یکی از مفاهیم کلیدی در بازار فارکس تفاوت بین دو قیمت پیشنهاد فروش (bid) و قیمت درخواست خرید (ask) است که اسپرد (Spread) نامیده می‌شود. در این مقاله، تلاش شده است تا مفهوم و تفاوت بین اسپرد ثابت و اسپرد متغیر، مزایا و معایب هر کدام و نوع کارکرد هر کدام از آنها مورد بررسی قرار بگیرد. پیش از آن که بخواهیم در مورد این موضوع بحث کنیم، لازم است تا با مفهوم ارز پایه در بازار فارکس آشنا شویم.
ارز پایه (Base Currency)
ارز پایه به ارزی گفته می‌شود که در نمایش جفت ارز، به عنوان اولین ارز دیده می‌شود. برای مثال، در جفت ارز یورو/ دلار آمریکا (EUR/USD)، یورو به عنوان ارز پایه در نظر گرفته می‌شود. همچنین، در این جفت ارز، دلار آمریکا به عنوان ارز متقابل (Counter Currency) یا ارز مظنه (Quote Currency) در نظر گرفته می‌شود.
در بازار فارکس، برای هر جفت ارز در هر لحظه، دو قیمت مختلف وجود دارد:
- قیمت پیشنهاد فروش (Bid): قیمتی است که می‌توانیم با آن قیمت، ارز پایه را بفروشیم.
- قیمت درخواست خرید (Ask): قیمتی است که می‌توانیم با آن قیمت، ارز پایه را بخریم.
تفاوت بین این دو قیمت Spread نامیده می‌شود.
برای درک اسپرد، مثالی می‌زنیم. در نرم افزار معاملاتی، جفت ارز یورو/ دلار آمریکا را در نظر بگیرید. خواهید دید که برای Ask 1.4703 و برای Bid 1.4701 ثبت شده است که به این معنی است که قیمت خرید جفت ارز یورو/ دلار آمریکا برای ما ۱٫۴۷۰۳ و قیمت فروش این جفت ارز برای ما ۱٫۴۷۰۱ است.
تفاوت این نرخ‌ها در برخی کارگزار‌ی‌ها مقدار ثابتی است که به آن اسپرد ثابت یا اسپرد فیکس می‌گویند. مثلا، در این جفت ارز، Spread معادل دو پوینت یا دو پیپ است.
اما در برخی کارگزاری‌های دیگر، این مقدار ثابت نیست که به آن اسپرد متغیر یا اسپرد شناور می‌گویند. در بروکرهایی که میزان spread ثابت نیست، ممکن است در بعضی زمان‌ها، کم باشد و در بعضی زمان‌ها افزایش یابد و اصطلاحا واید شود.
در واقع، Spread هزینه‌ای است که معامله‌گر برای انجام معامله خود می‌پردازد. البته ممکن است ما علاوه بر اسپرد، کمیسیون هم به بروکر خود بپردازیم. دریافت اسپرد و کمیسیون دو راهی است که بروکرها از طریق آن، درآمد کسب میکنند، درست مانند یک صرافی عادی که نرخ خرید و فروش آن متفاوت است و درآمد او از این اختلاف بین نرخ خرید و فروش حاصل می‌شود.
دقیقا مانند این است که بخواهیم گوشی آیفون قدیمی خود را به فروشگاهی که آیفون‌های دست دوم را خریداری می‌کند، بفروشیم. این فروشگاه برای کسب سود، باید آیفون ما را با قیمتی کمتر از قیمتی که به فروش می‌رساند، خریداری نماید.
به عبارت دیگر، از آن جا که این فروشگاه می‌خواهد درآمد کسب کند و آیفون را به قیمت ۵۰۰ دلار می‌فروشد، بیشترین قیمتی که می‌تواند برای خرید آیفون به شما بپردازد، ۴۹۹ دلار است. این اختلاف 1 دلاری همان اسپرد است.
بنابراین، زمانی که کارگزار می‌گوید “کارمزد صفر” یا “بدون کارمزد”، کمی گمراه‌کننده است چون با وجودی که هزینه کمیسیون جداگانه‌ای وجود ندارد، با این حال ما داریم کمیسیون را پرداخت می‌کنیم.
نحوه محاسبه اسپرد در فارکس
معمولاً، اسپرد با پیپ اندازه گیری می‌شود که کوچکترین واحد حرکت قیمت یک جفت ارز است. در اغلب جفت ارزها، یک پیپ برابر است با 0.0001. نمونه ای از اسپرد 2 پیپ برای جفت ارز یورو/ دلار آمریکا 1.1051 / 1.1053 خواهد بود.
