الگوی مستطیل (Rectangle Pattern) یکی از الگوهای کلاسیک مورد استفاده در تحلیل تکنیکال است که با خطوط افقی که سطوح حمایت و مقاومت قابل توجهی را نشان می‌دهند، توصیف می‌شود. این الگو زمانی تشکیل می‌شود که قیمت بین سطوح حمایت و مقاومت در حال حرکت باشد. تشکیل این الگو حاکی از آن است که هیچ روندی وجود ندارد چون قیمت بین خط حمایت و خط مقاومت بالا و پایین می‌رود. زمانی به پایان می‌رسد که شکستی به وجود آمده و قیمت از مستطیل خارج می‌شود.
مفهوم الگوی مستطیل در تحلیل تکنیکال
الگوی مستطیل ممکن است هم در روندهای صعودی و هم در روندهای نزولی ایجاد شود. این الگو شامل کف‌ها و قله‌های متوالی است که به موازات هم تشکیل می‌شوند. نکته قابل‌توجه دیگر این است که همه کف‌ها و قله‌ها به صورت افقی قرار می‌گیرند. تصویر زیر طرحی ساده از این الگو را نشان می‌دهد.
الگوی مستطیل زمانی شکل میگیرد که میزان عرضه و تقاضا با هم برابر باشند. بنابراین، در هنگام تشکیل این الگو، نوعی توقف در روند کلی، روی می‌دهد که به آن «رِنج شدن» یا «تراکمی شدن» هم گفته می‌شود. این Pattern بیشتر در دوره‌های زمانی کوتاه‌مدت مشاهده می‌شود. شناسایی به‌موقع شکل‌گیری این الگو می‌تواند سیگنال‌های خرید و فروش خوبی را در اختیار تریدرها قرار دهد!
اگر معامله‌گران بتوانند تشکیل الگوی مستطیل در بازار فارکس، ارز دیجیتال یا حتی در بورس و دیگر بازارهای مالی را تشخیص دهند، می‌توانند با رسیدن قیمت به کف مستطیل، خرید کنند. سپس، با رسیدن دوباره روند به سقف الگوی مستطیلی، آنها می‌توانند دارایی خود را به فروش برسانند. معامله‌گران می‌توانند این کار را تا تمام شدن الگوی مستطیلی ادامه داده و به کمک آن سود کسب کنند.
انواع الگوهای مستطیلی
این الگو تنها به یک شکل خاص در نمودارها دیده نمی‌شود. به طور کلی، این الگو به دو شکل اصلی دیده می‌شود:
- الگوی مستطیل صعودی
- الگوی مستطیل نزولی
الگوی مستطیل صعودی
الگوی مستطیل صعودی یک الگوی ادامه‌دهنده روند است که در طی یک روند صعودی قوی شکل میگیرد. پس از شکل‌گیری این الگو و شکست از سمت بالا، روند صعودی ادامه پیدا می‌کند.
الگوی مستطیلی که در تصویر بالا نشان داده شده است، با یک افزایش شدید قیمت آغاز شده و سپس وارد فاز تراکم می‌شود. قدرت این الگو در این است که یک جدال بین خریداران و فروشندگان اتفاق می‌افتد و پایان این رقابت باعث آغاز حرکتی قدرتمند می‌شود.
بنابراین، قیمت افزایش پیدا می‌کند و با یک تراکم قیمت، الگوی مستطیل شکل میگیرد. هنگامی که این الگو شکسته می‌شود، قیمت می‌تواند رالی جدیدی را آغاز کند.
الگوی مستطیل نزولی
دقیقا بر خلاف الگوی مستطیل صعودی است.
همان طور که در تصویر بالا مشخص است، الگوی مستطیل نزولی با یک کاهش قیمت آغاز می‌گردد. پس از آن، قیمت در یک محدوده مشخص نوسان کرده و مستطیل شکل میگیرد.
اگر در یافتن یک الگوی مستطیل نزولی موفق شدیم، می‌توانیم بلافاصله پس از عبور قیمت از پایین، وارد یک موقعیت فروش شویم.
5 مرحله برای معامله با الگوی مستطیل
برای معامله با این الگو، باید ۵ مرحله را طی کنیم:
- شناسایی
- مشخص کردن شکست الگو
- ورود به معامله
- امن کردن معامله با تعیین حد زیان
- تعیین حد سود
در ادامه، هر یک از این مراحل را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
شناسایی الگوی مستطیل
برای تشخیص این الگو، ابتدا لازم است یک نمودار دارای روند مشخص را پیدا کنیم که در حال تجدید قوا (تراکم قیمت) است. پس از آن، باید حداقل دو کف و دو قله قیمتی را پیدا کنیم که به صورت افقی ایجاد شده باشد.
این دو قله و کف قیمتی، سطوح مقاومت و حمایت را در الگوی مستطیل شکل می‌دهند.
ما برای شناسایی الگو در نمودار، به دو قله و دو کف قیمتی نیاز داریم.
