الگوی پرچم در فرایند تحلیل تکنیکال، تحلیلگران به دنبال پیش‌بینی قیمت با استفاده از نمودارها هستند. برای پیش‌بینی صحیح قیمت لازم است تا از ابزارهای مختلفی استفاده کنیم. بعضی از این ابزارها اندیکاتورها هستند که به شکل سیگنال‌های خرید و فروش ظهور می‌یابند. دسته‌ای دیگر از این ابزارها الگوهایی هستند که در نمودار قیمت ایجاد می‌شوند. این الگوها دو خصوصیت مهم دارند:
• تکرارشونده هستند؛
• پس از ایجاد این الگوها، روند مشخصی در قیمت دارایی به وجود می‌آید.
در این مقاله، یکی از پرکاربردترین این الگوها، یعنی الگوی پرچم یا الگوی فلگ (Flag Pattern) را مورد بررسی قرار می‌دهیم که یکی از الگوهای ادامه‌دهنده (Continuation Pattern) محسوب میشود.
منظور از الگوی ادامه‌دهنده چیست؟
الگوی پرچم به‌عنوان یکی از الگوهای ادامه‌دهنده شناخته میشود. منظور از الگوی ادامه‌دهنده در تحلیل تکنیکال این است که پس از تشکیل و کامل شدن این الگوها، روند قیمت در همان جهت شکل‌گیری الگو به حرکت خود ادامه می‌دهد. به همین دلیل، شناسایی این الگوها تأثیر زیادی در پیش‌بینی روندها دارد. تحلیلگران از انواع الگوهای ادامه‌دهنده برای دریافت سیگنالی که نشان‌دهنده ادامه روند قبلی باشد، استفاده می‌کنند. از انواع الگوهای ادامه‌دهنده می‌توان به الگوی مثلث، پرچم، آویز یا پرچم سه گوش اشاره نمود. البته لازم به ذکر است که این مسئله همیشه صادق نیست و در برخی موارد، ممکن است حتی بعد از شکل‌گیری الگوهای ادامه‌دهنده، روند قیمت تغییر نموده و معکوس شود.
در کل، زمانی می‌توان از نحوه عملکرد الگوی ادامه‌دهنده اطمینان حاصل کرد که این الگوها نسبت به امواج الیوت کوچک‌تر باشند. در این حالت، الگوی ادامه‌دهنده نشان‌دهنده ادامه روند قیمت در قبل از وقوع آن است. در ادامه، الگوی پرچم در تحلیل تکنیکال را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
الگوی پرچم چیست؟
در نمودار قیمت، الگوی پرچم زمانی شکل می‌گیرد که روند نمودار قیمت عکس جهت روند طولانی‌مدت آن حرکت کند. به‌عنوان نمونه، ممکن است سهمی در طولانی‌مدت، روندی صعودی داشته باشد. اما در بازه زمانی کوتاه‌مدت، روند صعودی به روند نزولی تبدیل میشود و بعد از پایان این روند، روند صعودی سهم دوباره مثل قبل ادامه می‌یابد. در این حالت، این الگو در نمودار قیمت ایجاد میشود.
معمولاً از الگوهایی پرچم برای تشخیص احتمال تداوم روند از نقطه فاصله گرفتن قیمت در خلاف جهت روند پیشین استفاده میشود. در صورتی که روند ادامه یابد، میزان افزایش قیمت چشمگیر خواهد بود و در این حالت، مشاهده الگوهای پرچم مزیتی بسیار عالی برای معامله‌گران محسوب میشود. با شکل‌گیری این روند، نقطه مناسب برای ورود یا خروج از یک سهم را می‌توانیم به درستی تعیین کرده و برای به دست آوردن سودهای قابل توجه یا پیشگیری از زیان‌های سنگین آماده شویم.
الگوی پرچم چه زمانی ایجاد میشود؟
الگوی پرچم زمانی در نمودار ایجاد میشود که در حرکت در جهت عکس روند غالب، قیمت دارایی نوسان داشته باشد؛ به عبارت دیگر، در کوتاه‌مدت، دره‌ها و قله‌های قیمتی زیادی در کنار یکدیگر ایجاد شود که باعث ایجاد الگوهای پرچم در نمودار شود. با اتصال این دره‌ها و قله‌ها به یکدیگر الگوی Flag ایجاد میشود.
