MFI مخفف عبارت Money Flow Index به معنی شاخص جریان نقدینگی است. در واقع، اندیکاتور MFI اسیلاتوری است که با استفاده از قیمت و حجم معاملات ایجاد میشود و اغلب، به عنوان RSI وزن داده شده با حجم در نظر گرفته میشود. مانند سایر اندیکاتورها، این اندیکاتور نیز بین 0 تا 100 نوسان دارد که هنگامی که تقاضا افزایش یافته و قیمت بالا می‌آید، روندی صعودی در پیش می‌گیرد و هنگامی که میزان عرضه افزایش یافته و قیمت پایین می‌آید، روندی نزولی در پیش می‌گیرد.
برای اولین بار، معامله‌گری آمریکایی به نام بیل ویلیامز اندیکاتور MFI را ابداع کرد. علاوه بر این شاخص، او اندیکاتورهای دیگری نیز ابداع کرده و عقیده دارد که هر کدام ارزش خاص خود را دارند. این اندیکاتور ورود سرمایه‌های زیاد به بازار را به موقع تشخیص داده و در این مورد، به شدت پیشرو عمل میکند. از این اندیکاتور می‌توانیم برگشت روند در بازار را نیز به خوبی تشخیص دهیم.
نکته جالب توجه این است که این اندیکاتور دقیقا مانند اندیکاتور RSI است و تنها تفاوت در محاسبه آن است که از حجم در فرمول آن استفاده شده است. هنگامی که اندیکاتور RSI به بالای 70 یا زیر 30 می‌رسد، به ترتیب، اشباع خرید و اشباع فروش روی میدهد. در اندیکاتور MFI، این مقادیر به ترتیب، شامل اعداد 80 و 20 است، یعنی زمانی که مقدار MFI به بالای 80 می‌رسد، حالت اشباع خرید و زمانی که به زیر 20 می‌رسد، حالت اشباع فروش روی میدهد. نمودار زیر، ظاهر نوسان این اندیکاتور را در سهم خودرو نشان میدهد.
کاربردهای اندیکاتور MFI
مانند اندیکاتور RSI، این اندیکاتور نیز می‌تواند محدودههای اشباع خرید و فروش را به ما نشان دهد و ورود و خروج از این محدودهها سیگنال خاصی در این اندیکاتور در نظر گرفته میشود. همانطور که در نمودار بالا می‌بینیم، در نقطه‌ای که اندیکاتور از محدوده اشباع خارج شده است، روند سهم تغییر کرده است.
از سوی دیگر، از اندیکاتور MFI می‌توانیم برای رسم خط روند نیز استفاده کنیم. هنگامی که برای این اندیکاتور خط روند رسم می‌کنیم، می‌توانیم در محدوده‌هایی که این خط روندها شکسته می‌شوند، سیگنال ورود و خروج دریافت کنیم.
آشنایی با چگونگی رسم این خط روندها و استفاده از آنها می‌تواند تا حد زیادی ما را قادر سازد تا محدودههای ورود و خروج از سهم را به درستی انتخاب کنیم. علاوه بر این، از این اندیکاتور برای یافتن واگرایی مثبت و منفی در سهام نیز استفاده می‌کنیم. همانطور که در نمودار زیر نشان داده شده است، واگرایی مثبت اندیکاتور MFI در سهم باعث افزایش قیمت سهم شده است.
نحوه محاسبه اندیکاتور MFI
همان طور که پیش از این گفتیم، برخی از تحلیلگران عقیده دارند که اندیکاتور MFI و RSI شباهت زیادی با هم دارند، با این تفاوت که در محاسبات اندیکاتور MFI، حجم معاملات نیز در نظر گرفته شده است. محاسبات اندیکاتور MFI بسیار ساده است و در درجه اول، قیمت بسته شدن با بالاترین و پایین‌ترین قیمت جمع شده و تقسیم بر سه خواهد شد. به حاصل این میانگین اصطلاحا قیمت تایپیکالی گفته میشود.
در مرحله بعد، جریان نقدینگی محاسبه میشود. جریان نقدینگی به سه دسته تقسیم میشود:
- جریان نقدینگی مثبت: زمانی که قیمت تایپیکالی از قیمت روز گذشته بیشتر باشد، در این حالت جریان نقدینگی مثبت است.
- جریان نقدینگی منفی: زمانی که قیمت تایپیکالی از قیمت روز گذشته کمتر باشد، در این حالت جریان نقدینگی منفی است.