همان طور که در تصویر مشخص است، قیمت با یک روند صعودی آغاز می‌شود و پس از افزایش بیش از حد، وارد فاز استراحت می‌شود.
توقف روند باعث ایجاد اولین قله می‌شود. سه حرکت دیگر قیمت، به ترتیب، یک کف، قله و کف دیگر را ایجاد کرده است. این نوسانات قیمت به شکلی است که به نظر می‌رسد نمودار در یک جعبه به دام افتاده است.
زمانی که مشاهده کردیم که قیمت برای بار دوم می‌خواهد کف ایجاد کند، آن را به عنوان الگوی مستطیل در نظر می‌گیریم چون نمودار دو قله و دو کف را ایجاد کرده است.
مشخص کردن شکست الگو
اگر الگوی مستطیل، صعودی باشد، باید به دنبال شکست از بالای الگو باشیم. با شکست از بالای الگو، می‌توانیم انتظار داشته باشیم که روند صعودی ادامه‌دار خواهد بود.
اگر قیمت سطح حمایت (کف مستطیل) را بشکند، الگوی مستطیل نزولی شناخته شود. در این حالت، ما سیگنالی دریافت کرده‌ایم که قیمت در حال شروع یک روند نزولی جدید است.
تصویر بالا نشان می‌دهد که شکست در یک الگوی مستطیل صعودی چگونه صورت میگیرد. توجه داشته باشید که در این مثال، ما از دو قله و دو کف برای شکل‌گیری الگو استفاده نموده‌ایم. با این وجود، گاهی اوقات ممکن است در هر سطح، سه یا چهار کف و قله ایجاد شود.
ورود به معامله با الگوی مستطیل
برای ورود به معامله، باید ابتدا مشخص کنیم که آیا شکست در همان جهتی است که روند توقف کرده است. سپس، ما می‌توانیم سهام مورد نظر را خریداری کنیم و یا اگر الگو از نوع مستطیل نزولی است، وارد معامله فروش شویم.
امن کردن معامله با تعیین حد زیان
ما نباید معامله را به دست شانس بسپاریم. مانند هر معامله دیگر، لازم است برای مدیریت معامله خود از سفارش حد زیان استفاده نماییم. زمانی که ما شکست الگو را تشخیص دادیم، باید مسافت بین سطح حمایت و مقاومت در مستطیل را اندازه‌گیری کنیم. سپس، حد زیان خود را در نقطه وسط این مسافت قرار می‌دهیم.
به این ترتیب، معامله ما امن می‌شود. بنابراین، می‌دانیم که حداکثر زیان این معامله برابر با نصف اندازه الگو خواهد بود. در تصویر زیر، چگونگی تعیین حد زیان نشان داده شده است:
بعد از این که به دنبال شکست الگو، وارد یک معامله خرید شدیم، سفارش حد زیان ما باید مانند تصویر بالا تعیین شود. دلیل این که حد زیان را در وسط الگو قرار می‌دهیم این است که ممکن است نمودار قیمت، پیش از ادامه روند، مومنتومی را تجربه کرده و نوسان داشته باشد.
بنابراین، اگر حد زیان را درست پیش از شکست قرار دهیم، ممکن است معامله ما با نوسانی کوچک بسته شود.
تعیین حد سود در الگوی مستطیل
در الگوی مستطیل، قانونی ساده برای خروج از معامله وجود دارد. زمانی که ما با استفاده از این الگو وارد معامله شدیم، لازم است معامله را حفظ کنیم تا نمودار، حداقل هدف قیمت که به اندازه الگو می باشد را طی کند.
منظور از اندازه الگو تفاضل بین سطح حمایت و سطح مقاومت در الگوی مستطیل است. این تفاضل با قیمت در نقطه شکست جمع می‌شود و حداقل هدف قیمتی حاصل می‌شود.
از آنجا که حد زیان موقعیت معاملاتی در وسط الگو قرار گرفته است، حد سود ما به اندازه دو برابر حد زیان ما است. به این صورت، نسبت پاداش به ریسک برابر با 2 است که رقم قابل‌قبولی محسوب می‌شود.
در تصویر بالا، خطوط زرد رنگ حداقل پتانسیل مورد انتظار در الگوی مستطیل را نشان می‌دهند. با این حال، بیشتر اوقات، حرکت قیمت پیش از این محدوده در جهت خود ادامه می‌یابد.
گاهی اوقات، ما وارد فاز دوم رالی قیمت می‌شویم که سرعت رشد آن ممکن است چندین برابر بیشتر از فاز اول باشد.
معامله با الگوی مستطیل با سقف‌های بالاتر و کف‌های پایین‌تر
در صورتی که الگوی مستطیل از نوع صعودی باشد، معامله را تا زمانی ادامه می‌دهیم که نمودار کف‌های بالاتر ایجاد می‌کند. این معامله زمانی بسته خواهد شد که سقف و کف پایین‌تر در نمودار مشاهده شود.
