتند الگوریتم اجماع شبکه را از اثبات کار به اثبات سهام تغییر دهند. این تغییر بزرگ، که به مرج اتریوم (Ethereum merge) مشهور است، باعث شد تا بسیاری از پروژه‌ها و توسعه دهندگان، تصمیم بگیرند از این الگوریتم استفاده کنند.

استیکینگ چیست به زبان ساده

استیکینگ یا staking فرآیندیست که در آن دارایی‌های نودها در آدرس‌های مشخص قفل می‌شوند تا آن‌ها بتوانند تراکنش‌های انجام شده در بلاک چین را پردازش و تایید کنند. این فرآیند در شبکه‌های بلاکچینی غیر متمرکز که از الگوریتم proof of stake پیروی می‌کنند؛ استفاده می‌شود. نودها برای شرکت در این فرآیند مجبور هستند مقداری از توکن‌های بومی شبکه را خریداری کنند. نودها بعد از خرید این توکن‌ها باید آن‌ها را در آدرس‌های مشخصی قفل کنند. این کار به منظور قراردادن یک وثیقه به شبکه برای انجام صحیح پردازش تراکنش‌هاست. در صورتی‌که نود شبکه از چارچوب‌های توافق شده در شبکه استفاده نکند و در پردازش تراکنش‌ها اختلال ایجاد نماید، به وسیله دارایی‌های استیک شده، جریمه می‌شود.

در فرآیند استیکینگ، توکن‌های خریداری شده به آدرس‌های مشخص و تعریف شده در شبکه ارسال و در آنجا قفل می‌شوند. بسیاری از کاربران تصور می‌کنند که استیک کردن همان هولد یا نگهداری بلندمدت یک رمز ارز است. گرچه استیک و هولد کردن ارزهای دیجیتال به نظر فرآیندهای مشابهی هستند؛ اما در باطن سازوکار آن‌ها کاملا فرق دارد. کاربران بعد از استیک یک رمز ارز، در مدت زمان توافق شده (معمولا بین 7 روز تا 1 سال) نمی‌توانند به دارایی خود دسترسی داشته باشند. در حالیکه در هولد کردن یک ارز دیجیتال، سرمایه گذار می‌تواند در صورت نیاز، مقداری از دارایی خود را در بازار کریپتوکارنسی نقد کند.

به کمک staking، شبکه بلاکچینی می‌تواند در امنیت بالایی تراکنش‌های خود را پردازش و ذخیره کند. در واقع به دلیل سازوکار فرآیند استیک کردن، احتمال حمله 51 درصدی به بلاک چین شبکه بسیار پایین است. اگر گروهی از هکرها یا خرابکاران بخواهند به یک بلاک چین که از الگوریتم PoS پیروی می‌کند، حمله کنند باید بیش از 50 درصد از کل توکن‌های عرضه شده در شبکه را خریداری کنند. انجام این کار به دلیل هزینه بسیار زیاد تقریبا غیرممکن است. حتی اگر در بدترین حالت هکرها بتوانند بیش از 50 درصد از توکن‌های بومی یک شبکه را خریداری کنند، سایر سهامداران تمامی توکن‌های خود را عرضه می‌کنند و قیمت آن ارز با ریزش شدیدی همراه می‌شود. این ریزش باعث می‌شود تا هکرها بیشترین ضرر را متحمل شوند. در نتیجه احتمال حمله 51 درصدی به شبکه‌های دارای فرآیند استیکینگ تقریبا صفر است.

استیکینگ چگونه کار می‌کند؟

همانطور که اشاره شد، نودهای شبکه برای شرکت در فرآیند استیکینگ نیازی به دستگاه‌های پردازشی قدرتمند ندارند و تنها با خرید کوین یا توکن بومی شبکه و استیک آن در آدرس‌های مشخص، می‌توانند در پردازش تراکنش‌ها مشارکت کنند. تراکنش‌ها زمانی‌که در شبکه‌های بلاک چین انجام می‌شوند، باید توسط گروهی از نودهای شبکه پردازش و تایید گردند. این نودها بلاک‌های جدید نمی‌سازند و تنها اطلاعات تراکنش‌ها را تایید و رمزنگاری می‌کنند. به نودهایی که به صورت مستقیم تراکنش‌ها را پردازش می‌کنند، اعتبارسنج یا validator گفته می‌شود.