در نمودار شمعی (candlestick)، الگوی پرچم به شکل 5 تا 20 کندل متوالی که الگوی معینی دارند، دیده میشود. این الگو ممکن است صعودی یا نزولی باشد که در ادامه، بیشتر در مورد آن توضیح می‌دهیم.
الگوی پرچم نشانه چیست؟
به طور کلی، تشکیل الگوی پرچم حاکی از عدم اطمینان در نمودار قیمتی است. شکست ایجاد شده در پرچم نشان‌دهنده این است که بازار تصمیم خود را در مورد ارزش ذاتی این سهام گرفته است و ممکن است روند قابل‌توجهی به سمت بالا یا پایین آغاز شود که منطبق با جهت شکست قیمت باشد.
الگوی پرچم از چه اجزایی تشکیل شده است؟
با نگاهی به الگوی پرچم ایجاد شده در یک نمودار قیمتی، متوجه می‌شویم که این الگو از دو جزء اصلی تشکیل شده است:
• میله پرچم
• بدنه پرچم
همانطور که پیش از این گفته شد، الگوی پرچم بعد از یک روند طولانی صعودی به نزولی یا نزولی به صعودی قیمت ایجاد میشود. در نمودار، این روند طولانی به صورت یک میله پرچم دیده میشود که طول نسبتاً زیادی دارد.
بدنه پرچم مربوط به ناحیه نوسانی است که الگوی قیمت بر خلاف روند طولانی‌مدت قبلی در پیش می‌گیرد. بدنه پرچم به صورت‌های مختلفی شکل می‌گیرد که از اتصال دره‌ها و قله‌های نمودار ایجاد میشود. مطابق با شکل بدنه پرچم، این الگو به چند نوع تقسیم میشود که در ادامه، به معرفی آنها می‌پردازیم.
انواع الگوی پرچم در تحلیل تکنیکال چه هستند؟
تقسیم‌بندی الگوی پرچم بر اساس جهت حرکت نمودار و همینطور، شکل بدنه پرچم انجام میشود. به این ترتیب، الگوهای پرچم در تحلیل تکنیکال به چهار دسته تقسیم می‌شوند:
- صعودی مستطیل
- نزولی مستطیل
- صعودی مثلثی
- نزولی مثلثی
1. الگوی پرچم صعودی مستطیل
گاهی سهم در بازار روند صعودی پرقدرت و رو به بالایی را طی می‌کند و سپس، وارد یک محدوده نوسانی یا نسبتاً نزولی میشود. در پایان این محدوده، یکی از سطوح مقاومت یا حمایت شکسته میشود و سهم دوباره روند صعودی را در پیش می‌گیرد که پیش از آن، طی کرده بود.
مسئله مهم در مورد این الگو این است که اندازه حرکت قیمت در محدوده نوسانی به گونه‌ای است که از متصل شدن دره‌ها و قله‌های نمودار به همدیگر، دو لبه بالایی و پایینی پرچم در موازات هم قرار می‌گیرند. به این صورت، الگوی پرچم صعودی مستطیل ایجاد میشود.
2. الگوی پرچم نزولی مستطیل
گاهی سهم در بازار روند نزولی پرقدرت و رو به پایینی را طی می‌کند و سپس، وارد یک محدوده نوسانی یا نسبتاً صعودی میشود. در پایان این محدوده، یکی از سطوح مقاومت یا حمایت شکسته میشود و سهم دوباره روند نزولی را در پیش می‌گیرد که پیش از آن، طی کرده بود.
مسئله مهم در مورد این الگو این است که اندازه حرکت قیمت در محدوده نوسانی به گونه‌ای است که از متصل شدن دره‌ها و قله‌های نمودار به همدیگر، دو لبه بالایی و پایینی پرچم در موازات هم قرار می‌گیرند. به این صورت، الگوی فلگ یا پرچم نزولی مستطیل ایجاد میشود.
3. الگوی پرچم صعودی مثلثی
گاهی سهم در بازار روند صعودی پرقدرت و رو به بالایی را طی می‌کند و سپس، وارد یک محدوده نوسانی یا نسبتاً نزولی میشود. تفاوت این الگو با الگوی پرچم صعودی مستطیلی این است که در محدوده نوسانی آن، نوسانات قیمت به یک اندازه روی نمی‌دهند، بلکه بدنه پرچم به صورت یک مثلث ظاهر میشود.
در پایان، پیش از برخورد دو ضلع پرچم به همدیگر، این روند به سمت بالا شکسته شده و دوباره روندی صعودی در قیمت سهم ایجاد میشود.