- جریان نقدینگی خنثی: زمانی که قیمت تایپیکالی نسبت به روز گذشته تغییری نداشته باشد، در این حالت جریان نقدینگی خنثی است.
در مرحله سوم، نسبت نقدینگی محاسبه خواهد شد که از تقسیم جریان نقدینگی مثبت بر منفی به دست خواهد آمد:
اکنون، تمام داده های مورد نیاز برای محاسبه MFI را در اختیار داریم و می‌توانیم به راحتی بر اساس فرمول زیر، شاخص جریان نقدینگی را محاسبه کنیم. با این حال، لازم به ذکر است که تحلیلگران تکنیکال نیازی به محاسبه اندیکاتور MFI ندارند و تنها برای آموزش و درک بهتر این اندیکاتور، نحوه محاسبه آن آموزش داده شده است.
واگرایی و همگرایی در اندیکاتور MFI
یکی از خصوصیات مثبت اندیکاتور MFI امکان بررسی ضعف در روند است. این اندیکاتور نیز مانند اندیکاتور RSI، دقت نسبتا بالایی در تشخیص واگرایی‌ها در کف و قله‌ها دارد. با در نظر گرفتن اهمیت بررسی واگرایی در اندیکاتورها، اندیکاتور MFI می‌تواند کمک بزرگی برای تشخیص قدرت روند باشد.
نکات کلیدی در مورد اندیکاتور MFI
- به طور معمول، اندیکاتور MFI با استفاده از ۱۴ دوره داده محاسبه میشود.
- اگر اندیکاتور MFI بالای عدد ۸۰ باشد، نشان‌دهنده افراط در خرید و اگر زیر ۴۰ باشد، نشان‌دهنده افراط در فروش است.
- خرید یا فروش بیش از حد لزوماً به معنی بازگشت قیمت نیست، قیمت تنها عاملی برای حجم نزدیک به بالاترین یا پایین ترین دامنه قیمت اخیر آن است.
- تحلیلگران توصیه می‌کنند تا از سطوح ۹۰ و ۱۰ به ترتیب، به عنوان افراط در خرید و افراط در فروش استفاده شود. این سطوح به ندرت قابل دسترسی هستند اما در صورت مشاهده شدن، به معنی بازگشت خط روند قیمت هستند.
- واگرایی بین قیمت و شاخص چشمگیر است. به عنوان مثال، اگر اندیکاتور صعودی باشد در حالی که قیمت پایین آمده یا در حالت رنج قرار گیرد، قیمت ممکن است شروع به افزایش نماید.
تفاوت‌های بین اندیکاتور MFI و اندیکاتور RSI
در تحلیل تکنیکال، اندیکاتور MFI و اندیکاتور RSI شباهت زیادی به یکدیگر دارند. تفاوت اصلی در این است که محاسبه اندیکاتور شاخص جریان نقدینگی شامل حجم نیز میشود اما اندیکاتور RSI نه. تحلیلگران عقیده دارند که اندیکاتور MFI سریع‌تر از اندیکاتور RSI می‌تواند سیگنال داده و بازگشت های احتمالی را صادر کند. به طور کلی، هیچ اندیکاتوری بهتر از اندیکاتور دیگر نیست. آنها تنها شامل عناصر متفاوتی می‌شوند و در زمان‌های مختلف سیگنال‌های مختلفی را ارائه می‌دهند.
محدودیت‌های اندیکاتور MFI
اندیکاتور MFI گاهی ممکن است سیگنال‌های اشتباه نیز صادر کند. این اتفاق زمانی روی میدهد که اندیکاتور سیگنالی خوب صادر میکند، اما پس از آن، قیمت‌ها مطابق انتظار پیش نمی‌روند و معاملات با شکست مواجه می‌شوند. برای مثال، واگرایی شاید به معکوس شدن قیمت‌ها منجر نشود.
این اندیکاتور ممکن است برخی از سیگنال‌های مهم را نیز صادر نکند. برای مثال، وقتی یک واگرایی خبر از معکوس شدن قیمت‌ها در برخی اوقات میدهد، واگرایی در همه معکوس شدن قیمت‌ها ظاهر نمی‌شود. به همین خاطر، توصیه میشود معاملهگران از سایر ابزارهای تحلیل و کنترل ریسک استفاده کنند و به طور انحصاری، تنها روی یک اندیکاتور متمرکز نشوند.
