اوراق مشارکت یکی از فرصت‌های سرمایه گذاری محسوب می‌شود که امروزه در بازار سرمایه به وفور مورد استفاده قرار می‌گیرد. به طور کلی در علم اقتصاد به اوراقی که ارزش مالی دارند و به منظور داد و ستد مورد استفاده قرار می‌گیرند، اوراق بهادار گفته می‌شود که اوراق مشارکت یکی از آنها است.

از این اوراق می‌توان با هدف سرمایه گذاری در پروژه‌های زیربنایی، ساختمانی، تولیدی و … استفاده نمود. با این وجود بهتر است در ابتدا با این اوراق و سپس ویژگی‌ها، مزایا و معایب، نحوه معامله و انواع آنها آشنا شوید. به همین منظور در ادامه شما را با هر آنچه باید در رابطه با این اوراق بدانید، به طور کامل آشنا خواهیم کرد.

اوراق مشارکت چیست؟

برای اینکه بدانید اوراق مشارکت چیست در ابتدا بهتر است با مفهوم اوراق بهادار آشنا شوید. به طور کلی اوراق بهادار از جمله ورق‌های مورد استفاده در بازار مالی هستند که می‌توانند حق مالی یک نفر را تضمین نمایند. این اوراق از گذشته به منظور داد و ستد مورد استفاده قرار می‌گرفتند و می‌توان آن را به سه دسته سهام، بدهی و مشتقه دسته بندی نمود.

سهام‌ها شامل حق تقدم خرید، سهام جایزه، ممتاز و عادی می‌شوند. اوراق مشتقه نیز اختیار معامله، قرارداد سلف، سوآپ و قرارداد آتی هستند. اوراق خزانه اسلامی و مشارکت نیز جزو اوراق بدهی شناخته می‌شوند. اوراق مشارکت با قیمت اسمی مشخص و با مدت زمان معین منتشر می‌گردند.

بنابراین کسانی که این اوراق را دارند، سود علی‌الحساب دریافت کرده و در برخی از مواقع می‌توانند سود قطعی نیز دریافت کنند. زمانی که تاریخ سررسید این اوراق برسد، ارتباط میان شرکت منتشر کننده اوراق و دارندگان آنها نیز قطع خواهد شد.

انواع اوراق مشارکت

انواع اوراق مشارکت

برای اینکه بتوانید بهترین اوراق مشارکت را بشناسید، در ابتدا نیاز دارید تا با انواع این اوراق آشنایی پیدا کنید. در این صورت می‌توانید با توجه به شرایط و نیازهای خود مناسب‌ترین نوع اوراق را انتخاب نمایید. به طور کلی انواع اوراق مشارکت به دو نوع بورسی و غیربورسی دسته بندی می‌شوند.

همانطور که از نام این اوراق مشخص است، اوراق بورسی در بازار بورس قابل معامله هستند ولی اوراق غیربورسی را نمی‌توان در این بازار معامله نمود. هر کدام از این اوراق دارای انواع مختلفی هستند که در ادامه به معرفی آنها می‌پردازیم.

عنوان اوراقمعرفینوع اوراق
اوراق سادهاز رایج‌ترین نوع اوراق بهادار است. معامله این اوراق بسیار ساده و فاقد پیچیدگی بوده و انتخاب بسیار مناسبی برای سرمایه گذاری مردم عادی محسوب می‌شود. همچنین در انواع بی نام و با نام قابل صدور می‌باشد. برای دریافت سود اصلی باید تا زمان اتمام پروژه و سررسید تاریخ اوراق صبر کرد. امکان فروش آن در بازار سرمایه نیز وجود دارد.بورسی
اوراق قابل تبدیل یا تعویضدر موقع سررسید اوراق، می‌توان آنها را با سهام شرکت‌های دیگر تعویض نمود. در بازار سرمایه زیاد مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. همچنین می‌توان آن را در بازار بورس معامله کرد.بورسی
اوراق بانک مرکزیاین اوراق را می‌توان با مراجعه حضوری به بانک عامل معامله نمود. برای اجرای انواع طرح‌های زیرساختی و عمرانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. امکان بازخرید آنها توسط بانک عامل نیز وجود دارد.غیربورسی
اوراق وزارتخانه‌ و سازمان های دولتیبرای معامله این اوراق باید به بانک عامل مراجعه کرد. سازمان‌های دولتی و شرکت‌هایی که به منابع مالی نیاز دارند، از این اوراق استفاده می‌کنند. البته شباهت زیادی به اوراق بانک مرکزی دارد.غیربورسی

نکته: بررسی نمونه این اوراق و ارزیابی تفاوت آنها با یکدیگر می‌تواند به شما کمک کند تا بهترین نوع اوراق را با توجه به نیازهای خود انتخاب نمایید.

