شاخص دلار در بازار فارکس چیست و USDX چگونه محاسبه می‌شود؟

شاخص دلار در فارکس چیست و چه کاربردی دارد؟ نحوه محاسبه Dollar Index در فارکس چگونه است؟ نظریه لبخند دلار چیست؟

فارکس به عنوان بازار تبادل ارزهای خارجی در بین فعالان بازارهای مالی شناخته می‌شود اما علاوه بر جفت ارزها، شاخص‌های معاملاتی مختلفی نیز در این بازار وجود دارند که معامله‌گران می‌توانند آن‌ها را معامله کنند. یکی از شاخص های معاملاتی که معامله‌گران در بازار فارکس آن را معامله می‌کنند، شاخص دلار (USDX) یا DXY است که در این مقاله قصد داریم آن را به طور کامل به شما آموزش دهیم تا بیشتر با آن آشنا شوید.

شاخص های معاملاتی فارکس چه هستند؟

هنگامی که صحبت از معامله در بازار فارکس و شاخص‌های معاملاتی آن می‌شود، ذهن اکثر مردم به سمت ارزهای کشورها و معاملات مربوط به آن‌ها می‌رود. با این حال، لازم است این نکته را در نظر داشته باشیم که بازار فارکس تنها بستری برای معامله جفت ارزها نیست و امکان معامله دارایی‌های دیگر نیز در آن وجود دارد.

در این بازار، معامله‌گران قادر هستند تا شاخص‌های گوناگونی مانند نماد داوجونز (Dow Jones)، نزدک (Nasdaq)، Dax30 و شاخص S&P 500 در فارکس را نیز معامله کنند. این شاخص‌ها جزء سهام آمریکا بوده و از ارزش بالایی برخوردار هستند. حال، ممکن است این سوال مطرح شود که اگر سهام آمریکا قابل معامله است، چرا دلار آمریکا معامله نمی‌شود؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که دلار آمریکا نیز یکی از شاخص‌های مهم این بازار محسوب می‌شود که معامله‌گران می‌توانند آن را معامله نمایند. در ادامه، شاخص دلار در بازار فارکس را به تفصیل شرح می‌دهیم.

شاخص دلار در فارکس چیست؟

دلار از ارزهای بسیار مهمی محسوب می‌شود که از گذشته تا به امروز، ارزش خود را حفظ کرده و از اهمیت بالایی در بازارهای بین المللی برخوردار است. دلار اهمیت زیادی در سیستم‌های مالی جهان دارد زیرا ارز بزرگترین قدرت اقتصادی محسوب می‌شود که در تمام دنیا از نقدشوندگی بسیار زیادی برخوردار است. شاخص دلار آمریکا در فارکس با نماد USDX شناخته می‌شود و از 6 ارز خارجی تشکیل شده که شامل یورو (EUR)، پوند (GBP)، ین ژاپن (JPY)، دلار کانادا (CAD)، فرانک سوئیس (CHF) و کرون سوئد (SEK) است.

در سال 1973، نماد USDX یا DXY برای شاخص دلار تعیین شد. در آن زمان، این شاخص به اندازه 100 واحد ارزش داشت و در ایالات متحده، از طریق قراردادهای آتی یا فیوچرز مبادله می‌شد. با استفاده از شاخص USDX، ما می‌توانیم ارزش دلار را با 6 ارز فوق مقایسه کنیم و این کار با استفاده از میانگین وزنی هندسی امکان‌پذیر است. به همین دلیل، این شاخص به سادگی قدرت و ضعف ارز دلار در مقابل مجموعه‌ای از ارزهای خارجی را نشان می‌دهد.

از سال 1973 که این شاخص معرفی شد، تا سال 1998، مارک آلمان دارای بیشترین وزن در شاخص DXY بود و به عنوان شریک در نظر گرفته می‌شد. در آن زمان، 10 ارز در Dollar Index وجود داشتند و مارک آلمان با 21 درصد سهم به عنوان یکی از بزرگترین شرکای دلار شناخته می‌شد. اما این روزها ارز یورو با 57.6 درصد، بیشترین وزن در شاخص دلار آمریکا را داراست. به این ترتیب، از زمان معرفی یورو به عنوان ارز واحد کشورهای عضو اتحادیه اروپا، تعداد ارزها از 10 به 6 کاهش یافته است.

