آموزش سطوح فیبوناچی در تحلیل تکنیکال ارز دیجیتال و بازار فارکس به زبان ساده

سطوح فیبوناچی چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟ Fibonacci در بازارهای مالی چه کاربردی دارد؟ مزایا و معایب استفاده از انواع فیبوناچی چیست؟

در دنیای پرتلاطم و چالش برانگیز بازارهای مالی، ابزارها و روش‌هایی وجود دارند که معامله‌گران را در تصمیم گیری‌های خود یاری می‌دهند. یکی از این روش‌ها، استفاده از نظریه‌ها و الگوهای ریاضی است که از قرن‌ها پیش تا به امروز، همواره به عنوان چراغ راهی برای پیش بینی حرکات بازار به کار رفته‌اند. در این میان، سطوح فیبوناچی، به عنوان یکی از شگفت انگیزترین و کاربردی‌ترین ابزارهای تحلیل تکنیکال، نقش بی‌بدیلی را ایفا می‌کند.

این سطوح، که ریشه در دنباله‌ای ریاضی دارند، بیانگر نقاط حساسی در بازار هستند که می‌توانند نقاط برگشت قیمت یا حتی شروع یک حرکت جدید را نشان دهند. استفاده از این سطوح، که به نام دانشمند بزرگ ایتالیایی، فیبوناچی، نام‌گذاری شده، می‌تواند به معامله‌گران کمک کند تا با دیدی عمیق‌تر و با استراتژی‌های مدون‌تری به معامله بپردازند. در این مقاله، قصد داریم تا با نگاهی دقیق‌تر، کاربردها و تأثیرات این سطوح را در بازارهای مالی بررسی کنیم.

فیبوناچی چیست و از کجا شروع شد؟

لئوناردو فیبوناچی (Leonardo de pisa de Fibonacci) ریاضیدانی اروپایی بود که در قرن سیزدهم میلادی زندگی می‌کرد. یکی از مهم‌ترین دلایلی که موجب شد این ریاضیدان به شهرت جهانی دست یابد، نظریات او در مورد ترتیب و دنباله‌ اعداد بود که به شدت مورد توجه دانشمندان و حتی افراد معمولی جامعه قرار گرفت.

توجه دانشمندان به این نظریات به این دلیل جلب شد که نسبیت موجود در دنباله اعداد فیبوناچی در بسیاری از پدیده‌های طبیعی مانند پیچ‌های لاک حلزون، زاویه بین شاخ و برگ درختان و موارد دیگر قابل مشاهده است.

در واقع، با کشف دنباله فیبوناچی، عده‌ای این عقیده را پیدا کردند که هیچ چیز در این دنیا به صورت تصادفی روی نمی‌دهد و مجموعه اعداد و دنباله‌ها به ما کمک می‌کنند تا بتوانیم نظم موجود در جهان را با دقت بیشتری درک کنیم. در این میان، بازارهای مالی و روند تغییرات قیمت در بازار نیز از این قانون مستثنی نیستند.

سطوح فیبوناچی در فارکس چیست؟

در بازارهای مالی، سطوح فیبوناچی به عنوان یک ابزار تحلیل تکنیکال برای پیش بینی رفتار قیمت استفاده می‌شوند. این سطوح بر اساس دنباله فیبوناچی تعیین می‌گردند که در آن هر عدد معادل مجموع دو عدد قبلی خود است. سطوح فیبوناچی در بازارهای مالی به عنوان نشانگرهایی برای تعیین سطوح حمایت و مقاومت استفاده می‌شوند. این سطوح عبارتند از 23.6%، 38.2%، 50%، 61.8%، و گاهی اوقات 78.6%.

این نسبت‌ها از تقسیم برخی اعداد در دنباله فیبوناچی بر اعداد دیگر در همان دنباله به دست می‌آیند. به عنوان مثال، نسبت 61.8% از تقسیم هر عدد در دنباله بر عددی که دو جایگاه بعد از آن قرار دارد، حاصل می‌شود. دو نوع اصلی از سطوح فیبوناچی شامل سطوح بازگشتی (ریتریسمنت) و سطوح گسترشی (اکستنشن) هستند که هر کدام کاربردهای خاصی در شناسایی نقاط حیاتی بازار دارند.

