آنچه در این مقاله می خوانید
اوراق بدهی در بورس یکی از شیوه‌های کسب درآمد از قرض دادن سرمایه به شرکت‌ها می‌باشد. این نوع گواهی‌ها را می‌توان جزو اوراق بهادار دسته بندی کرد. در این حالت شما در یک بازار بدهی فعالیت می‌کنید. این نوع بازارها به منظور تامین نیازهای مالی شرکت‌ها و دولت‌ها به وجود آمده‌اند و در اکثر موارد با پرداخت سود مشخص، جذب سرمایه را انجام می‌دهند. در ادامه با ما همراه باشید تا راجع به این اوراق صحبت کرده و شما را با مزایا و معایب آن بیشتر آشنا کنیم.
اوراق بدهی چیست؟
به عنوان فردی که در بازارهای مالی فعالیت می‌کند، ممکن است این پرسش برای شما هم مطرح شده باشد که اوراق بدهی چیست؟ چرا دولت در برخی اوقات آغاز به انتشار آن می‌کند؟ چگونه می‌توان از آن سود برد و انواع آن کدامند؟ در ادامه به تمام این سوالات پاسخ می‌دهیم.
اوراق بدهی به زبان ساده همانند یک وثیقه پولی است. زمانی که دولت یک کشور قصد دارد منابع مالی یک پروژه یا طرح را تامین کند، نسبت به انتشار یک سری اوراق با ماهیت بدهی اقدام کرده و در ازای فروش آنها، متعهد به پرداخت و ارائه مقداری سود مشخص می‌شود. این موضوع همچنین برای تامین کسری بودجه نیز انجام می‌گردد. هر اوراق بدهی دارای یک سری پارامترها مانند نرخ سود اسمی، ارزش اسمی و غیره می‌باشد که در ادامه بیشتر راجع به آنها صحبت می‌کنیم.
از آنجایی که بسیاری از کاربران ممکن است این اصطلاح را در بازارهای مالی نیز شنیده باشند، در خصوص اینکه اوراق بدهی در بورس چیست نیز باید گفت: مشابه اوراق بدهی است که دولت‌ها ارائه می‌کنند با این تفاوت که توسط شرکت‌های بزرگ در بازار مالی (بورس) عرضه می‌گردند. اکثرا این اوراق، دارای کوپن پرداخت سود هستند و می‌توانید براساس آنچه در قرارداد خرید ذکر شده، سودی را پس از اتمام دوره پرداخت نیز دریافت نمایید.
انواع اوراق بدهی در بورس
قبل از اینکه بخواهید برای وارد شدن در معاملات این اوراق اقدام کنید، باید با انواع اوراق بدهی آشنا شوید. این موضوع سبب می‌شود تا عملکرد بهتری در بازار اوراق بدهی داشته باشید. توجه داشته باشید که اوراق بدهی زیر مجموعه اوراق بهادار است و با 2 نوع اوراق مالکانه و مشتقه متفاوت می‌باشد. زیرمجموعه‌هایی که برای این نوع اوراق تعریف شده‌اند، به شرح زیر هستند:
- اوراق قرضه: این نوع اوراق صرفا گواهی‌هایی هستند که با صادر شدن آنها، فرد حقوقی متعهد می‌شود تا بدهی را به خریدار (با سود یا بدون آن) بپردازد. در حقیقت این نوع اوراق مبتنی بر دارایی فیزیکی نیست و یکی از رایج‌ترین نوع اوراق بدهی در بازارهای مالی (از جمله بورس) به شمار می‌آید.
- اوراق مشارکت: این نوع اوراق نیز با هدف تامین مالی پروژه‌ها همانند مورد قبلی به کار گرفته می‌شود. تفاوتی که این نوع اوراق دارند آن است که خریدار، اوراق را در تامین مالی پروژه‌ها سهیم کرده و بازدهی آنها تضمین شده است. استفاده از این نوع اوراق توسط دولت‌ها و نیز شهرداری نیز به کار گرفته می‌شود.
- صکوک: یکی از اصطلاحات دیگری که در زمان انتشار اوراق بدهی با آن مواجه می‌شوید، صکوک می‌باشد. این نوع اوراق، عنوانی عربی برای اوراق قرضه اسلامی هستند که برای آنها، یک پشتوانه مالی تعریف شده است. از آنجایی که سفته بازی یا بهره در دین اسلام منع می‌باشد، استفاده از صکوک یک راه حل قابل پذیرش در قوانین اسلامی بوده و دارایی‌های فیزیکی و ملموس، پشتوانه آن اوراق هستند. برخلاف صکوک، ما شاهد آن هستیم که اعتبار دیگر اوراق قرضه صرفا وابسته به یک شرکت یا دولت می‌باشند و پشتوانه خاصی ندارند.