تاریخچه شاخص دلار در فارکس (DXY)

یکی از دلایلی که دلار آمریکا توانسته به رایج‌ترین ارز دنیا برای انجام معاملات تبدیل شود، انعقاد پیمان یا توافقنامه برتون وودز (Bretton Woods Agreement) در سال 1973 است. بر اساس این پیمان، دولت آمریکا و 100 کشور دنیا با هم توافق کردند که قیمت ارز این کشورها در مقایسه با دلار آمریکا ثابت بماند تا از این ارز بتوانند برای مبادلات خود استفاده نمایند. در آن سال، فدرال رزرو یا همان بانک مرکزی آمریکا تضمین کرد که قیمت هر اونس طلا برابر با 35 دلار آمریکا باشد.

پس از مدتی، تمامی کشورها متوجه شدند که ارزش واقعی دلار کمتر از قیمت‌گذاری انجام‌شده است، بنابراین به تدریج از این پیمان خارج شدند. در حال حاضر (زمان نگارش مقاله)، قیمت هر اونس طلا بین 1700 تا 2000 دلار آمریکا در نوسان بوده که نسبت به ارزش دلار ذکر شده در این توافق، تفاوت بسیار زیادی کرده است. با این حال، انعقاد این پیمان موجب شد تا مفهوم شاخص دلار آمریکا شکل بگیرد.

از آنجا که آمریکا یکی از قوی‌ترین اقتصادهای دنیا محسوب می‌شود و شرکای اقتصادی متعددی نیز دارد، شاخص دلار در فارکس به سرمایه‌گذاران نشان می‌دهد که شرایط کلی اقتصاد جهان، یعنی اقتصاد آمریکا در مقایسه با شرکای بزرگ تجاری آن، در چه وضعیتی قرار گرفته است.

تعداد کشورهای عضو شاخص دلار در فارکس

از آنجا که 6 ارز در شاخص دلار وجود دارند، ممکن است به اشتباه چنین تصور شود که تنها 6 کشور عضو آن هستند. اما همان طور که می‌دانید، 17 کشور عضو اتحادیه اروپا هستند که ارز واحد آن‌ها یورو است. این 17 کشور همراه با 5 کشور دیگر انگلیس، ژاپن، سوئیس، سوئد و کانادا در مجموع 22 کشور را تشکیل می‌دهند که ارز آن‌ها در شاخص USDX سهیم هستند.

به ارزهای تشکیل دهنده شاخص USDX سبد ارزها گفته می‌شود؛ از آنجا که هر یک از این کشورها، دارای وضعیت اقتصادی متفاوتی هستند، هر کدام از این ارزها از یک وزن یا سهم خاص در این شاخص برخوردارند که به آن میانگین وزن هندسی گفته می‌شود.

همان طور که پیش از این گفته شد، در میان سبد ارزهای این شاخص، یورو با 57.6 درصد سهم دارای بالاترین وزن هندسی است. پس از آن، ین ژاپن با 13.6 درصد سهم، دارای بیشترین وزن است چون همانطور که می‌دانید، ژاپن از نظر اقتصادی، در وضعیت بسیار خوبی قرار دارد. ارز سایر کشورهای سهیم در شاخص دلار در مجموع کمتر از 30 درصد وزن را به خود اختصاص داده‌اند.

کاربرد شاخص دلار در فارکس (USDX)

شاخص دلار در بازار فارکس به عنوان یکی از بهترین ابزارهای تحلیل در نظر گرفته می‌شود و با استفاده از آن، معامله‌گران قادر هستند تا ارز دلار را با 6 ارز قدرتمند دیگر که شامل یورو (EUR)، ین ژاپن (JPY)، پوند انگلیس (GBP)، دلار کانادا (CAD)، فرانک سوئیس (CHF) و کرون (SEK) هستند، مقایسه نمایند.

در صورتی که نمودار DXY به صورت صعودی باشد، بدین معناست که دلار از ارزش و قدرت بالاتری برخوردار است. در مقابل، اگر این نمودار به صورت نزولی باشد، بدان معناست که در مقایسه با 6 ارز دیگر، دلار از ارزش و قدرت پایین‌تری برخوردار است.