• 
  

  سطوح فیبوناچی ریتریسمنت (بازگشتی)

  
  

سطوح فیبوناچی ریتریسمنت، نقاطی را نشان می‌دهند که در آن‌ها احتمال دارد روند قیمت پس از یک حرکت قابل توجه، بازگردد یا تصحیح شود. این سطوح با استفاده از نسبت‌های خاصی از دنباله Fibo تعیین می‌شوند که معمولاً شامل ۲۳.۶٪، ۳۸.۲٪، ۵۰٪، و ۶۱.۸٪ هستند. برای مثال، اگر یک سهم پس از یک رالی قوی به سمت بالا، شروع به کاهش قیمت کند، معامله‌گران از این سطوح برای تعیین احتمالی نقاطی که سهم می‌تواند در آن‌ها حرکت نزولی خود را متوقف کرده و دوباره شروع به رشد کند، استفاده می‌نمایند.

• 
  

  سطوح فیبوناچی اکستنشن (گسترشی)

  
  

در حالیکه سطوح ریتریسمنت برای شناسایی نقاط بازگشت پس از یک حرکت قیمت استفاده می‌شوند، سطوح فیبوناچی اکستنشن به معامله‌گران کمک می‌کنند تا اهداف قیمتی احتمالی را پس از یک دوره بازگشت یا تصحیح تعیین کنند. این سطوح شامل ۱۶۱.۸٪، ۲۶۱.۸٪، و گاهی اوقات ۴۲۳.۶٪ هستند و برای تعیین میزان احتمالی حرکت قیمت پس از اتمام یک دوره ریتریسمنت به کار می‌روند.

به عنوان مثال، اگر قیمت یک سهم پس از رسیدن به یک سطح ریتریسمنت مجدداً شروع به حرکت صعودی کند، معامله‌گران می‌توانند از سطوح اکستنشن فیبوناچی برای تعیین هدف‌های قیمتی بعدی استفاده کنند. این کار به آن‌ها امکان می‌دهد تا با دقت بیشتری نقاط خروج از معامله یا تعیین موقعیت‌های جدید را مشخص کنند.

سطوح اکستنشن به ویژه در زمانی که بازار شروع به شکستن سطوح مقاومت و حمایت قبلی می‌کند و وارد فازهای جدیدی از حرکت قیمت می‌شود، کاربردی هستند. این ابزار به معامله‌گران کمک می‌کند تا با درک بهتری از پتانسیل بازار، استراتژی‌های معاملاتی خود را تنظیم کنند.

تفاوت بین فیبوناچی ریتریسمنت و اکستنشن

فیبوناچی ریتریسمنت و اکستنشن دو ابزار محبوب در تحلیل تکنیکال هستند که بر اساس دنباله فیبوناچی کار می‌کنند. این دو ابزار به تریدرها کمک می‌کنند تا نقاط بالقوه حمایت و مقاومت را در بازارهای مالی شناسایی کنند، اما در نحوه استفاده و کاربرد آن‌ها تفاوت‌هایی وجود دارد.

فیبوناچی ریتریسمنت برای شناسایی میزان بازگشت قیمت از یک حرکت قبلی استفاده می‌شود. این روش به تریدرها کمک می‌کند تا محدوده‌هایی را پیش‌بینی کنند که در آن قیمت ممکن است قبل از ادامه حرکت اصلی، موقتاً تغییر جهت دهد. ریتریسمنت‌ها معمولاً به صورت درصدهایی هستند که نسبت بازگشت احتمالی قیمت از حرکت قبلی مانند ۳۸.۲٪، ۵۰٪ و ۶۱.۸٪. را نشان می‌دهند.