در جفت ارزهایی که یک طرف آنها ین ژاپن است، تنها تا 2 رقم اعشاری آورده می‌شوند. مگر این که قیمت دهی تا کسر 1 پیپ انجام شود، که در این حالت، 3 اعشار قید می شود. برای مثال، اگر جفت ارز دلار آمریکا/ ین ژاپن (USD/JPY) برابر با 110.00/110.04 باشد، این نرخ نشان‌دهنده اسپردی معادل 4 پیپ است.
انواع اسپرد در فارکس
بروکرها معمولا به دو صورت مختلف اسپرد دریافت میکنند:
- اسپرد ثابت
- اسپرد متغیر که شناور نیز نامیده می‌شود
معمولا بروکرهایی که به عنوان بازارساز، یا در اصطلاح با مدل میز معاملاتی، فعالیت میکنند، از اسپرد ثابت استفاده میکنند و بروکرهایی که با مدل میز غیرمعاملاتی فعالیت میکنند، از اسپرد شناور استفاده میکنند.
اسپرد ثابت چیست؟
همان طور که از اسم آن مشخص است، بروکرهایی که از اسپرد ثابت استفاده میکنند، در تمام زمان‌های بازار، یک میزان ثابت را دریافت میکنند. این نوع Spread توسط بروکرهایی مورد استفاده قرار می‌گیرد که با مدل میز معاملاتی فعالیت میکنند. این بروکرها از ارائه دهنده نقدینگی خود، پوزیشن بزرگی خریداری کرده و سپس آن را در پوزیشن‌های کوچکتر به معامله‌گران ارائه میدهند.
به عبارت دیگر، بروکر به عنوان طرف مقابل معامله مشتریان خود عمل می‌کند و اگر معامله‌گر اشتباه کند، بروکر سود بیشتری به دست می‌آورد. از سوی دیگر، این روش به بروکر امکان می‌دهد تا اسپرد ثابت ارائه کند، چون که کنترل قیمت توسط بروکر انجام می‌شود.
مزایا و معایب معامله با اسپرد ثابت
اسپرد ثابت نیاز به سرمایه را کاهش می‌دهد و معمولا معامله با این نوع Spread برای معامله‌گران ارزان‌تر تمام می‌شود. علاوه بر این، با توجه به این که اسپرد در جریان معامله تغییر نمی‌کند، محاسبه هزینه‌های معاملات قابل پیش‌بینی هستند.
از سوی دیگر، در معامله با اسپرد ثابت، ریکوت (Requote) به صورت مکرر رخ می‌دهد چون که قیمتگذاری تنها توسط بروکر ما انجام می‌شود. به بیان ساده، ریکوت یعنی این که بروکر ما نمی‌تواند یا تمایلی ندارد که معامله را در قیمتی که پیشنهاد می‌کنیم، انجام دهد. این اتفاق اغلب زمانی روی می‌دهد که به دلیل انتشار یک خبر مهم، بازار به سرعت در حال حرکت است. در این زمان، اگر ما قصد باز کردن معامله را داشته باشیم، بروکر ما معامله را انجام نمی‌دهد بلکه قیمت جدیدی به ما ارائه داده و از ما می‌خواهد تا این قیمت جدید را بپذیریم. این قیمت جدید همیشه بیشتر از قیمتی است که در ابتدا پیشنهاد داده بودیم.
لغزش یا اسلیپیج (Slippage) مشکل دیگری است که چنین بروکرهایی با آن روبرو می‌شوند. زمانی که قیمت‌ها به سرعت در حال حرکت هستند، بروکر نمی‌تواند به صورت مداوم یک اسپرد ثابت را حفظ نماید. در این حالت، ممکن است بروکر از روی قیمت پیشنهادی ما حرکت کرده و معامله را با قیمتی متفاوت باز کرده یا ببندد.
اسپرد متغیر یا شناور چیست؟
بروکرهایی که با مدل میز غیرمعاملاتی فعالیت میکنند، در زمان‌های مختلف، میزان متفاوتی Spread را از معامله‌گر دریافت میکنند که به آن اسپرد متغیر یا شناور (Floating spread) می‌گویند. این بروکرها قیمت‌های مختلف جفت ارزها را از ارائه‌دهندگان نقدینگی دریافت کرده و آنها را بدون دخالت به میز معاملاتی معامله‌گر انتقال میدهند. به عبارت دیگر، آنها هیچ کنترلی بر روی اسپردها ندارند و میزان آنها تنها بر اساس عرضه و تقاضا و نوسانات کلی بازار کاهش یا افزایش می‌یابند.
به صورت معمول، در زمان انتشار داده‌های مهم اقتصادی و دوره‌هایی که نقدینگی بازار کاهش می‌یابد، میزان Spread افزایش می‌یابد. برای مثال، ممکن است بخواهیم بر روی جفت ارز یورو/ دلار آمریکا که اسپردی معادل ۲ پیپ دارد، معامله کنیم. اما در همین زمان، گزارش بیکاری ایالات متحده منتشر می‌شود و یا رئیس جمهور آمریکا توییتی در مورد روابط آمریکا و اروپا ارسال می‌کند. به این ترتیب، ممکن است اسپرد به طور ناگهانی به ۲۰ پیپ افزایش پیدا کند.