اگر بخواهیم وارد معامله‌ای شویم که شامل جفت ارزهایی متشکل از ارزهای موجود در شاخص DX باشد، این شاخص می‌تواند به ما کمک کند. حتی اگر در این معامله، هیچ یک از این ارزها وجود نداشته باشند، شاخص USDX می‌تواند چشم انداز درستی از دلار آمریکا را به ما نشان دهد. به عبارت دیگر، زمانی که دلار آمریکا قابل ارزیابی نباشد، شاخص آن می‌تواند به ما کمک کند. بسیاری از سایت‌هایی که در حوزه بازارهای مالی فعالیت می‌‎کنند، تغییرات شاخص دلار را به مخاطبان خود نشان می‌دهند.

به این ترتیب، آن‌ها می‌توانند چشم انداز درستی از دلار آمریکا به دست آورند و آن را با سایر ارزها مقایسه کنند و با افزایش یا کاهش آن، ارزش دلار در مقایسه با ارزهای دیگر را ارزیابی نمایند.

علاوه بر این، به دلیل آنکه ارز یورو با 57.6 درصد وزن، دارای بیشترین سهم در شاخص US Dollar است، این شاخص می‌تواند به عنوان یک شاخص معکوس برای یورو نیز در نظر گرفته شود. به این ترتیب، هنگامی که ارزش دلار رو به افزایش باشد، یورو روندی نزولی در پیش می‌گیرد و بر عکس، هنگامی که ارزش یورو رو به افزایش باشد، دلار روندی نزولی در پیش می‌گیرد.

اگر در جفت ارزی، دلار آمریکا به عنوان ارز پایه وجود داشته باشد، ارزش دلار با شاخص USDX همبستگی مثبت خواهد داشت. به این ترتیب، با افزایش شاخص دلار، معامله‌گران می توانند چنین نتیجه بگیرند که ارزش جفت ارز آن‌ها نیز افزایش خواهد یافت و در مقابل، اگر DX کاهش یابد، ارزش جفت ارز آن‌ها نیز کاهش خواهد یافت.

از سوی دیگر، اگر معامله‌گران جفت ارزی را معامله کنند که دلار در آن، به عنوان ارز متقابل در نظر گرفته شود، شاخص دلار در فارکس با این جفت ارز رابطه معکوس خواهد داشت و آن‌ها بر خلاف جهت یکدیگر حرکت خواهند کرد. به این ترتیب، معامله‌گران قادر هستند بر اساس حرکت آن‌ها نسبت به یکدیگر، درباره معامله خود تصمیم بگیرند.

فرمول محاسبه شاخص دلار در فارکس (DX)

شاخص دلار که شامل 6 ارز است، با استفاده از فرمول زیر محاسبه می‌شود:

USDX = 50.14348112 × EUR/USD -0.576 × USD/JPY 0.136 × GBP/USD -0.119 × USD/CAD 0.091 × USD/SEK 0.042 × USD/CHF 0.036

بر اساس این فرمول، قیمت هر جفت ارز در فارکس در درصد وزنی هر یک از ارزها ضرب می‌شوند. لازم به ذکر است که هر یک از جفت ارزها، به غیر از جفت‌های دلار آمریکا/ ین ژاپن (USD/JPY) و دلار آمریکا/ فرانک سوئیس (USD/CHF)، به صورت منفی ضرب می‌شوند. این مسئله بدین دلیل است که در این دو جفت ارز، دلار آمریکا به عنوان ارز پایه در نظر گرفته می‌شود.

با افزایش ارزش دلار نسبت به سبدی از ارزهای ذکر شده، شاخص دلار آمریکا افزایش می‌یابد. همان طور که از ساختار این شاخص می‌توان دریافت، یورو و سایر ارزهای اروپایی در اینجا از اهمیت بیشتری برخوردار هستند. برخی از تحلیلگران و کارشناسان اقتصادی عقیده دارند که سبد محاسبه شاخص DXY به بازنگری نیاز دارد و سایر ارزهای جهانی باید به آن اضافه شوند چون ایالات متحده در حال حاضر به طور گسترده‌ای با کشورهایی نظیر چین، کره جنوبی، مکزیک، برزیل و استرالیا تجارت می‌کند.