از طرف دیگر، فیبوناچی اکستنشن برای تعیین سطوح بالقوه خروج یا هدف قیمتی پس از شکستن سطوح حمایت یا مقاومت استفاده می‌شود. اکستنشن‌ها به تریدرها کمک می‌کنند تا سطوحی را تعیین نمایند که در آن‌ها ممکن است حرکت قیمت تسریع شود یا به اتمام برسد. این سطوح معمولاً شامل درصدهایی فراتر از ۱۰۰٪ مانند ۱۳۸.۲٪، ۱۵۰٪ و ۱۶۱.۸٪ هستند.

بزرگترین تفاوت بین فیبوناچی ریتریسمنت و اکستنشن در هدف استفاده آن‌هاست. ریتریسمنت برای تعیین سطوح بازگشت قیمت در یک حرکت اصلی استفاده می‌شود، در حالیکه اکستنشن برای تعیین اهداف قیمتی پس از شکستن سطوح کلیدی به کار می‌رود. از این رو، تریدرها می‌توانند با ترکیب این دو ابزار، نقاط ورود و خروج دقیق‌تری را در بازارهای مالی تعیین کنند و استراتژی‌های معاملاتی خود را به طور مؤثرتری پیاده سازی نمایند.

خطوط و اعداد فیبوناچی در تحلیل تکنیکال

در مورد خطوط و اعداد Fibonacci چند نکته را باید در نظر داشته باشیم:

• سطوح بازگشتی می‌توانند هر دو نقطه‌ای که ‌معامله‌گر ‌آن‌ها را با هم مرتبط می‌داند (معمولاً بالاترین و پایین‌ترین نقاط یک حرکت قیمتی هستند) را به هم مرتبط سازند.
• این سطوح نشان دهنده مناطق قیمتی هستند که در آنجا، قیمت می‌تواند مدتی توقف داشته و یا بازگشت قیمتی داشته باشد.
• بیشتر نسبت‌های استفاده شده 23.6 درصد، 38.2 درصد، 50 درصد، 61.8 درصد و 78.6 درصد هستند.
• نباید از این سطوح به‌تنهایی برای معامله کردن استفاده کنیم چون امکان بازگشت قیمت پس از رسیدن به سطح خاصی از این نوع سطوح Fibonacci وجود دارد.

فرض کنید که قیمت سهام 20 دلار افزایش می‌یابد و سپس، به‌ میزان 4.36 دلار پایین می‌آید. در این شرایط، قیمت این سهم حدود 23.6 درصد برگشت داشته، که برابر با یک سطح فیبوناچی است.