4. الگوی پرچم نزولی مثلثی
گاهی سهم در بازار روند نزولی پرقدرت و رو به پایینی را طی می‌کند و سپس، وارد یک محدوده نوسانی یا نسبتاً صعودی میشود. تفاوت این الگو با الگوی پرچم نزولی مستطیلی این است که در محدوده نوسانی آن، نوسانات قیمت به یک اندازه روی نمی‌دهند، بلکه بدنه پرچم به صورت یک مثلث ظاهر میشود.
در پایان، پیش از برخورد دو ضلع پرچم به همدیگر، این روند به سمت بالا شکسته شده و دوباره روندی نزولی در قیمت سهم ایجاد میشود.
چگونه با الگوی پرچم معامله کنیم؟
سؤال دیگری که در مورد نقش الگوی پرچم مطرح میشود این است که چگونه می‌توان به وسیله این الگو معامله کرد. در پاسخ به این سؤال باید گفت که این الگو در سه نقطه مهم در زمان تصمیم‌گیری برای خرید و فروش سهام استفاده میشود:
- تعیین نقطه ورود
- تعیین حد ضرر
- هدف گذاری کسب سود
تعیین نقطه ورود
هنگامی که الگوی پرچم صعودی شکل می‌گیرد، می‌توان نقطه‌ای مناسب برای خرید یک دارایی را تعیین کرد. البته بهتر است که منتظر شکست بدنه پرچم تا روز معاملاتی بعد بمانیم تا از شکل‌گیری روند صعودی جدید اطمینان حاصل کنیم.
تعیین حد ضرر
معمولاً به وسیله کف الگوی پرچم، می‌توان حد ضرر را در معامله مشخص نمود. مثلاً، هنگامی که لبه پایینی پرچم در کمترین قیمت به 30 دلار برسد، معامله‌گر می‌تواند در این معامله، حد ضرر خود را روی 30 دلار تعیین نماید.
هدف‌گذاری کسب سود
در الگوی پرچم صعودی، میله پرچم معیار خوبی برای کسب سود محسوب میشود. عموماً، در انتهای بدنه می‌توان انتظار داشت که روند صعودی به اندازه میله پرچم تداوم یابد. به این صورت، شرایط هدف‌گذاری برای کسب سود در معامله تا حد زیادی فراهم می‌گردد. به‌عنوان مثال، اگر تفاوت دو خط روند 5 دلار و نقطه ورود به شکست سطوح 45 دلار باشد، معامله‌گر هدف‌گذاری کسب سود خود را 50 دلار (5+45) تعیین می‌کند.
استراتژی کسب سود از الگوی پرچم
در روند صعودی
الگوی پرچم در روند صعودی هنگامی ایجاد میشود که نمودار قیمت پس از صعود، وارد کانال نزولی با شیب اندک شود و قیمت بین سقف و کف کانال همواره نوسان داشته باشد. در این شرایط، نقاط امن خرید به صورت زیر خواهند بود:
1) پس از شکست سقف پرچم
2) پس از پولبک زدن نمودار قیمت به سقف پرچم
در روند نزولی
الگوی پرچم در روند نزولی هنگامی ایجاد میشود که نمودار قیمت پس از نزول، وارد کانال صعودی با شیب اندک شود و قیمت بین سقف و کف کانال همواره نوسان داشته باشد. در بازارهای دوطرفه، ارسال سفارش فروش در نقاط امن این الگو می‌تواند به کسب سود مناسبی منجر شود. در این شرایط، نقاط امن خرید به صورت زیر خواهند بود:
1) پس از شکست کف پرچم
2) پس از پولبک زدن نمودار قیمت به کف پرچم
منظور از پولبک زدن چیست؟
پولبک (Pullback) در لغت به معنی بازگشت است. در نمودارهای قیمتی، گاهی مدتی بعد از شکسته شدن سطوح مهم قیمتی مانند سطوح حمایت یا مقاومت، قیمت دوباره به آن سطح بازمی‌گردد و بعد از برخورد با آن، به مسیر خود ادامه می‌دهد. به این حالت پولبک گفته میشود.
الگوی پرچم در فارکس
بر اساس نمودار صعودی فوق، ارزش دلار استرالیا در مقایسه با بیشتر ارزهای دیگر افزایش داشته و به علت بازدهی بالا، با توجه به نرخ بهره، عملکرد خوبی را به نمایش گذاشته است.