اهمیت اندیکاتور MFI
مهمترین مسئله‌ای که این اندیکاتور به آن می‌پردازد، نشان دادن قدرت پول است. در واقع، قدرت پول قدرت حرکت سهم را نشان میدهد، یعنی این‌که سهم تا چه میزان می‌تواند به روند صعودی خود ادامه داده یا برعکس، به سمت قیمت‌های پایین کاهش پیدا کند.
در حقیقت، نباید هرگز فراموش کنیم که ورود و خروج نقدینگی اثرات بسیار جدی بر حرکت سهم می‌گذارند. طبیعی است که هم‌زمان با ورود پول بیشتر، حجم معاملات نیز افزایش یابد. از آن جا که این اندیکاتور به خاطر ماهیتی که دارد، علاوه بر قیمت، به حجم هم توجه میکند، می‌تواند ورود و یا خروج نقدینگی را نشان دهد. به این ترتیب، با مقایسه اندیکاتور MFI و روند قیمت سهم، می‌توانیم حرکت‌های آینده سهم را تا حد زیادی به درستی پیش‌بینی کنیم.
پس آن چه از اهمیت زیادی برخوردار است، جریان پول ورودی و جریان پول خروجی است. با مقایسه این دو مورد، می‌توانیم به قدرت حرکت سهم پی ببریم. ممکن است مقایسه این دو مورد، نه تنها نشان‌دهنده قدرت حرکت سهم، بلکه نشان‌دهنده روند منفی آن نیز باشد.
با در نظر گرفتن آن چه که گفته شد، اندیکاتور MFI در کنار سایر ابزارهای تحلیلی می‌تواند در انتخاب سهم مناسب و یا تصیم‌گیری در مورد نگهداری یا فروش نمادی که در حال حاضر، در سبد سهام خود داریم، کمک فراوانی به ما کند.
ترکیب اندیکاتور MFI با RSI
همان طور که قبلا اشاره کردیم، نمی‌توانیم تنها بر یک اندیکاتور تکیه کنیم چون که هیچ کدام از اندیکاتورهای موجود نمی‌توانند پیش‌بینی صد درصد کاملی از روند حرکت سهم ارائه دهند. به همین خاطر است که استفاده از نتایج حاصل از ترکیب چند اندیکاتور می‌تواند به میزان زیادی موجب برطرف شدن تردیدهای معاملهگران در مورد ورود به سهم یا خروج از آن شود. با این حال، نباید فراموش کنیم که حتی در این حالت هم نیازمند مشخص کردن استراتژی معاملاتی خود هستیم و باید عوامل دیگری را نیز در نظر داشته باشیم.
یکی از ویژگی‌های جذاب اندیکاتورها امکان ترکیب آنها با یکدیگر است. به این ترتیب، می‌توانیم دو اندیکاتور MFI و RSI را با هم ترکیب کنیم. با انجام این کار، می‌توانیم رفتار این دو اندیکاتور را با هم مقایسه کرده و سیگنال‌های معتبرتری به دست آوریم.
اگر بخواهیم در چهار حالت، رفتار هم‌زمان این دو اندیکاتور را بررسی کنیم، حاصل این تحلیل به صورت زیر خواهد بود:
- هنگامی که هر دو اندیکاتور RSI و MFI در سمت بالا هستند و روندی صعودی دارند، می‌توانیم در این ناحیه، خرید را انجام دهیم.
- به همین ترتیب، هنگامی که هر دو اندیکاتور در روندی منفی حرکت می‌کنند، می‌توانیم برای فروش سهم مورد نظر خود اقدام کنیم. این مورد به معنی دریافت سیگنال خروج و بدترین حالت ممکن است.
- هنگامی که اندیکاتور RSI صعودی و اندیکاتور MFI منفی باشد، نشان‌دهنده شکستن مقاومت قیمتی و حرکت قیمت به سمت بالا است. این مسئله نشان‌دهنده شرایط خوب سهم است.
- در مقابل، نزولی بودن اندیکاتور RSI و صعودی بودن اندیکاتور MFI نشان‌دهنده از دست رفتن حمایت قیمتی است. در این حالت، می‌توانیم احتمال دهیم که روندی نزولی در پیش است و این سیگنال نشان‌دهنده شرایط مطلوبی نیست.