نظریه لبخند دلار چیست؟

شاید تا به حال برای شما این سوال مطرح شده باشد که چرا دلار آمریکا چه در زمانی که بازار شرایط خوبی داشته باشد و چه در زمانی که شرایط خوبی نداشته باشد، تقویت شده و از قدرت بالایی برخوردار است. پاسخ این سوال در نظریه لبخند مورگان استنلی (Morgan Stanley) نهفته است. مورگان استنلی یک شرکت خدمات مالی است که از طریق شرکت‌های تابعه خود، محصولات و خدمات خود را به گروهی از مشتریان شامل شرکت‌ها، دولت‌ها، مؤسسات مالی و افراد حقیقی ارائه می‌دهد.

یکی از اقتصاددانان و استراتژیست‌های شرکت مورگان استنلی با نام استیفن جن (Stephen Jen) نظریه‌ای را با عنوان لبخند دلار (Dollar Smile Theory) مطرح کرد. این مفهومیست که توضیح می‌دهد چرا دلار آمریکا نه تنها در زمانی که اقتصاد در شرایط خوبی به سر می‌برد، بلکه زمانی که مشکلاتی مانند رکود را تجربه می‌کند، ارزش خود را تا حد زیادی حفظ می‌نماید.

برای فهمیدن اینکه چرا این رابطه وجود دارد، باید درک درستی از نقش منحصر به فرد دلار آمریکا در بازارهای مالی جهانی داشته باشیم. دلار آمریکا ارز ذخیره جهانی محسوب می‌شود. بر اساس گزارش بانک تسویه بین المللی (Bank for International Settlements)، در سال 2019، دلار آمریکا حدود 90 درصد از تراکنش‌های ارز جهانی مورد استفاده قرار گرفته است. این بدان معناست که این ارز نقدشونده‌ترین ابزار معاملاتی جهان است.

در ضرب المثلی آمده است که وقتی آمریکا عطسه می‌کند، دنیا سرما می‌خورد. در زمان بروز مشکلات اقتصادی، پرواز به سمت جایگاه امن این معنا را دارد که معامله‌گران اغلب باید پوزیشن‌های بازار را نقد کنند. انتخاب اصلی آن‌ها اغلب دلار آمریکا است، که آن را به یک ابزار تجاری به عنوان دارایی امن تبدیل می‌کند. این هجوم تقاضا به توضیح این که چرا ارزش این ارز در دوره‌های رکود افزایش می‌یابد، کمک می‌کند. در مقایسه با تعداد انگشت شماری از دارایی‌ها، دلار آمریکا در زمان شروع رکود در ایالات متحده بهترین عملکرد را دارد.

نمودار زیر “نظریه لبخند دلار” را به خوبی نشان می‌‍‌دهد. اما چگونه می‌توانیم از این اطلاعات به نفع خود استفاده کنیم؟ خوب، هدف این قسمت از مقاله توضیح این مفهوم و نشان دادن نحوه عملکرد این رابطه در دنیای واقعی است. در اینجا، تعامل دلار با داده‌های اقتصادی زیر مورد بررسی قرار می‌گیرد: تولید ناخالص داخلی (GDP)، نرخ بیکاری، شاخص مدیران خرید (PMI) تولید ISM، و فروش خودرو. در انتهای این بخش، درک بهتری از ماهیت دلار آمریکا خواهید داشت.

بیشتر بخوانید: هر لات چند دلار است؟

تعیین برخی از قوانین اساسی

قبل از پرداختن به داده‌های اقتصادی، اجازه دهید برخی از قوانین اساسی را تعیین کنیم:

• اولین مورد این است که همه داده‌ها از سال 1976 به صورت فصلی جمع آوری شده‌اند که بر حسب سال به سال بیان می‌شوند.
• مورد دوم این است که برای هر شاخص اقتصادی، نقاط پرت شدید (فراتر از 3± انحراف استاندارد از میانگین) حذف شده‌اند. آنچه باقی می‌ماند، داده‌های زیربنایی مطابق با دلار آمریکا است.