کاربردهای فیبوناچی در بازار فارکس

1. پیدا کردن نقاط بازگشت قیمت: تریدرها با استفاده از ابزار فیبوناچی ریتریسمنت (Fibonacci Retracement)، نقاط احتمالی بازگشت قیمت را در یک روند معین مشخص می‌کنند. آن‌ها با انتخاب دو نقطه کلیدی (معمولاً بالاترین و پایین‌ترین سطح قیمت در یک دوره زمانی)، سطوح فیبوناچی ریتریسمنت را رسم می‌کنند تا سطوح حمایت و مقاومت احتمالی را شناسایی نمایند.
2. تعیین هدف قیمتی: ابزار فیبوناچی اکستنشن (Fibonacci Extension) برای پیش بینی سطوح هدف قیمتی در یک روند مورد استفاده قرار می‌گیرد. تریدرها با استفاده از نقاط برگشت قیمتی که توسط ریتریسمنت‌های فیبوناچی مشخص شده، می‌توانند سطوح بعدی حمایت یا مقاومت را تعیین کنند.
3. تایم فریم‌های مختلف: استفاده از فیبوناچی در تایم فریم‌های مختلف به تریدرها اجازه می‌دهد تا یک دید کلی از بازار بدست آورند و تصمیمات معاملاتی را با دقت بیشتری بگیرند. این رویکرد به خصوص برای تعیین اهمیت نسبی سطوح مختلف حمایت و مقاومت مفید است.
4. ترکیب با سایر ابزارهای تحلیلی: نسبت‌های فیبوناچی زمانی که با سایر ابزارهای تحلیلی مانند خطوط روند، الگوهای شمعی، اندیکاتورهای تکنیکال مانند اندیکاتور RSI و MACD ترکیب می‌شوند، می‌توانند به تریدرها کمک کنند تا تاییدیه‌ای برای تصمیمات معاملاتی خود بیابند. این روش ترکیبی به معامله‌گران اجازه می‌دهد تا با اطمینان بیشتری وارد معاملات شوند و ریسک را کاهش دهند.
5. مدیریت ریسک: نسبت‌های فیبوناچی می‌توانند به عنوان ابزاری برای مدیریت ریسک استفاده شوند. با تعیین سطوح حمایت و مقاومت، معامله‌گران می‌توانند دستورات توقف ضرر (Stop-Loss) و حد سود take profit را در سطوح استراتژیک قرار دهند تا از سرمایه خود در برابر نوسانات ناگهانی بازار محافظت کنند.
6. شناسایی روندهای بلندمدت: استفاده از فیبوناچی در تحلیل روندهای بلندمدت به معامله‌گران کمک می‌کند تا درک بهتری از جهت کلی بازار داشته باشند. این اطلاعات می‌تواند برای برنامه‌ریزی استراتژی‌های معاملاتی درازمدت استفاده شود.
7. تحلیل زمانی: علاوه بر تحلیل قیمت، برخی از تریدرها از نسبت‌های فیبوناچی برای تحلیل زمانی استفاده می‌کنند. این رویکرد شامل بررسی فواصل زمانی بین نقاط عطف بازار و استفاده از دنباله فیبوناچی برای پیش بینی زمان‌های احتمالی برگشت بازار است.
8. انعطاف پذیری: یکی از بزرگ‌ترین مزایای استفاده از نسبت‌های فیبوناچی در بازار فارکس انعطاف پذیری آن‌هاست. این ابزار می‌تواند در تمام جفت ارزها، بازه‌های زمانی و شرایط بازار استفاده شود، از بازارهای خنثی گرفته تا بازارهای با روند قوی.

فرمول محاسبه سطوح فیبوناچی

فرمول خاصی برای محاسبه مستقیم سطوح فیبوناچی وجود ندارد. در عوض، این سطوح با استفاده از نسبت‌های مشخصی که از دنباله فیبوناچی استخراج می‌شوند، تعیین می‌گردند. نسبت‌های اصلی شامل ۰.۶۱۸ (یا ۶۱.۸٪)، ۰.۳۸۲ (یا ۳۸.۲٪)، و ۰.۲۳۶ (یا ۲۳.۶٪) هستند که از تقسیم یک عدد در دنباله بر عدد بعدی (یا عددی که دو یا سه جایگاه بعدی قرار دارد) به دست می‌آیند.

برای تعیین سطوح فیبوناچی در یک نمودار قیمتی، ابتدا باید یک حرکت قیمتی قابل توجه را شناسایی کنید. سپس، با استفاده از نسبت‌های فیبوناچی، نقاط حمایت و مقاومت پیش بینی‌شده را محاسبه می‌کنید. این کار با کشیدن خطوط افقی بین سطح پایین و بالای حرکت قیمتی (معمولاً شامل سطوح ۰، ۲۳.۶٪، ۳۸.۲٪، ۵۰٪، ۶۱.۸٪، و ۱۰۰٪) و گاهی اوقات سطوح گسترشی مانند ۱۶۱.۸٪ انجام می‌شود.

علاوه بر این، معامله‌گران ممکن است از سطوح فیبوناچی تصحیحی برای شناسایی مناطق احتمالی انعطاف پذیری قیمت پس از یک حرکت قابل توجه استفاده کنند. این فرآیند به آن‌ها کمک می‌کند تا فرصت‌های ورود یا خروج از بازار را در نقاطی که احتمال بازگشت قیمت وجود دارد، شناسایی کنند.