در نمودار فوق، می‌توان در نمودار مربوط به جفت‌ارز دلار استرالیا/ دلار کانادا (AUD/CAD) مشاهده نمود. روند صعودی قبلی (میله پرچم) با خطی طوسی نشان داده شده است. می‌توانیم ایستادگی قیمت را در کانال نزولی مشاهده کنیم.
برای انجام معامله با وجود الگوی پرچم، تحلیلگران می‌توانند در بازه پایین کانال وارد شده یا صبر کنند که شکست قیمت در قسمت بالای کانال روی دهد. این قسمت‌ها با دایره زردرنگ مشخص هستند. علاوه بر این، به منظور تعیین ناحیه‌ای که برای کسب سود مناسب باشد، تحلیلگران می‌توانند آخر پرچم را به اندازه طول میله پرچم امتداد دهند. در نمودار فوق، این مسئله با نقطه‌چین نشان داده شده است.
تشخیص الگوی پرچم صعودی در معاملات
تشخیص الگوی پرچم صعودی در معاملات به راحتی ممکن نیست و باید عوامل مختلفی را در این مورد در نظر داشته باشیم تا از صحت نتایج به دست آمده اطمینان حاصل کنیم. در این راستا، چند نکته مهم برای شناسایی Pattern صعودی ارائه می‌کنیم:
- قیمت باید در یک کانال نوسانی ایستا یا با شیبی نزولی در بدنه پرچم حرکت نماید.
- قبل از آن حتماً باید یک روند صعودی شاخص شکل گرفته باشد.
- اگر در بدنه پرچم شاهد اصلاح قیمت بالاتر از 50 درصد بودیم، الگوی شکل گرفته اصلاً الگوی پرچم نیست.
- برای وارد شدن به معامله، بهتر است تا انتهای پرچم صبر کنیم.
- پس از ورود به معامله، هدف قیمتی حداکثر به اندازه میله پرچم باشد.
- برای رسم خطوط پرچم، لازم نیست تا سقف و کف قیمتی واضح باشد و می‌توانیم این خطوط را تنها با بالاترین و پایین‌ترین قیمت کندل‌هایی که در یک ردیف قرار گرفته، رسم کنیم.
تفاوت بین الگوی پرچم صعودی و نزولی چیست؟
هر دو الگوی Flag صعودی و نزولی نشان‌دهنده یک الگو در بازار هستند اما تفاوت‌هایی بین آنها دیده میشود که عبارت هستند از:
- بر خلاف پرچم گاوی، پرچم خرسی در روند نزولی دیده میشود.
- پرچم نزولی هنگامی کانال یا ناحیه ایستادگی را می‌شکند که قیمت تا حدی پایین‌تر از حد کانال باشد.
- الگوهای پرچم خرسی و گاوی در نمودار از طول میله پرچم برای تعیین قیمت هدف استفاده می‌کنند.
الگوی پرچم سه گوش یا آویز چیست؟
الگوی سه گوش یا الگوی آویز (Pennant Patterns) شباهت زیادی با الگوی پرچم دارد. تفاوت میان این دو الگو این است که بر خلاف خطوط روند الگوی های پرچم که غالباً موازی هستند، خطوط روند در الگوی آویز بالاخره همگرا شده و به هم می‌رسند و مثلثی کوچک را شکل می‌دهند. در حقیقت، الگوی آویز یک الگوی پرچم همگرا محسوب میشود.
شیب الگوی آویز نیز معمولاً در جهت مخالف با روند قبلی آن قرار دارد. گاهی اوقات، ممکن است این ساختارها به صورت افقی یا در جهت همسان با روند غالب باشند.
هر دو ساختار الگوی فلگ و الگوی آویز یا پرچم سه‌گوش حاکی از ایستادگی در بازار هستند که نشان می‌دهد روند قبلی قوی بوده است. بیشتر فعالان بازار دارایی خود را حفظ می‌کنند و تعداد اندکی نیز از بازار خارج می‌شوند که این مسئله به سایر معامله‌گران انگیزه می‌دهد تا در جهت روند قبلی معامله کنند.
به دنبال شکسته شدن سطح در هر جهتی، می‌توان پرایس اکشن را به شکل تعداد محدودی از پولبک یا تروبک مشاهده کرد. منظور از تروبک (Throw-back) یا عقب‌نشینی یک توقف یا سقوط خفیف در روند صعودی قیمت است. در واقع، تروبک کاهش قیمت‌هایی است که نسبتاً کوتاه‌مدت هستند.
