اندیکاتور MFI چیست : کاربرد و فرمول محاسبه شاخص جریان نقدینگی

اندیکاتور MFI چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟ Money Flow Index چه کاربردی در بازارهای مالی دارد؟ شاخص جریان نقدینگی چه تفاوتی با شاخص قدرت نسبی (RSI) دارد؟

در دنیای مالی و سرمایه گذاری، ابزارهای تحلیلی متعددی وجود دارند که می‌توانند در تصمیم گیری‌های هوشمندانه و استراتژیک به ما کمک کنند. یکی از این ابزارها، شاخص جریان نقدینگی یا MFI است که نه تنها تحرکات قیمتی را نشان می‌دهد، بلکه نگاهی عمیق‌تر به جریان پول در بازار ارائه می‌کند. این شاخص، که گاهی ‘ترمومتر بازار’ نامیده می‌شود، می‌تواند تحلیل‌گران و سرمایه‌گذاران را در شناسایی فشار خرید و فروش و تعیین نقاط احتمالی تغییر روند یاری کند. در این ادامه، به بررسی همه چیز درمورد این شاخص خواهیم پرداخت.

اندیکاتور MFI چیست؟

MFI مخفف عبارت Money Flow Index به معنی شاخص جریان نقدینگی است. در واقع، اندیکاتور MFI اسیلاتوری است که با استفاده از قیمت و حجم معاملات ایجاد می‌شود و اغلب، به عنوان RSI وزن داده شده با حجم در نظر گرفته می‌شود. مانند سایر اندیکاتورها، این شاخص نیز بین 0 تا 100 نوسان دارد و هنگامی که تقاضا افزایش یافته و قیمت بالا می‌آید، روندی صعودی در پیش می‌گیرد و هنگامی که میزان عرضه افزایش یافته و قیمت پایین می‌آید، روندی نزولی در پیش می‌گیرد.

برای اولین بار، یک معامله‌گر آمریکایی به نام بیل ویلیامز اندیکاتور MFI را ابداع کرد. علاوه بر این شاخص، او اندیکاتورهای دیگری نیز ابداع کرده و عقیده دارد که هر کدام ارزش خاص خود را دارند. این اندیکاتور ورود سرمایه‌های زیاد به بازار را به موقع تشخیص داده و در این مورد، به شدت پیشرو عمل می‌کند. از این اندیکاتور می‌توانیم برگشت روند در بازار را نیز به خوبی تشخیص دهیم.

نکته جالب توجه اینجاست این شاخص دقیقا مانند RSI بوده و تنها با این تفاوت که در محاسبه آن از حجم در فرمول استفاده شده است. هنگامی که اندیکاتور RSI به بالای 70 یا زیر 30 می‌رسد، به ترتیب، اشباع خرید (overbought) و اشباع فروش (oversold) روی می‌دهد. در MFI، این مقادیر به ترتیب، شامل اعداد 80 و 20 است، یعنی زمانی که مقدار آن به بالای 80 می‌رسد، حالت اشباع خرید و زمانی که به زیر 20 می‌رسد، حالت اشباع فروش روی می‌دهد.

نحوه محاسبه اندیکاتور MFI

همانطور که پیش از این گفتیم، برخی از تحلیلگران بر این عقیده هستند اندیکاتور MFI و RSI شباهت زیادی با هم دارند، با این تفاوت که در محاسبات شاخص جریان نقدینگی، حجم معاملات نیز در نظر گرفته شده است. محاسبات این شاخص بسیار ساده است و در درجه اول، قیمت بسته شدن با بالاترین و پایین‌ترین قیمت جمع شده و تقسیم بر سه خواهد شد. به حاصل این میانگین اصطلاحا قیمت تایپیکالی گفته می‌شود.

در مرحله بعد، جریان نقدینگی محاسبه می‌شود. جریان نقدینگی به سه دسته تقسیم می‌شود:

1. جریان نقدینگی مثبت: زمانی که قیمت معمول از قیمت روز گذشته بالاتر باشد، جریان نقدینگی مثبت است.
2. جریان نقدینگی منفی: زمانی که قیمت معمول از قیمت روز گذشته کمتر باشد، جریان نقدینگی منفی است.
3. جریان نقدینگی خنثی: زمانی که قیمت تایپیکالی نسبت به روز گذشته تغییری نداشته باشد، در این حالت جریان نقدینگی خنثی است.

