منظور از قرارداد فوروارد (Forward Contract) قراردادی سفارشی بین دو طرف برای خرید یا فروش دارایی با قیمت مشخص در تاریخی در آینده است. این نوع قرارداد بیشتر برای سفته‌بازی یا هِج کردن (Hedging) مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این مقاله قصد داریم تا قرارداد فوروارد را مورد بررسی قرار داده و آن را با قرارداد آتی یا فیوچرز (Futures Contract) مقایسه کنیم.
آشنایی با قرارداد فوروارد (Forward Contract)
بر خلاف قراردادهای آتی استاندارد، می‌توانیم قرارداد فوروارد را بر اساس نوع کالا، مبلغ و تاریخ تحویل سفارشی‌سازی کنیم. کالاهای مورد معامله می‌تواند شامل غلات، فلزات گرانبها، گاز طبیعی، نفت و یا حتی طیور باشد. تسویه قرارداد فوروارد نیز ممکن است به صورت نقدی یا تحویل کالا انجام شود.
قراردادهای فوروارد در صرافی‌های متمرکز بسته نمی‌شوند و به همین دلیل، به عنوان ابزارهایی در بازار فرابورس (OTC) در نظر گرفته می‌شوند. با وجودی که ماهیت فرابورس آنها فرآیند سفارشی‌سازی را راحت میکند، فقدان یک اتاق تَهاتُر متمرکز (centralized clearinghouse) درجه بالاتری از ریسک پیش‌فرض را ایجاد میکند.
به خاطر احتمال ریسک پیش‌فرض و عدم وجود اتاق تهاتر متمرکز، قراردادهای فوروارد به راحتی قراردادهای فیوچرز در اختیار سرمایه‌گذاران خرده‌فروشی قرار نمی‌گیرند.
پس قرارداد فوروارد توافق‌نامه‌ای بین خریدار و فروشنده برای معامله یک دارایی در زمانی مشخص در آینده است. قیمت دارایی در زمان تنظیم قرارداد مشخص می‌شود. چنین قراردادهایی دارای یک تاریخ تسویه نیز هستند. یعنی همه آنها در پایان قرارداد، تسویه می‌شوند.
از آنجا که این قراردادها توافقاتی خصوصی بین دو طرف محسوب می‌شوند، قابل معامله در بورس نیستند. به خاطر ماهیتی که این قراردادها دارند، طرفین در تعیین شرایط و ضوابط آن چندان سخت‌گیر نیستند.
نمونه‌ای از یک قرارداد فوروارد
فرض کنید یک تولیدکننده محصولات کشاورزی دو میلیون بوشل گندم برای فروش در شش ماه آینده دارد و نگران کاهش احتمالی قیمت آن است. به همین دلیل، با موسسه مالی خود قراردادی منعقد می‌سازد تا سه میلیون بوشل گندم را با قیمت 4.30 دلار در هر بوشل در شش ماه و به صورت تسویه نقدی به فروش برساند.
در طول این شش ماه، احتمال دارد سه اتفاق برای قیمت ذرت روی دهد:
- در حالت اول، قیمت هر بوشل گندم دقیقاً 4.30 دلار است. در این صورت، تولیدکننده یا موسسه مالی هیچ مبلغی به یکدیگر بدهکار نیستند و قرارداد منعقد می‌شود.
- در حالت دوم، برای هر بوشل گندم، مبلغ 5 دلار در نظر گرفته می‌شود که این رقم بالاتر از قیمت قرارداد است. در این حالت، تهیه کننده 1.4 میلیون دلار به موسسه بدهکار است، که این مبلغ برابر با همان تفاوت بین قیمت لحظه‌ای فعلی و نرخ ذکر شده در قرارداد 4.30 دلار است.
- در حالت سوم، قیمت واقعی کمتر از قیمت مشخص شده در قرارداد، برای مثال، 3.50 دلار در هر بوشل، است. به این ترتیب، موسسه مالی 1.6 میلیون دلار به عنوان تفاوت بین نرخ قرارداد 4.30 دلار و قیمت لحظه‌ای فعلی به تولیدکننده می‌پردازد.
در بسیاری از حراجی‌ها، از قراردادهای فوروارد، برای کاهش نوسانات قیمت دارایی استفاده می‌کنند. به دلیل آن که شرایط قرارداد هنگام اجرای قرارداد مشخص می‌شود، قرارداد فوروارد شامل نوسان قیمت نمی‌شود. در نتیجه، اگر دو طرف قرارداد با فروش 1000 بوشل گندم به قیمت 1 دلار (در مجموع 1000 دلار) توافق کنند، حتی اگر قیمت گندم به ۵۰ سنت کاهش یابد، شرایط تغییری نمی‌کند. علاوه بر این، تضمین میکند که تحویل دارایی یا تسویه نقدی به صورت مشخص انجام شود.
به خاطر ماهیت قرارداد فوروارد، این قراردادها به آسانی در دسترس سرمایه‌گذاران خرده‌فروشی نیستند. از آن جا که موافقت‌نامه‌ها و جزئیات آنها معمولاً بین خریدار و فروشنده حفظ شده و برای عموم منتشر نمی‌شوند، پیش‌بینی بازار در قراردادهای آتی اغلب دشوار است.
علاوه بر این، به دلیل آن که قراردادهای فوروارد، قراردادهایی خصوصی هستند، ریسک طرف مقابل زیاد است. این بدان معنی است که احتمال دارد یکی از طرفین نکول کند؛ نکول به معنی عدم پذیرش و رد کردن است.