معمولا اعتبارسنج‌ها باید مبلغ قابل توجهی از کوین‌های شبکه را خریداری و استیک کنند. در واقع میزان وثیقه اعتبارسنج‌ها نسبت به نودهای معمولی شبکه بیشتر است؛ زیرا آن‌ها به صورت مستقیم با اطلاعات تراکنش‌ها در ارتباط هستند و هرگونه خطایی از آن‌ها، می‌تواند در شبکه اختلال ایجاد کند. در نتیجه اعتبارسنج با قراردادن وثیقه سنگین در بلاک چین، متعهد می‌شود که بر طبق چارچوب‌های تعریف شده تراکنش‌ها را پردازش کند. در صورتی‌که اعتبارسنج‌‌ها در امر پردازش خطایی انجام دهند، باید از طریق کوین‌های قفل شده، به شبکه جریمه پرداخت کنند. در بیشتر شبکه‌های بلاکچینی، اعتبارسنج‌ها باید در مدت زمان‌های مشخص و طولانی، سیستم خود را به بلاک چین وصل کنند تا در صورت دریافت تراکنش، بتوانند آن را پردازش نمایند. به دلیل نبود معادلات پیچیده ریاضی، اعتبارسنج‌ها با سیستم‌های معمولی به راحتی می‌توانند به بلاکچین وصل شوند. در صورتی‌که اعتبارسنج نتواند در مدت زمان مشخص آنلاین شود؛ از طریق کوین های قفل شده، جریمه می‌شود.

نودهای معمولی با استیکینگ توکن‌های خود، به صورت غیر مستقیم روی تراکنش‌ها تاثیر می‌گذارند. در واقع آن‌ها دارایی‌های خود را به اعتبارسنج‌ها واگذار می‌کنند. اعتبارسنج‌ها با پردازش درست تراکنش‌ها و ثبت آن در بلاک چین، پاداش مشخصی دریافت می‌کنند. آن‌ها این پاداش را به اندازه میزان سهم هر نود معمولی، بین آن‌ها تقسیم می‌کنند. البته اعتبارسنج‌ها به دلیل پردازش مستقیم اطلاعات شبکه و استیک کردن کوین‌های بیشتر، پاداش بیشتری دریافت می‌کنند. معمولا پاداش اعتبارسنج‌ها 2 الی 3 برابر پاداش نودهای معمولی است. در بیشتر شبکه‌های بلاکچینی، هرچه نود شبکه تعداد کوین بیشتری را استیک کند، می‌تواند میزان بیشتری سود دریافت نماید. میزان سود هر بلاک چین برحسب درآمد خالص ایجاد شده از آن و کارمزد تراکنش‌ها تعیین می‌شود.

تفاوت استیکینگ با ماینینگ

استخراج یا mining، اولین فرآیند طراحی شده برای تایید تراکنش‌های بلاکچین‌هاست. این فرآیند در شبکه‌هایی که از الگوریتم اثبات کار یا proof of work پیروی می‌کنند، استفاده می‌شود. بر طبق این فرآیند، کاربران می‌توانند به صورت داوطلبانه دستگاه‌های پردازشی خود را به بلاک چین شبکه متصل کنند و تراکنش‌های انجام شده را تایید کرده و در بلوک جدید قرار دهند.

اگرچه این فرآیند در ابتدا بسیار پرطرفدار بوده، اما بعد از مدتی به دلیل بروز مشکلات مختلفی در بلاک چین شبکه‌ها، فرآیند استیکینگ (staking) جایگزین آن در اکثر پلتفرم‌ها شد. در هر دو فرآیند staking و mining تراکنش‌ها در فضایی با امنیت بالا پردازش و تایید می‌شوند؛ اما نحوه عملکرد آن‌ها متفاوت است. تفاوت‌های این دو فرآیند به صورت خلاصه موارد زیر هستند :