در مرحله سوم، نسبت نقدینگی محاسبه خواهد شد که از تقسیم جریان نقدینگی مثبت بر منفی به دست خواهد آمد:

اکنون، تمام داده‌های مورد نیاز برای محاسبه MFI را در اختیار داریم و می‌توانیم به راحتی بر اساس فرمول زیر، شاخص جریان نقدینگی را محاسبه کنیم. با این حال، لازم به ذکر است تحلیلگران تکنیکال نیازی به محاسبه اندیکاتور MFI ندارند و تنها برای آموزش و درک بهتر این اندیکاتور، نحوه محاسبه آن آموزش داده شده است.

کاربردهای اندیکاتور MFI در بازارهای مالی

یکی از کاربردهای اصلی MFI تشخیص دوره‌هاییست که امکان دارد قیمت دارایی تغییر جهت دهد. برای مثال، اگر مقدار آن بالای ۸۰ باشد و سپس شروع به کاهش کند، این می‌تواند نشانه‌ای از تغییر جهت روند نزولی باشد. به همین ترتیب، اگر مقدار آن زیر ۲۰ باشد و سپس افزایش یابد، ممکن است نشان دهنده شروع یک روند صعودی باشد.

علاوه بر این، تحلیلگران اغلب از MFI برای شناسایی واگرایی‌ها استفاده می‌کنند. واگرایی زمانی رخ می‌دهد که قیمت یک دارایی روندی متفاوت با شاخص جریان نقدینگی داشته باشد. برای مثال، اگر قیمت دارایی در حال افزایش باشد اما MFI در حال کاهش باشد، این می‌تواند نشانه‌ای از ضعف در روند باشد و احتمال تغییر جهت قیمت را افزایش می‌دهد.

استفاده از این شاخص در کنار سایر شاخص‌ها به معامله‌گران کمک می‌کند تا تصمیمات بهتری بگیرند. برای مثال، ترکیب MFI با شاخص‌های روند مانند انواع مووینگ اوریج (میانگین متحرک) می‌تواند تاییدی برای سیگنال‌های خرید یا فروش باشد. هنگامی که MFI و میانگین‌های متحرک هم جهت هستند، احتمال موفقیت معامله بیشتر است.

همچنین، Money Flow Index می‌تواند در شناسایی نقاط تغییر روند بازار نقش مهمی داشته باشد. اگر در یک روند صعودی، MFI به سرعت به سمت پایین حرکت کند، این می‌تواند نشانه‌ای از کاهش علاقه خریداران و احتمال شروع یک روند نزولی باشد. برعکس، در یک روند نزولی، اگر MFI به سرعت افزایش یابد، این می‌تواند نشان‌دهنده افزایش علاقه خریداران و احتمال شروع یک روند صعودی باشد.

از جمله کاربردهای MFI، تشخیص نقاط اشباع در بازار است. زمانی که به سطوح بسیار بالا یا پایین می‌رسد، ممکن است نشان‌دهنده اشباع خرید یا فروش باشد. در این شرایط، معامله‌گران ممکن است تصمیم بگیرند برای جلوگیری از ریسک بالا، از معاملات خودداری کنند یا موقعیت‌های موجود خود را تعدیل کنند.

اهمیت اندیکاتور MFI در تحلیل تکنیکال

مهم‌ترین مسئله‌ای که این اندیکاتور به آن می‌پردازد، نشان دادن قدرت پول است. در واقع، قدرت پول قدرت حرکت سهم را نشان می‌دهد، یعنی این‌که سهم تا چه میزان می‌تواند به روند صعودی خود ادامه داده یا برعکس، به سمت قیمت‌های پایین کاهش پیدا کند.

در حقیقت، نباید هرگز فراموش کنیم که ورود و خروج نقدینگی اثرات بسیار جدی بر حرکت سهم می‌گذارند. طبیعیست که هم‌زمان با ورود پول بیشتر، حجم معاملات نیز افزایش یابد. این اندیکاتور به خاطر ماهیتی که دارد، علاوه بر قیمت، به حجم نیز توجه می‌کند و می‌تواند ورود و یا خروج نقدینگی را نشان دهد. به این ترتیب، با مقایسه شاخص جریان نقدینگی و روند قیمت سهم، می‌توانیم حرکت‌های آینده سهم را تا حد زیادی به درستی پیش‌بینی کنیم.