منظور از قراردادهای فیوچرز (Futures Contracts) چیست؟
مانند قراردادهای Forward، قراردادهای فیوچرز نیز شامل توافق خرید و فروش دارایی با قیمتی مشخص در آینده است. با این حال، تفاوت‌های اندکی بین آنها وجود دارد.
- قرارداد فوروارد در بورس معامله نمی‌شود، در حالی که قرارداد فیوچرز در بورس کاربرد دارد.
- تسویه قرارداد فوروارد در پایان قرارداد صورت می‌گیرد، در حالی که قرارداد فیوچرز به صورت روزانه تسویه می‌گردد.
- از همه مهم‌تر، قراردادهای آتی به عنوان قراردادهای استاندارد در نظر گرفته می‌شوند که قابل سفارشی‌سازی بین طرفین نیست.
- در بازار قراردادهای آتی، نقدینگی بسیار زیادی وجود دارد که به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که هر زمان که تمایل داشتند، به این بازار وارد یا از آن خارج شوند.
مزایای قرارداد فوروارد
مهم‌ترین مزیت این نوع از قراردادها این است که به عنوان هِجی در برابر ریسک‌های احتمالی سرمایه‌گذاران محسوب می‌شوند. از آنجا که این شکل از قراردادها در آینده اجرا می‌شوند، از سرمایه ما در برابر نوسانات بازار محافظت می‌کنند.
مزیت دیگر این نوع از قراردادها استفاده از لوریج یا اهرم است. در واقع، سرمایه‌گذاران به جای پرداخت مبلغی از قبل به عنوان پیش پرداخت، می‌توانند از اهرم یا لوریج استفاده نمایند.
معایب قرارداد فوروارد
بازار قراردادهای فوروارد بسیار گسترده است چون بسیاری از بزرگترین شرکت‌های جهان از آن برای حفاظت از ریسک‌های ارزی و نرخ بهره استفاده می‌کنند. با وجود این، از آنجا که جزئیات قراردادهای فوروارد تنها در اختیار خریدار و فروشنده قرار دارد و برای عموم مردم شناخته شده نیست، برآورد گستره این بازار آسان نیست.
وسعت و ماهیت غیر قابل‌تنظیم بازار قراردادهای فوروارد حاکی از آن است که ممکن است در بدترین حالت، مستعد مجموعه‌ای از پیش‌فرض‌ها باشد. در حالی که بانک‌ها و شرکت‌های مالی در انتخاب طرف مقابل این ریسک را با دقت زیاد کاهش می‌دهند. علاوه بر این، امکان مقیاس بزرگ به صورت پیش‌فرض هم وجود دارد.
یکی دیگر از معایب ناشی از ماهیت غیر استاندارد قراردادهای فوروارد این است که آنها تنها در تاریخ مشخص شده، تسویه می‌شوند و مانند معاملات فیوچرز در بازار مشخص نمی‌شوند.
اما اگر نرخ از پیش تعیین شده در قرارداد در زمان تسویه حساب، تفاوت زیادی با نرخ لحظه‌ای داشته باشد، چه می‌شود؟
در این حالت، موسسه مالی که قرارداد فوروارد را منعقد کرده است، در صورت تسویه یا عدم تسویه حساب توسط مشتری، با ریسک بیشتری مواجه می‌شود تا زمانی که قرارداد به طور منظم در بازار مشخص شود.
قرارداد فوروارد، راه‌حلی عالی برای پوشش ریسک قراردادی
در واقع، قرارداد فوروارد نوعی قرارداد مشتقه قابل تنظیم میان طرفین محسوب می‌شود که بر اساس آن، کالایی در تاریخ معین در آینده مورد معامله قرار گرفته و قیمت آن نیز به طور دقیق مشخص می‌شود. با توجه به ماهیت منعطف قراردادهای فوروارد، امکان تنظیم قرارداد بر اساس توافقات طرفین در ارتباط با نوع کالا، میزان ثمن، مبلغ قرارداد و همچنین تاریخ تحویل وجود دارد. لازم به ذکر است که قراردادهای فوروارد در صرافی‌های متمرکز مورد معامله قرار نگرفته و ابزاری برای انجام معاملات در بازار فرابورس (OTC) محسوب می‌شوند.
به صورت کلی، کاربرد قرارداد فوروارد را باید بیشتر در پوشش ریسک و هجینگ (Hedging) جستجو کرد. برای مثال، این شکل خاص از قراردادها به تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان محصولات و کالاها کمک میکند تا از زیان‌های ناشی از تغییر چشمگیر و ناگهانی قیمت دارایی و کالای مورد نظر جلوگیری کنند.
سوالات متداول
کاربرد اصلی این شکل خاص از قراردادها تضمین قیمت کالا در برابر نوسانات بازار و همچنین قابلیت نوسان‌گیری آن است.
بله. در واقع، یک قرارداد فوروارد ارزش خود را از ارزش ابزار معاملاتی پایه‌ای می‌گیرد که بر اساس آن قرارداد منعقد می‌شود.
ریسک نقدینگی، ریسک هزینه، ریسک مقررات و غیر قابل خروج بودن پیش از انقضا
این نوع قرارداد ها که جزو قراردادهایی خصوصی هستند طرفین هر جوری که بخوان میتونند شخصی سازی کنند قرارداد رو ؟ و اینکه احتمال داره یکی از طرفین نکول کنه یعنی چی یعنی کلا قرداد رو رد کنه و فسخ کنه؟
این قراردادها توافقاتی خصوصی بین دو طرف محسوب می‌شوند، قابل معامله در بورس نیستند. به خاطر ماهیتی که این قراردادها دارند، طرفین در تعیین شرایط و ضوابط آن چندان سخت‌گیر نیستند و بله میتونه رد کنه
اونوقت شامل خسارت میشن؟