اگر الگوی مستطیل از نوع نزولی باشد، معامله تا زمانی ادامه می‌یابد که نمودار قله‌های پایین‌تر ایجاد می‌کند. این معامله زمانی بسته خواهد شد که در نمودار، قله‌ها و کف‌های بالاتر مشاهده شوند.
در تصویر زیر، نمونه‌ای واقعی از الگوی مستطیل نزولی را مشاهده می‌کنیم.
نمودار بالا به سهام شرکت اینتل (Intle) مربوط می‌شود که در دوره زمانی ساعتی ترسیم شده است. در این نمودار، قیمت‌های مربوط به 14 آوریل 2016 نشان داده شده‌اند که پتانسیل الگوی مستطیل در آن نمایش داده شده است.
نمودار با یک اُفت قیمت آغاز می‌شود و سپس، یک دوره تراکم به شکل مستطیل ایجاد می‌شود. این الگو با خطوط آبی بر روی نمودار مشخص شده است. همان طور که مشخص است، قیمت، سه کف و سه قله را به صورت افقی ایجاد کرده است. بنابراین، ما وجود الگو را تایید کرده و در زمان شکست سطح پایینی مستطیل، وارد موقعیت فروش می‌شویم.
سپس، حد زیان معامله را در وسط الگو قرار می‌دهیم که با خط افقی قرمز رنگ نشان داده شده است.
بعد از این که سهام اینتل را به فروش رساندیم، قیمت وارد روند نزولی قدرتمندی می‌شود. همان طور که در تصویر مشخص است، قیمت، چهار قله پایین‌تر تشکیل داده است که با خطوط مشکی در تصویر مشخص شده‌اند.
نمودار بعد از چهار قله پایین‌تر، یک قله بالاتر ایجاد کرده است. در همین هنگام، یک کف بالاتر نیز در نمودار ایجاد شده است. این محدوده‌ها با خطوط قهوه‌ای رنگ نشان داده شده‌اند.
بنابراین، بر اساس این سیگنال صعودی، ما از موقعیت فروش خارج شده و معامله را می‌بندیم. اکنون، یک نمونه واقعی از الگوی مستطیل صعودی را بررسی می‌کنیم.
تصویر بالا، نمودار جنرال الکتریک در تاریخ 14 ژوئن 2016 را نشان می‌دهد. این نمودار در دوره زمانی 2 دقیقه‌ای نشان داده می‌شود. در این تصویر، الگوی مستطیل صعودی تشکیل شده است.
الگوی مستطیل صعودی در این نمودار با خطوط آبی رنگ مشخص شده است. ما باید در زمان شکست الگو از بالا، وارد معامله خرید شویم. این شکست بعد از افزایش قیمت در دومین کف قیمتی در داخل الگو روی داده است.
به این ترتیب، ما سهام جنرال الکتریک را خریداری کرده و سفارش حد زیان را در وسط الگو قرار می‌دهیم. بعد از یک ساعت، نمودار به حداقل هدف قیمتی خود می‌رسد. در روند صعودی، نمودار کف‌های بالاتری را ایجاد می‌کند. هر کف قیمتی در نمودار بالاتر از کف قبلی قرار میگیرد. این حالت نشان‌دهنده ایجاد یک روند صعودی در نمودار است.
قیمت ناگهان یک کف پایین‌تر در نمودار ایجاد می‌نماید. با این وجود، قله‌ها هنوز در سطوح بالاتر شکل می‌گیرند.
برای خروج از معامله، لازم است قله و کف پایین‌تر را در نمودار مشاهده کنیم. این حالت نشان‌دهنده خستگی روند صعودی است. با این وجود، حرکت قیمت سیگنال خروج از معامله را ارسال نمی‌کند.
خطوط سبز رنگ در تصویر بالا این روند را نشان می‌دهند. این یک الگوی مثلث انبساطی است که نشان‌دهنده پتانسیل افزایش قیمت است. به این ترتیب، موقعیت خرید خود را بر اساس الگوی مستطیل ادامه می‌دهیم.
کف بعدی در نمودار در سطح بالاتری قرار دارد که نشان می‌دهد هنوز روند صعودی در جریان است. سپس، پیش از اتمام بازار، قیمت حرکت صعودی دیگری را تجربه کرده و ما معامله را می‌بندیم.
سخن آخر
شناخت الگوهای مستطیلی می‌تواند همیشه و همه‌جا برای ما مفید باشد. این الگو شکل ساده‌ای در نمودارهای بازارهای مالی دارد و با کمی دقت می‌توانیم آن را به راحتی تشخیص دهیم. زمان تشکیل این الگو بالاترین و پایین‌ترین میزان قیمت در کندل‌ها به موازات یکدیگر به شکل افقی ایجاد شده و هیچ گونه شیبی در (Rectangle) دیده نخواهد شد. این مسئله می‌تواند حاکی از آن باشدکه بازار وضعیت ثابت به خود گرفته است. در ادامه آن، احتمالاً یک شکست قیمتی به وجود آمده و روند اصلی بازار مشخص خواهد شد.