مشخصات بارز اوراق بدهی
حال نوبت آن است تا به صورت فنی به بررسی مشخصات بارز اوراق بدهی بپردازیم تا بتوانید از طریق آنها، این نوع دارایی‌ها را تشخیص دهید.
- تاریخ سررسید: این نوع گواهی‌ها، دارای یک دوره سررسید هستند که در پایان آن زمان، ناشر باید برای پرداخت ارزش اسمی اقدام نماید.
- ارزش اسمی: منظور همان وجهی است که برای دریافت این گواهی‌ها پرداخت شده و باید در زمان سررسید، تسویه گردد.
- نرخ سود سررسید: یکی از اصطلاحات مهم برای افرادی است که می‌خواهند از این گواهی‌ها، کسب سود کنند. در این رابطه باید گفت نرخ سود، مبلغی است که تا زمان سررسید، باید به فردی که خریدار گواهی‌ها بوده، پرداخت شود؛ مثلا اگر اوراق قرضه با نرخ سود 20 درصد 4 بار در سال گرفته باشید، هر 4 ماه یکبار، باید به میزان 5 درصد ارزش اسمی آن اوراق، سودی به شما پرداخت شود. بدین معنا که کل سود دریافتی شما تا پایان سررسید، 20 درصد خواهد شد. سپس در انتهای سررسید نیز اصل مبلغ اوراق را دریافت می‌کنید.
- قیمت بازاری: یکی از اصطلاحاتی است که برای اوراق بدهی در بورس نیز با آن روبرو می‌شوید. در این حالت، شما قیمتی را برای گواهی‌ها مشاهده می‌کنید که در بازار به آن اوراق نسبت داده شده است. این موضوع برای زمانی است که بخواهید زودتر از موعد مقرر برای فروش اوراق خود اقدام نمایید.
- نرخ سود تا سررسید از نوع YTM: در حالتی که اوراق در زمان انتشار آنها خریداری نشود، نرخ سود ممکن است به جهت پرداخت‌های قبلی کمتر یا بیشتر باشد. در این حالت، این اصطلاح به نرخ سود تا زمان سررسید تعلق می‌گیرد.
بهترین اوراق بدهی در بورس
حال برای کسانی که می‌خواهند بهترین اوراق بدهی در بورس را تهیه کنند، مدل مناسب آن را بیان می‌کنیم که به شرح زیر است:
- اوراق دارای کوپن: اگر قصد شما آن است که با خرید اوراق، سودی نیز کسب کنید، باید به سراغ اوراقی بروید که دارای کوپن سوددهی باشند. در این حالت همانطور که در قسمت قبل هم بیان کردیم، می‌توانید در بازه‌های زمانی خاصی، نسبت به کسب سود از این طریق اقدام نمایید.
- ریسک کمتر: در انتخاب بهترین اوراق بدهی در بورس، باید به سراغ شرکت‌ها یا نمادهایی بروید که کمترین ریسک را دارند. به عنوان مثال می‌توان به اوراق مربوط به دولت‌ها، شهرداری‌ها و درنهایت شرکت‌های بزرگ اشاره کرد.
- فاکتور YTM: مورد دیگری که می‌بایست در انتخاب بهترین اوراق به آن توجه داشته باشید، بالا بودن YTM است. هرچقدر که مقدار این پارامتر بالاتر باشد، ارزش خرید آن اوراق بالاتر خواهد بود.
سود اوراق بدهی
یکی از پرسش‌های متداول شما کاربران آن است که سود اوراق بدهی چقدر است؟ در این خصوص باید بدانید که این مقدار سودها به صورت دقیق مشخص نمی‌شوند. شما باید براساس آنکه قصد خرید چه نوع اوراقی را دارید، به صورت جداگانه برای مشاهده مقدار سود اقدام نمایید. سود آنها ممکن از 0 تا 50 درصد و ارقام مختلف، متفاوت باشد.
شرایط انتشار اوراق بدهی
سازمان بورس با در نظر گرفتن شرایط انتشار اوراق بدهی مواردی را اعلام کرده است. به صورت خلاصه در ادامه می‌توان گفت:
- داشتن صورت‌های مالی بدون ایراد و مشکل.
- واضح بودن محل صرف اوراق بدهی.