1. در فرآیند استخراج، ماینر به دستگاه‌های پردازشی گران‌قیمتی احتیاج دارد. در واقع به دلیل وجود معادلات پیچیده ریاضی در این الگوریتم، ماینر نمی‌تواند از سیستم خانگی خود برای پردازش اطلاعات استفاده کند. در مقابل در فرآیند استیک کردن رمز ارزها، نودهای شبکه تنها به توکن‌ها یا کوین‌های بومی بلاک چین نیاز دارند. نودها می‌توانند برحسب میزان سرمایه خود، در شبکه مشارکت داشته باشند.
2. میزان مصرف انرژی در فرآیند استخراج بسیار بالاست. دستگاه‌های پردازشی برای حل معادلات شبکه باید انرژی برق زیادی را مصرف کنند. این موضوع می‌تواند در آینده خطرات محیط زیستی ایجاد کند. در مقابل میزان مصرف انرژی در فرآیند استیکینگ بسیار کم است و کاربر به کمک سیستم‌های خانگی، به راحتی می‌تواند در شبکه مشارکت داشته باشد.
3. در ماینینگ، رقابت بسیار شدیدی بین ماینرهای شبکه وجود دارد. هر ماینری که بتواند زودتر معادلات شبکه را حل و عدد هش را برای بلاک ایجاد کند، می‌تواند پاداش شبکه را دریافت نماید. این سازوکار رقابتی باعث می‌شود تا ماینرها مجبور شوند از سیستم‌های پردازشی قدرتمند برای برنده شدن در رقابت‌ها استفاده کنند. در مقابل در فرآیند استیک کردن، تراکنش‌های انجام شده به صورت تصادفی در اختیار اعتبارسنج‌ها قرار می‌گیرند و آن‌ها مجبور نیستند با سایر اعتبارسنج‌های شبکه رقابت کنند.

مزایای استیکینگ ارز دیجیتال

• اجرای آسان : به کمک فرآیند استیک کردن ارز دیجیتال کاربران به راحتی می‌توانند در شبکه مشارکت کرده و کسب درآمد کنند. نودهای شبکه به هیچ دستگاه پردازشی نیازی ندارند و تنها با ارز بومی شبکه می‌توانند در تایید تراکنش‌ها همکاری کنند.
• مصرف پایین انرژی : فرآیند استیک کردن در شبکه‌هایی که از الگوریتم اثبات سهام پیروی می‌کنند، اجرا می‌شود. در این الگوریتم دیگر خبری از معادلات پیچیده ریاضی نیست و کاربران نیازی به خرید دستگاه‌های ماینر ندارند. با حذف دستگاه‌های ماینر، میزان مصرف انرژی بلاک چین به شدت کاهش پیدا می‌کند.
• ایجاد امنیت بالا : سادگی فرآیند استیکینگ مشارکت نودهای شبکه را افزایش می‌دهد. با زیاد شدن نودها و مشارکت آن‌ها، احتمال حمله هکرها و خرابکاران به شبکه کاهش می‌یابد. همچنین به دلیل ساختار این فرآیند، هکرها نمی‌توانند حمله 51 درصدی را بر روی این شبکه پیاده سازی کنند.
• امکان رای گیری : معمولا بلاکچین‌هایی که از استیکینگ استفاده می‌کنند؛ از سیستم رای گیری برای اجرای تغییرات شبکه استفاده می‌نمایند. در واقع کاربران با خرید کوین بومی، مجوز شرکت در نظرسنجی‌های شبکه را دریافت می‌کنند. آن‌ها می‌توانند علاوه بر دریافت سود استیک، نظرات خود را درباره آینده پروژه اعلام کنند.

معایب استیکینگ ارز دیجیتال

• تقسیم ناعادلانه سود :
  یکی از مهم ترین معایب استیکینگ ارزهای دیجیتال، تقسیم سود برحسب میزان دارایی افراد است. شبکه‌ها برحسب میزان دارایی‌های قفل شده، میزان سود استیک را تعیین می‌کنند. هر چه کاربر دارایی بیشتری قفل کرده باشد، پاداش بیشتری دریافت می‌کند. در این سیستم ثروتمندان به راحتی می‌توانند سود بیشتری بگیرند، در حالیکه نودهای معمولی با سرمایه کمتر نمی‌توانند سودهای قابل توجهی به دست آورند.
• عدم دسترسی به دارایی :
  زمانی‌که ارزهای بومی یک شبکه استیک می‌شوند؛ دارایی‌ها در آدرس‌های مشخصی قفل شده و کاربران به آن‌ها دسترسی ندارند. اگر در زمانی‌که دارایی‌ها در حال استیک باشند؛ قیمت ارز کاهش یابد، کاربر نمی‌تواند دارایی خود را بلافاصله نقد کند.
• احتمال هک شدن استخرهای استیکینگ :
  استخرهای استیک یا staking pools ، استخرهایی هستند که نقش پررنگی در تایید تراکنش شبکه‌ها ایفا می‌کنند. این استخرها معمولا با چندین اعتبارسنج در ارتباط هستند و یک پل ارتباطی بین نودهای شبکه و اعتبارسنج‌ها ایجاد می‌کنند. اگر این استخرها امنیت پایینی داشته باشند، هکرها با نفوذ در آن‌ها، می‌توانند در شبکه اختلال ایجاد کنند و سرمایه نودها و اعتبارسنج‌ها را به سرقت ببرند.