این مسئله به افزایش معناداری آماری و کاهش ناپایداری کمک می‌کند. همچنین، در اکثر موارد، هر شاخص اقتصادی دارای نقاط پرت حذف شده از سه ماهه‌های مختلف خواهد بود. در نهایت، از شاخص دلار آمریکا با همبستگی وزنی بلومبرگ (BCWI) استفاده خواهد شد. دلیل این کار این است که ما می‌خواهیم حرکت کلی ارز را برخلاف نرخ مبادله‌ای مشخص نشان دهیم.

آزمایش تولید ناخالص داخلی (GDP)

آیا می‌توانید رابطه U شکل بین تولید ناخالص داخلی (یا رشد اقتصادی) و دلار آمریکا را در نمودار زیر ببینید؟ این همان نظریه لبخند است که با داده‌های واقعی اقتصادی به اجرا در می‌آید. منحنی را می‌توان به دو منطقه سبز در سمت چپ و راست (جایی که انتظار می‌رود ارزش دلار برای مقادیر معینی از تولید ناخالص داخلی مثبت باشد) و یک منطقه قرمز (جایی که پیش بینی می‌شود این ارز ضعیف شود) تقسیم کرد.

محدوده بین 1.5٪ – 4.0٪ تولید ناخالص داخلی (Y/Y) محدوده “زیان” برای دلار آمریکا محسوب می‌شود؛ این همان زمانیست که ارزش ارز در مقایسه با یک سال گذشته کاهش می‌یابد. مقادیر رشد خارج از این محدوده نشان می‌دهد که ارزش دلار به طور متوسط در حال افزایش است.

لازم به ذکر است که عوامل متعددی وجود دارد که می‌تواند بر عملکرد دلار در یک سه ماهه نسبت به یک سال قبل تأثیر بگذارد. به همین دلیل است که گاهی اوقات شاهد عملکرد خوب دلار در اطراف “منطقه قرمز” تولید ناخالص داخلی و ضعیف در “منطقه سبز” خواهیم بود.

آزمایش نرخ بیکاری

در مورد نرخ بیکاری چه اتفاقی می‌افتد؟ مانند تولید ناخالص داخلی، یک رابطه U شکل نیز با دلار آمریکا وجود دارد. مشکل اینجا این است که شما باید به بیکاری در شرایطی برعکس در مقایسه با تولید ناخالص داخلی فکر کنید. افزایش نرخ بیکاری برای اقتصاد هیچ کشوری خوب نیست و برعکس، کاهش آن نشانه خوبی برای هر اقتصادی است.

در این داده‌ها، به نظر می‌رسد منطقه “خطر” برای دلار آمریکا زمانی است که نرخ بیکاری بین -5٪ و +25٪ (نسبت به سال گذشته) باشد. زمانی که این شاخص اقتصادی در خارج از این محدوده قرار می‌گیرد، ارزش دلار آمریکا در طول تاریخ تمایل داشته تا در برابر همتایان اصلی آن افزایش یابد.

شاخص مدیران خرید (PMI) تولید کارخانه‌ای ISM

حال شاخص مدیران خرید (PMI) تولید کارخانه‌ای ISM را مورد بررسی قرار می‎‌دهیم تا تأثیر فعالیت در بخش صنعت بر ارز را بسنجیم. در اینجا نیز می‌توانیم ارتباط U شکلی را پیدا کنیم. به نظر می‌رسد که منطقه “خطر” برای دلار آمریکا زمانیست که این شاخص بین 5-٪ تا 30+٪ (Y/Y) قرار داشته باشد. به نظر می‌رسد که نتایج خارج از این محدوده زمینه را برای عملکرد بهتر دلار فراهم می‌نماید.

آزمایش فروش خودرو

در نهایت، این موضوع با تعداد کل فروش خودروهای جدید، که نسبت به سال گذشته بیان می‌شود، جمع بندی می‌گردد. درست مانند تولید ناخالص داخلی (GDP)، نرخ بیکاری و شاخص مدیران خرید (PMI) تولید ISM، ما می‌توانیم یک رابطه U شکل با دلار آمریکا را مشاهده کنیم. به نظر می‌رسد منطقه “خطر” برای این ارز زمانی رخ می‌دهد که فروش خودرو بین 7.5-٪ و 7.5+٪ گزارش شود. در همین حال، زمانی که نتایج خارج از این محدوده باشد، ارزش دلار آمریکا به طور متوسط تمایل به افزایش دارد.