در نهایت، استفاده از سطوح فیبوناچی نیازمند درک و تحلیل بازار است. معامله‌گران باید با توجه به شرایط بازار و سایر عوامل تحلیلی، به درستی تصمیم‌گیری کنند. این ابزار تنها یکی از روش‌های متعدد در تحلیل تکنیکال محسوب می‌شود و بهتر است همراه با دیگر ابزارها و شاخص‌ها مورد استفاده قرار گیرد تا دقت پیش‌بینی‌ها افزایش یابد.

چگونگی محاسبه سطوح فیبوناچی

همان ‌طور که پیش از این گفته شد، فرمول خاصی برای محاسبه سطوح بازگشتی فیبوناچی وجود ندارد. آن‌ها تنها درصدهای ‌‌ساده‌ای هستند که بعد از اعمال شدن این اندیکاتور، در محدوده خاصی از نمودار به ما نشان داده می‌شوند. با این حال، اعداد Fibonacci اعدادی حیرت انگیز هستند. ‌آن‌ها براساس نسبتی به نام نسبت طلایی (Golden ratio) پایه ریزی ‌‌شده‌اند. این توالی قیمتی با اعداد 0 و 1 آغاز می‌شود. پس از آن، باید دو عدد قبلی را با هم جمع کنیم تا رشته اعدادی به‌ شکل زیر ایجاد شود:

0, 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55, 89, 144, 233, 377, 610, 987…

سطوح بازگشتی فیبوناچی از اعداد این رشته به دست آمده‌اند. همچنان که در این توالی به پیش می‌رویم، با تقسیم یک عدد به عدد بعدی‌ آن، به ‌نسبت 0.618 (61.8 درصد) می‌رسیم. با تقسیم هر عدد بر دو عدد بعد از خود، به نسبت 0.382 یا 38.2 درصد خواهیم رسید. تمام ‌نسبت‌ها، به ‌غیر از نسبت 50 درصد، بر اساس محاسبات ریاضی به دست آمده‌اند که در توالی اعداد فیبوناچی وجود دارند.

سطوح بازگشتی فیبوناچی چه چیزی به ما نشان می‌دهند؟

سطوح بازگشتی فیبوناچی می‌توانند به ‌عنوان نقاطی برای قرار دادن دستورات ‌‌معامله‌ای انتخاب شوند. علاوه بر این، می‌توانیم از ‌آن‌ها برای قرار دادن دستور استاپ لاس (Stop Loss) و یا تعیین اهداف قیمتی استفاده کنیم. به عنوان مثال، ممکن است یک معامله‌گر حرکت قیمت یک سهم را به سمت بالاتر ببیند. بعد از یک حرکت به سمت بالا، این قیمت تا سطح 61.8 درصدی پایین می‌آید، یعنی بازگشت قیمتی انجام می‌دهد.

پس از آن، دوباره سهم شروع به حرکت به سمت بالا می‌کند. از آنجا که این بازگشت قیمتی در یک روند صعودی و در یکی از سطوح Fibonacci روی داده است، ‌معامله‌گر تصمیم می‌گیرد تا وارد موقعیت خرید شود. ‌معامله‌گر ممکن است یک دستور استاپ لاس را در سطح 61.8 درصدی قرار دهد چون ادامه حرکت قیمتی به زیر این سطح امکان دارد نشانه پایان رالی قیمتی باشد که در این حالت، ماندن در پوزیشن خرید منطقی نیست.

سطوح فیبوناچی در قسمت‌های دیگر تحلیل تکنیکال نیز مشاهده می‌شوند. به عنوان مثال، این سطوح را می‌توانیم در الگوی گارتلی (Gartley) و تئوری امواج الیوت (Elliott wave theory) مشاهده کنیم. بعد از یک حرکت قابل توجه قیمتی به سمت بالا یا پایین، این نوع از تحلیل‌های تکنیکال به ما نشان می‌دهند که در کدام یک از سطوح بازگشتی فیبوناچی، امکان بازگشت قیمتی بیشتر است.