- احراز هویت برای پرداخت میزان سود.
- ضمانت دادن برای انتشار اوراق بدهی.
با توجه به مواردی که گفتیم، شرکت‌ها می‌توانند با اخذ مجوزهای لازم، برای انتشار این اوراق، تامین مالی و انجام پروژه‌های خود اقدام کنند.
مزایا و معایب سرمایه گذاری در اوراق بدهی
حال ممکن است این سوال برای شما مطرح شود که مزایا و معایب سرمایه گذاری در اوراق بدهی چیست؟ در این خصوص می‌توان به چند نکته زیر اشاره کرد:
- سوددهی تضمین شده: سرمایه گذاری در اوراق بدهی به شرطی که در مراجع معتبر انجام شود، سوددهی تضمین شده را به همراه خواهد داشت. در نتیجه شما می‌توانید با خیال راحت‌تر از این موقعیت سرمایه گذاری استفاده کنید و برای کسب درآمد اقدام نمایید.
- نظارت کامل: از آنجایی که بستر معاملات اوراق قرضه در بازار بورس خواهد بود، شما می‌توانید این اطمینان را داشته باشید که نظارت کاملی بر عملکرد شرکت‌ها وجود دارد. همچنین این اطمینان وجود دارد که شرکت‌هایی با صلاحیت بالا برای این موضوع اقدام می‌کنند که این خود یک نکته مثبت است.
- امکان فروش در زمان دلخواه: شما می‌توانید گواهی‌ها و اوراق بدهی را در بورس با قیمت‌هایی که ارزش روز را دارند، به فروش برسانید. با توجه به وجود چنین بازاری، نقدینگی این روش سرمایه گذاری بالا است.
از سوی دیگر، در خصوص معایبی که می‌توان برای اوراق بدهی در بورس بیان کرد، باید به موارد مهم زیر نیز اشاره نمود:
- کاهش ارزش پول و تورم: مهمترین نقطه ضعف سرمایه گذاری از طریق اوراق بدهی در بورس، آن است که ارزش سرمایه شما کاهش می‌یابد. در این حالت بسیار مهم است که مقدار نرخ بهره اوراق شما بالاتر از تورم باشد.
- پایین بودن نرخ سود: عیب دیگری که می‌توان برای این روش سرمایه گذاری بیان کرد، آن است که میزان سوددهی‌اش نسبت به بازارهای دیگر کمتر است. به عنوان مثال، بازار طلا تا بهمن ماه سال 1403، در طی یکسال در حدود 130 درصد رشد را تجربه کرده است. این نرخ سود بسیار بالاتر از مقدار بهره اوراق بدهی می‌باشد.
نحوه خرید و فروش اوراق بدهی در بورس
در انتهای مطلب می‌خواهیم راجع به نحوه خرید اوراق بدهی مطالبی را بیان کنیم که می‌توانند مسیر شما را برای ورود به این حوزه، آسان‌تر نمایند. در این رابطه، نخست به نکات زیر توجه کنید:
- ابتدا باید بدانید که خرید و فروش این نوع اوراق برای همه افراد امکان پذیر بوده و در دسترس عموم می‌باشد.
- به این نکته توجه داشته باشید که ما 2 نوع بازار برای خرید و فروش اوراق بدهی در بورس داریم. نخست، بازار اولیه است که در آن اوراقی که برای نخستین بار توسط اشخاص صادر می‌شوند، قابل ملاحظه هستند. شما می‌توانید به عنوان سرمایه گذار، برای خرید اوراق جدید در این بخش اقدام کنید. بازار دیگر، بازار ثانویه نام دارد. در این حالت شما می‌توانید اوراقی که قبلا توسط افراد دیگری خریداری شده‌اند را تهیه کرده و یا اگر اوراقی پیش از این دارید، آنها را به فروش برسانید.
- شما می‌توانید با خرید اوراقی که نرخ سود اسمی آنها بالاتر از نرخ بازار است، از مابه التفاوت ایجاد شده، کسب سود کنید.
حال برای اینکه بخواهید به جهت خرید این اوراق اقدام کنید، باید بدانید که شما باید ابتدا کد بورسی و فرابورسی مربوطه را دریافت کرده و صرفا از طریق پنل کارگزاری برای خرید و فروش اقدام کنید. پروسه خرید کاملا مشابه خرید یک سهام است و با جستجوی نماد می‌توانید برای خرید و فروش اوراق اقدام نمایید.
ثبت دیدگاه
نظر خود را درباره اوراق بدهی در بورس چیست؟ بنویسید