پس آنچه از اهمیت زیادی برخوردار است، جریان پول ورودی و جریان پول خروجی است. با مقایسه این دو مورد، می‌توانیم به قدرت حرکت سهم پی ببریم. ممکن است مقایسه این دو مورد، نه تنها نشان‌دهنده قدرت حرکت سهم، بلکه نشان‌دهنده روند منفی آن نیز باشد. با در نظر گرفتن آنچه گفته شد، اندیکاتور MFI در کنار سایر ابزارهای تحلیلی می‌تواند در انتخاب سهم مناسب و یا تصمیم‌گیری در مورد نگهداری یا فروش نمادی که در حال حاضر، در سبد سهام خود داریم، کمک فراوانی به ما کند.

شباهت های اندیکاتور MFI و RSI

• ماهیت اساسی: هم MFI و هم RSI به عنوان ابزارهای تحلیل تکنیکی برای ارزیابی قدرت یا ضعف قیمت یک سهم یا بازار به کار می‌روند. این دو شاخص به تریدرها کمک می‌کنند تا بر اساس روندهای تاریخی قیمت و حجم تصمیم بگیرند.
• محدوده مقادیر: هر دو اندیکاتور در محدوده 0 تا 100 کار می‌کنند. این محدوده به تحلیل‌گران اجازه می‌دهد تا شرایط بازار را بر اساس سطوح اشباع خرید و فروش ارزیابی کنند.
• سطوح اشباع خرید و فروش: در هر دو شاخص، مقادیر بیش از 70 به عنوان نشانه‌ای از اشباع خرید و مقادیر کمتر از 30 به عنوان نشانه‌ای از اشباع فروش تلقی می‌شوند. این معیارها به تریدرها کمک می‌کنند تا نقاط احتمالی برگشت روند را شناسایی کنند.

تفاوت های اندیکاتور MFI و RSI

• داده‌های ورودی: اصلی‌ترین تفاوت بین شاخص جریان نقدینگی و شاخص قدرت نسبی در داده‌های ورودی آن‌هاست. RSI تنها بر اساس قیمت‌های بسته شدن سهام محاسبه می‌شود. این در حالیست که MFI علاوه بر قیمت بسته شدن، از حجم معاملات نیز استفاده می‌کند. این بدان معناست که MFI نه تنها تغییرات قیمت را بررسی می‌کند، بلکه تغییرات حجم معاملات را نیز در نظر می‌گیرد.
• تأثیر حجم: به دلیل استفاده از حجم در محاسبات، MFI می‌تواند تغییرات در جریان پول وارد شده یا خارج شده از یک سهم یا بازار را بهتر نشان دهد. این امر MFI را به ابزاری مفید برای شناسایی فشار خرید یا فروش و احتمال تغییر روند تبدیل می‌کند.
• کاربردهای متفاوت: RSI عموماً برای شناسایی شرایط اشباع در بازار استفاده می‌شود و به تریدرها کمک می‌کند تا تصمیماتی در مورد خرید یا فروش بر اساس سطوح اشباع اتخاذ کنند. در مقابل، MFI با توجه به حجم معاملات می‌تواند در شناسایی تغییرات پتانسیل بازار و احتمال تغییر روندهای قیمتی موثرتر باشد.
• دقت در تحلیل حجم: از آنجا که Money Flow Index حجم معاملات را در تحلیل خود لحاظ می‌کند، این اندیکاتور می‌تواند درک دقیق‌تری از قدرت یا ضعف پشت یک حرکت قیمتی ارائه دهد. RSI ممکن است توانایی ارائه چنین بینشی را نداشته باشد، زیرا تنها قیمت‌های بسته شدن را در نظر می‌گیرد.

محدودیت‌های اندیکاتور MFI

شاخص جریان نقدینگی گاهی ممکن است سیگنال‌های اشتباه نیز صادر کند. این اتفاق زمانی روی می‌دهد که اندیکاتور سیگنالی خوب صادر می‌کند، اما پس از آن، قیمت‌ها مطابق انتظار پیش نمی‌روند و معاملات با شکست مواجه می‌شوند. برای مثال، واگرایی شاید به معکوس شدن قیمت‌ها منجر نشود.