به دلایل گفته شده، بسیاری از معامله‌گران استفاده از الگوهای پرچم و سه گوش را ترجیح می‌دهند. پرچم‌ها حاکی از کانال‌های کوتاه هستند اما شیب آنها در جهت مخالف روند قبلی قرار دارد. گاهی احتمال دارد شیب پرچم با شیب روند همسو باشد که نشان‌دهنده قدرت فزاینده روند است.
معمولاً، در جریان تشکیل الگوی فلگ، حجم کاهش می‌یابد. این الگو در مدت زمانی کوتاه، یعنی چند روز تا چند هفته، ایجاد می‌شوند. معمولاً انتظار می‌رود که پس از شکل‌گیری Flag Pattern، شاهد نوسانات شدید قیمتی باشیم.
تفاوت الگوی آویز با الگوی گُوِه چیست؟
الگوی آویز یا سه گوش با الگوی «گوه» (Wedge) یا کنج تفاوت دارد. الگوی گوه در مدت زمانی کوتاه‌تر شکل می‌گیرد و در ادامه آن، روند قابل‌توجهی از قیمت قرار دارد. در جریان شکل‌گیری الگوی سه‌گوش، معمولاً حجم کاهش می‌یابد. در قسمت شکست سطح (break-out) الگو، حجم افزایش می‌یابد. تصویر زیر الگوی سه‌گوش صعودی را در نمودار یک ساعته مربوط به جفت ارز دلار آمریکا/ ین ژاپن (USD/JPY) نشان می‌دهد.
الگوی آویز یا سه گوش با الگوی «گوه» (Wedge) یا کنج تفاوت دارد. الگوی گوه در مدت زمانی کوتاه‌تر شکل می‌گیرد و در ادامه آن، روند قابل‌توجهی از قیمت قرار دارد. در جریان شکل‌گیری الگوی سه‌گوش، معمولاً حجم کاهش می‌یابد. در قسمت شکست سطح (break-out) الگو، حجم افزایش می‌یابد. تصویر زیر الگوی سه‌گوش صعودی را در نمودار یک ساعته مربوط به جفت ارز دلار آمریکا/ ین ژاپن (USD/JPY) نشان می‌دهد.
معامله‌گران معمولاً تا وقتی که الگوی مورد نظر آنها کاملاً شکل نگرفته باشد، شروع به معامله نمی‌کنند. بعد از پیگیری این الگوها، آنها در انتظار شکست سطوح می‌مانند. این اتفاق در هنگام شکسته شدن خط روند و معمولاً در جهت مشابهی با روند قبلی روی می‌دهد.
سخن آخر
اغلب اوقات، معامله‌گران باتجربه به دنبال نقاط شکسته شدن روند هستند و آشنایی با الگوی پرچم و شناسایی آن می‌تواند آنها را در مورد شکست روند قبل از رخ دادن آن آگاه سازد. این الگو بارها در نمودارها دیده میشود و نشان می‌دهد قیمت سهام به سرعت به سمت بالا یا پایین شکسته میشود. تشکیل الگوی پرچم سیگنال مهمی در بازارهای فاقد اطمینان محسوب میشود چون بعد از شکست قیمت، احساس اطمینان نسبی برای معامله‌گر ایجاد میشود. Pattern پرچم به تنهایی کاربرد دارد اما از آن می‌توان برای تأیید سایر الگوهای پیچیده‌تر، مانند الگوی پروانه، نیز استفاده نمود.
سئوالات متداول
نقش حجم معاملات در شکل‌گیری الگوی پرچم را از دو جنبه می‌توان بررسی کرد:
• حجم بالای معاملات روند صعودی را که میله پرچم را شکل می‌دهد، تا حدودی تسهیل می‌کند.
• برای شکست روند در انتهای بدنه پرچم هم به حجم بالای معاملات نیاز است تا روند صعودی دیگری ایجاد شود.
زمانی که نمودار قیمت پس از صعود، به کانال نزولی با شیب کم وارد شود و قیمت بین سقف و کف کانال مرتب در حال نوسان باشد.
در نمودارهای قیمتی سهام، مدتی پس از شکسته شدن سطوح مهم قیمتی، مانند حمایت یا مقاومت، گاهی قیمت دوباره به آن سطح برمی‌گردد.
الگوی پرچم را زمانی می‌توان با قاطعیت تأیید کرد که روندهای قبل و بعد از آن شتاب زیادی داشته باشند و میله پرچم به خوبی شکل گیرد.