مزایا و معایب معامله با اسپرد متغیر
اسپرد شناور احتمال ریکوت شدن را از بین میبرند چون که تغییر در میزان آن، شرایط را برای تغییر قیمت در اثر شرایط بازار فراهم می‌کند، هر چند همچنان احتمال اسلیپیج یا لغزش وجود دارد.
علاوه بر این، معامله با اسپرد متغیر باعث قیمتگذاری شفاف‌تری نیز می‌شود چون که ارائه‌دهندگان نقدینگی متفاوتی قیمت‌ها را ارائه میدهند و به همین دلیل، قیمت‌ها رقابتی‌تر می‌شوند.
از سوی دیگر، معامله با آن هزینه معاملات را بالا می‌برد و ممکن است برای معامله‌گران اسکالپر مقرون به صرفه نباشد.
کدام نوع اسپرد مناسب‌تر است؟
نوع اسپرد به نیاز معامله‌گر بستگی دارد. به طور کلی، معاملهگرانی که حساب معاملاتی کوچکی داشته و معاملات کمی انجام میدهند، از اسپرد ثابت استفاده میکنند و معاملهگرانی که حساب معاملاتی بزرگی داشته و در ساعت‌های اوج بازار (زمانی که میزان نقدینگی بالا و Spread پایین است) معامله میکنند، از اسپرد متغیر استفاده میکنند.
علاوه بر این، معاملهگرانی که خواستار اجرای سریع معامله بوده و نمی‌خواهند در معاملات خود ریکوت روی دهد، بهتر است از Floating spread استفاده نمایند.
نحوه محاسبه اسپرد چگونه است؟
ما به راحتی می‌توانیم spread معاملات خود را در هر لحظه محاسبه نماییم. تنها چیزی که به آن نیاز داریم، ارزش هر پیپ و میزان لات‌هایی است که می‌خواهیم با آنها معامله کنیم.
فرض کنید در این لحظه، می‌توانیم جفت ارز یورو/ دلار آمریکا را با قیمت 1.22394 خریداری کرده و در همین لحظه، آن را با قیمت 1.22391 بفروشیم. خواننده باهوش می‌داند که این دو قیمت همان قیمت پیشنهاد (Bid) و درخواست (Ask) است.
لازم به ذکر نیست که در مثال ما، اسپرد برابر با 0.3 پیپ است. حال، برای محاسبه ارزش آن، کافی است ارزش هر پیپ را در اسپرد ضرب کنیم.
همان طور که می‌دانیم، ارزش هر لات برابر است با ۱۰۰ هزار واحد از ارز مظنه. از آن جا که در اینجا، دلار آمریکا به عنوان ارز مظنه در نظر گرفته می‌شود، پس ارزش یک لات برابر است با ۱۰۰ هزار دلار آمریکا. علاوه بر این، می‌دانیم هر پیپ برابر است با ۰.۰۱ درصد از یک لات. پس در صورتی که ما یک لات از جفت ارز یورو/ دلار آمریکا را معامله کنیم، ارزش هر پیپ برابر با ۱۰ دلار آمریکا است.
بنابراین، هزینه اسپرد در این معامله ما، برابر با 3 دلار است. به همین ترتیب، اگر معامله‌گر ۰.۵ لات معامله کند، باید 1.5 دلار به عنوان spread بپردازد.
اندیکاتور محاسبه اسپرد در متاتریدر
برای این که میزان اسپرد را به صورت دستی محاسبه نکنیم و همیشه روی نمودارهای ما در متاتریدر نمایش داده شود، لازم است ابتدا وارد پلتفرم معاملاتی متاتریدر شویم و مطابق با تصویر زیر، از منوی بالای روی گزینه View کلیک کنیم و سپس گزینه Terminal را پیدا کنیم و روی آن کلیک نماییم. با زدن هم زمان کلیدهای Ctrl+T روی کیبورد خود نیز می‌توانیم این پنجره را باز کنیم.
پس از باز کردن پنجره Terminal در متاتریدر، از بخش زیرمنوی همین پنجره، روی گزینه Code Base که در تصویر زیر نشان داده شده است، کلیک می‌کنیم و سپس از میان اندیکاتورها، گزینه Spread Indicator را پیدا می‌کنیم.
پس از پیدا کردن اندیکاتور، کافی است روی اسم اندیکاتور کلیک راست کنیم. پس از آن، از پنجره نمایش داده شده، روی گزینه دانلود کلیک می‌کنیم. لازم است یادآوری کنم که در این مرحله، باید حتما سیستم ما به اینترنت متصل باشد.