این اندیکاتور ممکن است برخی از سیگنال‌های مهم را نیز صادر نکند. برای مثال، وقتی یک واگرایی خبر از معکوس شدن قیمت‌ها در برخی اوقات می‌دهد، واگرایی در همه معکوس شدن قیمت‌ها ظاهر نمی‌شود. به همین خاطر، توصیه می‌شود معامله‌گران از سایر ابزارهای تحلیل و کنترل ریسک استفاده کنند و به طور انحصاری، تنها روی یک اندیکاتور متمرکز نشوند.

ترکیب اندیکاتور MFI با RSI

همانطور که قبلا اشاره کردیم، نمی‌توانیم تنها بر یک اندیکاتور تکیه کنیم زیرا هیچ‌ کدام از اندیکاتورهای موجود نمی‌توانند پیش‌بینی صد درصد کاملی از روند حرکت سهم ارائه دهند. به همین خاطر است که استفاده از نتایج حاصل از ترکیب چند اندیکاتور می‌تواند به میزان زیادی موجب برطرف شدن تردیدهای معامله‌گران درمورد ورود به سهم یا خروج از آن شود. با این حال، نباید فراموش کنیم که حتی در این حالت هم نیازمند مشخص کردن استراتژی معاملاتی خود هستیم و باید عوامل دیگری را نیز در نظر داشته باشیم.

یکی از ویژگی‌های جذاب اندیکاتورها امکان ترکیب آن‌ها با یکدیگر است. به این ترتیب، می‌توانیم دو اندیکاتور MFI و RSI را با هم ترکیب کنیم. با انجام این کار، می‌توانیم رفتار این دو را با هم مقایسه کرده و سیگنال‌های معتبرتری به دست آوریم. اگر بخواهیم رفتار هم‌زمان این دو شاخص را در چهار حالت بررسی کنیم، نتیجه این تحلیل به صورت زیر خواهد بود:

• هنگامی که هر دو اندیکاتور RSI و MFI در سمت بالا هستند و روندی صعودی دارند، می‌توانیم در این ناحیه، خرید را انجام دهیم.
• به همین ترتیب، هنگامی که هر دو اندیکاتور در روندی منفی حرکت می‌کنند، می‌توانیم برای فروش سهم مورد نظر خود اقدام کنیم. این مورد به معنی دریافت سیگنال خروج و بدترین حالت ممکن است.
• هنگامی که اندیکاتور RSI‌ صعودی و MFI منفی باشد، نشان‌دهنده شکستن مقاومت قیمتی و حرکت قیمت به سمت بالا است. این مسئله نشان‌دهنده شرایط خوب سهم است.
• در مقابل، نزولی بودن RSI و صعودی بودن MFI نشان‌دهنده از دست رفتن حمایت قیمتی است. در این حالت، می‌توانیم احتمال دهیم که روندی نزولی در پیش است و این سیگنال نشان‌دهنده شرایط مطلوبی نیست.

لازم است به خاطر داشته باشیم که اگر هر یک از این دو اندیکاتور را به صورت جداگانه استفاده می‌کردیم، نمی‌توانستیم سیگنال‌های خرید و فروش را به صورتی کاملا مفید و در نقاط موثر دریافت کنیم.

نکات کلیدی درمورد اندیکاتور MFI

• به طور معمول، اندیکاتور MFI با استفاده از ۱۴ دوره داده محاسبه می‌شود.
• اگر شاخص جریان نقدینگی بالای عدد ۸۰ باشد، نشان‌دهنده بیش خرید و اگر زیر ۴۰ باشد، نشان‌دهنده بیش فروش است.
• خرید یا فروش بیش از حد لزوماً به معنی بازگشت قیمت نیست، قیمت تنها عاملی برای حجم نزدیک به بالاترین یا پایین‌ترین دامنه قیمت اخیر آن است.
• تحلیلگران توصیه می‌کنند تا از سطوح ۹۰ و ۱۰ به ترتیب، به عنوان اشباع خرید و اشباع فروش استفاده شود. این سطوح به ندرت قابل دسترسی هستند اما در صورت مشاهده شدن، به معنی بازگشت خط روند قیمت هستند.
• واگرایی بین قیمت و شاخص چشمگیر است. به عنوان مثال، اگر اندیکاتور صعودی باشد در حالیکه قیمت پایین آمده یا در حالت رنج قرار گیرد، قیمت ممکن است شروع به افزایش نماید.