بر خلاف میانگین‌های متحرک، سطوح Fibonacci برگشتی قیمت‌هایی ثابت هستند که تغییر نمی‌کنند. طبیعت ثابت این سطوح قیمتی به ما این امکان را می‌دهد تا بتوانیم به راحتی آن‌ها را تشخیص دهیم. این ویژگی ‌معامله‌گران و ‌سرمایه‌گذاران را قادر می‌سازد تا حرکات قیمت را به خوبی پیش بینی کرده و واکنش نشان دهند چون ممکن است حرکت قیمتی در جهت مورد نظر ادامه یابد و یا اینکه یک بازگشت قیمتی یا یک شکست (Break) روی دهد.

مزایای استفاده از سطوح فیبوناچی

1. تشخیص نقاط کلیدی: سطوح فیبوناچی به معامله‌گران اجازه می‌دهد تا نقاط حمایت و مقاومت مهمی را که در آن‌ها قیمت ممکن است حرکت خود را معکوس کند یا از آن‌ها ادامه دهد، شناسایی کنند. این امر با تحلیل نقاطی از نمودار که در گذشته دارای واکنش قیمتی بوده‌اند، انجام می‌شود.
2. انعطاف پذیری: یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های سطوح فیبوناچی، قابلیت کاربرد آن‌ها در بازارها و دوره‌های زمانی متفاوت است. این انعطاف پذیری به معامله‌گران اجازه می‌دهد در شرایط مختلف بازار از سطوح فیبوناچی استفاده کنند.
3. بهبود تصمیم گیری: ترکیب سطوح فیبوناچی با دیگر ابزارهای تحلیلی مانند اندیکاتورها و الگوهای نموداری می‌تواند به تحلیلگران کمک کند تا یک تصویر کامل‌تر و دقیق‌تر از بازار بدست آورند، که این امر نهایتاً به بهبود تصمیم گیری‌های معاملاتی منجر می‌شود.
4. خودآموزی: الگوهای موجود در دنباله فیبوناچی و نحوه ظهور آن‌ها در طبیعت به معامله‌گران اطمینان می‌دهد که این الگوها می‌توانند نقاط مهمی را در نمودار قیمت نشان دهند. این امر بر اعتقاد به دقت و کاربردی بودن این ابزار در تجزیه و تحلیل فنی تأکید می‌کند.

معایب استفاده از سطوح فیبوناچی

1. خطای انسانی: ترسیم دستی سطوح فیبوناچی می‌تواند منجر به خطاهایی شود که نتایج تحلیل را تحت تأثیر قرار دهد. دقت در انتخاب نقاط شروع و پایان برای ترسیم این سطوح بسیار حیاتی است.
2. پیچیدگی: یادگیری نحوه استفاده صحیح از سطوح فیبوناچی و تفسیر درست آن‌ها ممکن است برای مبتدیان چالش برانگیز باشد. این روش نیازمند درک عمیق از اصول بازار و تجربه در تحلیل فنی است.
3. تأییدیه‌های اضافی: برای استفاده مؤثر از سطوح فیبوناچی، ضروریست که معامله‌گران به دنبال تأییدیه‌های اضافی از دیگر اندیکاتورها و الگوهای نموداری باشند. این امر ممکن است فرآیند تحلیل را پیچیده‌تر کند و نیازمند یک استراتژی جامع‌تر است.
4. عدم قطعیت: همانطور که هیچ ابزار تحلیلی نمی‌تواند پیش بینی‌های قطعی ارائه دهد، سطوح فیبوناچی نیز نمی‌توانند تضمینی برای حرکات آینده قیمت ارائه دهند. معامله‌گران باید همواره آماده مواجهه با شکست‌های احتمالی نقاط حمایت و مقاومت و اتخاذ تدابیر مدیریت ریسک باشند.
5. وابستگی به شرایط بازار: عملکرد و کارآیی سطوح فیبوناچی می‌تواند بسته به شرایط بازار متفاوت باشد. در بازارهای با نوسان کم یا در حالت روند، این سطوح ممکن است دقت بیشتری داشته باشند، در حالیکه در بازارهای با نوسان بالا، پیش بینی‌ها ممکن است کمتر قابل اعتماد باشند.