لازم است به خاطر داشته باشیم که اگر هر یک از این دو اندیکاتور را به صورت جداگانه استفاده می‌کردیم، نمی‌توانستیم سیگنال‌های خرید و فروش را به صورتی کاملا مفید و در نقاط موثر دریافت کنیم.
سخن آخر
بارها گفتیم که با وجودی که هر یک از ابزارهای مورد استفاده در تحلیل تکنیکال می‌تواند به تنهایی سیگنال‌های مناسبی را برای خرید و فروش صادر کند، اما برای انجام یک تحلیل مطمئن، به یک استراتژی معاملاتی با ترکیبی از این ابزارها نیاز داریم. اندیکاتور MFI با شناسایی ورود و خروج پول هوشمند می‌تواند بخش مهمی از استراتژی ما باشد. سطوح معیار ۲۰ و ۸۰ و همچنین تشخیص واگرایی‌ها از مهمترین ویژگی‌های این اندیکاتور است. به عنوان یک معامله‌گر هوشمند، ما نیز می‌توانیم از اندیکاتور MFI به عنوان بخشی از استراتژی معاملاتی خود، و نه تمام آن، استفاده کنیم.
سوالات متداول
بسیاری از افراد بلافاصله پس از ورود اندیکاتور در نواحی بالای ۸۰، اقدام به فروش سهم می‌کنند. نکته قابل توجه این است که اگر قصد خرید سهمی را داریم و اندیکاتور بالاتر از 80 قرار دارد، نباید وارد سهم شویم چون این اقدام خطرات زیادی به همراه دارد. اما اگر در چنین شرایطی، سهم را در سبد خود داشته باشیم، نباید به سرعت، برای فروش آن اقدام کنیم، بلکه باید آماده باشیم تا در زمان لازم، این کار را انجام دهیم. به صورتی مشابه، در صورتی که اندیکاتور وارد محدوده کمتر از 20 شد هم نمی‌توانیم تنها بر این اساس، برای خرید اقدام کنیم.
مطمئنا نه. اندیکاتورها جزء ابزارهای مورد استفاده در تحلیل تکنیکال هستند که می‌توانند به ما سیگنال‌هایی بدهند. با این حال، نمی‌توانیم تنها بر اساس این اندیکاتورها دست به معامله بزنیم. میتوان نمونه‌هایی را در بازار سهام یافت که با وجود سیگنال خرید یا فروش اندیکاتور، رشد و یا کاهش قیمتی که از آنها انتظار می‌رفته را نداشته‌اند. این ابزارها تنها می‌توانند در کاهش ریسک به ما کمک کنند. برای خرید و فروش، لازم است تا معیارهای دیگری را نیز در نظر داشته باشیم و در نهایت، با در نظر گرفتن مجموعه این معیارها دست به معامله بزنیم.
همانطور که گفته شد، در اندیکاتور RSI، ارقام بالای ۷۰ نشان‌دهنده اشباع خرید و ارقام کمتر از ۳۰ نشان‌دهنده اشباع فروش است در حالی که در اندیکاتور MFI، این ارقام، به ترتیب، ۸۰ و ۲۰ هستند. از سوی دیگر، MFI در دسته اندیکاتورهای حجمی قرار می‌گیرد در حالی که RSI در دسته اسیلاتورها قرار می‌گیرد.
به طور کلی، شاخص‌ها دو دسته هستند: شاخص‌های پیشرو و شاخص‌های متاخر. شاخص‌های پیشرو روند و یا واگرایی را قبل از وقوع آن اعلام می‌کنند. به همین خاطر است که اندیکاتور MFI در این دسته قرار می‌گیرد چون این اندیکاتور با قرار گرفتن در محدودههای مشخص می‌تواند سیگنال اشباع خرید یا فروش را قبل از وقوع آن صادر کند و به این صورت، پیش‌بینی روند با کمک این اندیکاتور انجام میشود. اما در مقابل، شاخص‌های متاخر، تنها قادر هستند تا پس از ورود به روند، سیگنال خرید یا فروش و به طور کلی، تغییر روند را صادر کنند.
دلیل این مسئله به تفاوت میان این دو اندیکاتور بازمی‌گردد. پیش از این، گفتیم که در محاسبه MFI، حجم نیز در نظر گرفته میشود. دقیقاً به همین خاطر است که اندیکاتور MFI در مقایسه با همتای خود، از انعطاف‌پذیری کمتری برخوردار بوده و با توجه به حجم معاملات، موزون میشود.