پس از دانلود، در پنجره‌ای که در وسط صفحه باز می‌شود، روی گزینه Ok کلیک می‌کنیم. حال، ما می‌توانیم در بخش بالایی سمت چپ نمودار اسپرد لحظه‌ای تمام جفت ارزها را مشاهده کنیم. البته برای قرار گرفتن اندیکاتور روی تمام نمودارها، لازم هست که حتما اندیکاتور را به یکی از قالب‌های شخصی خود اضافه نماییم.
کدام جفت ارز اسپرد کمتری دارد؟
مطمئناً، جفت ارزهای اصلی به خاطر حجم معاملات بالا و نقدشوندگی زیاد، از اسپرد کمتری برخوردار هستند. برای مثال، در بیشتر بروکرها، روی جفت ارز یورو/ دلار آمریکا spread کمتر از 1 پیپ و نزدیک به صفر است. البته بروکرهایی هم هستند که اسپرد بیشتری دریافت میکنند.
رول اور (Rollover) چیست و چه ارتباطی با اسپرد دارد؟
به انتقال معاملات قراردادهای رو به انقضا به قراردادهای جدید، رول اور گفته می‌شود. اگر ما یک معامله قراردادی را باز کنیم، و معامله ما تا تاریخ انقضای آن بسته نشود، معامله ما به قرارداد جدید انتقال پیدا می‌کند. در زمان رول اور، میزان اسپرد به شدت گسترش پیدا می‌کند.
زمان رول اور برابر است با نیمه شب ایران، و بسیاری از معامله‌گران در این زمان، معامله‌ای انجام نمی‌دهند. نکته مهمی که باید به آن توجه داشته باشیم، این است که در زمان رول اور و واید شدن اسپردها، نباید حد سود و حد ضرر معاملات فعال شود، و در واقع، اگر بروکری این کار را انجام دهد، تخلف کرده است.
سخن آخر
در این مقاله، درباره اسپرد در بازار فارکس، که مانند نوعی کارمزد مخفی در معاملات در نظر گرفته می‌شود، صحبت کردیم. انواع آن که در دو نوع اسپرد ثابت و اسپرد شناور وجود دارند را بررسی کرده و نحوه محاسبه آن در بازار فارکس را شرح دادیم.
اگر علاقه‌مند به فعالیت در بازار فارکس هستید، لازم است به صورت کامل و دقیق با مفهوم spread آشنا شوید چون اگر به اسپرد پرداختی معاملات خود توجه نکنیم، در شرایط هیجانی بازار، به آسانی بخش زیادی از سرمایه خود را از دست خواهیم داد.
سوالات متداول
بروکرها خدماتی را ارائه داده و باید به صورتی، درآمد کسب کند. آنها با فروش ارز به ما بیش از مبلغ خرید خود برای همان ارز، کسب درآمد میکنند. همچنین، بروکرها با خرید ارز از ما با مبلغی کمتر از مبلغ فروش خود نیز درآمد کسب میکنند. این اختلاف قیمت را اسپرد می‌گویند.
دو نوع:
- اسپرد ثابت
- و اسپرد شناور (یا متغیر)
اسپرد ثابت بدون توجه به شرایط بازار در هر زمانی ثابت باقی می‌مانند. به بیان دیگر، چه بازار ناپایدار باشد و چه کاملا آرام باشد، میزان اسپرد تحت تأثیر قرار نگرفته و همچنان ثابت می‌ماند. این نوع از اسپرد توسط بروکرهایی ارائه می‌شوند که با میز معاملاتی فعالیت میکنند.
همان طور که از نام آن مشخص است، اسپردهای شناور یا متغیر همیشه در حال تغییر هستند. با اسپردهای متغیر، تفاوت قیمت BID و ASK جفت ارز همواره در حال تغییر است. اسپردهای متغیر توسط بروکرهای بدون میز معاملاتی ارائه شده و این بروکرها قیمت‌های جفت ارز خود را از فراهم‌کنندگان نقدینگی متعددی دریافت میکنند و سپس، این قیمت‌ها را بدون دخالت میز معاملاتی، به تریدر یا مشتریان خود منتقل میکنند.
به طور کلی، معاملهگرانی که حساب کوچکتری داشته و کمتر معامله میکنند، قیمتگذاری با اسپرد ثابت برای آنها بهتر است و در مقابل، معاملهگرانی که حساب بزرگتری داشته و به طور مداوم و در ساعات اوج بازار (زمانی که اسپردها در کمترین میزان هستند) معامله میکنند، از اسپردهای متغیر بهره میبرند. معامله گرانی هم که خواستار اجرای سریع معامله هستند و باید از رد درخواست یا ریکوت پیشگیری کنند، معامله با اسپرد متغیر را ترجیح میدهند.