ویژگی های اوراق مشارکت

یکی از رایج ترین سوالاتی که برای سرمایه گذاران به وجود می‌آید، این است که آیا خرید اوراق مشارکت خوب است یا خیر؟ با توجه به اینکه استفاده از این اوراق کم ریسک‌ترین روش سرمایه گذاری بوده و امکان نقدشوندگی بالایی دارد، می‌توان گفت که یکی از بهترین روش‌های سرمایه گذاری محسوب می‌شود. با این وجود پیش از اقدام برای خرید این اوراق بهتر است در ابتدا با ویژگی‌های اوراق مشارکت آشنا شوید. این ویژگی‌ها عبارتند از:

  • داشتن نام یا بی نام بودن اوراق: از ابتدایی‌ترین ویژگی‌های این نوع اوراق این است که آنها را می‌توان بدون نام و یا با نام منتشر نمود. بنابراین در زمان پذیره نویسی باید اعلام نمود که اوراق به چه صورت صادر شود. در صورتی که اوراق نام داشته باشند، امنیت بالاتری دارند و راحت‌تر می‌توان مفقودی یا سرقت آنها را پیگیری نمود. اگر اوراق نام نداشته باشند، کسی که آنها را پیدا کند و یا به سرقت ببرد، می‌تواند خود را به عنوان مالک اوراق معرفی کند. 
  • نحوه پرداخت سود: سود این اوراق علی الحساب بوده و سود نهایی آن بعد از اینکه پروژه به پایان رسید، مشخص می‌شود. در صورتی که سود قطعی بیشتر از سود علی الحساب محاسبه شود، مابه التفاوت آن به سرمایه گذاران پرداخت می‌گردد. بالاترین سود این اوراق 23 درصد می‌باشد.
  • وجود ارکان تضمین کننده: این اوراق معمولا دارای یک ارکان مثل ضامن هستند که باعث کاهش ریسک آنها می‌گردد. این موضوع باعث می‌شود تا ریسک استفاده از این اوراق کمتر از دیگر اوراق بهادار باشد. البته باید بدانید که سود آنها نیز کمتر از دیگر اوراق بهادار است، اما نسبت به سپرده‌های بانکی سود بیشتری دارند. معمولا نرخ بازدهی این اوراق در طول یک سال حدود 3 الی 6 درصد بیشتر از سپرده‌های بانک است.
  • میزان مالیات: اوراق مشارکت یکی از روش‌های سرمایه گذاری بدون مالیات محسوب می‌شود که این موضوع جذابیت آن را چند برابر کرده است.
  • نحوه خرید و فروش اوراق: معامله برخی از این اوراق در بازار بورس امکان پذیر نیست اما کسانی که آنها را دارند، می‌توانند پیش از سررسید اوراق آنها را از طریق مراجعه حضوری به بانک عامل بفروشند. در صورتی که اوراق در بازار بورس نیز قابله معامله باشند، می‌توان آنها را مثل سهام به فروش رساند.
مزایا و معایب اوراق مشارکت

مزایا و معایب اوراق مشارکت

استفاده از اوراق مشارکت نیز مانند سایر روش‌های سرمایه گذاری از مزایا و معایب متعددی بهره مند می‌باشد. با توجه به این موضوع اگر قصد خرید و فروش این اوراق را دارید، بهتر است در ابتدا مزایا و معایب آن را به خوبی بشناسید که عبارتند از:

مزایای اوراق مشارکت

  • از ابتدایی‌ترین مزایای اوراق مشارکت می‌توان به تامین سرمایه برای اجرای انواع طرح‌های عمرانی و مشارکتی اشاره داشت.
  • از طرفی سود این نوع مشارکت و سرمایه گذاری توسط سازمان‌های دولتی تضمین می‌گردد. به همین دلیل می‌توان از دریافت سود اوراق مطمئن شد.
  • در حال حاضر کسانی که از این اوراق استفاده می‌نمایند، از پرداخت مالیات معاف می‌باشند.
  • اگر به دنبال یک روش کم ریسک برای سرمایه گذاری هستید، استفاده از این اوراق بهادار می‌تواند انتخاب مناسبی برای شما باشد.
  • امکان خرید و فروش این اوراق در بازار بورس اوراق بهادار ممکن است. به همین دلیل می‌توان گفت قابلیت نقدشوندگی بالا از دیگر مزایای این اوراق محسوب می‌شود.
  • انتشار اوراق مشارکت یکی از بهترین روش‌های جذب سرمایه مردمی برای تامین مالی انواع پروژه‌ها است.
  • استفاده از این اوراق می‌تواند به کاهش قابل توجه بار بودجه‌ای دولت برای اجرای انواع پروژه‌ها کمک کند. این موضوع در رونق اقتصاد کشور نیز نقش بسیار موثری دارد.

معایب اوراق مشارکت

  • اگر نرخ سود این اوراق کمتر از نرخ تورم باشد ممکن است با گذشت زمان قدرت خرید افراد سرمایه گذار کاهش پیدا کند.
  • از طرفی مالکان این اوراق نمی‌توانند برای اظهار نظر در رابطه با تصمیمات شرکت اجرایی در مجامع حاضر شوند.
  • برای انتشار این اوراق باید تمامی الزامات نظارتی و قانونی انتشار و عرضه این اوراق به طور کامل رعایت شوند. این موضوع می‌تواند روند پیچیده و زمان‌بری داشته باشد.
نحوه خرید و فروش اوراق مشارکت

نحوه خرید و فروش اوراق مشارکت

پیش از انجام معامله با این اوراق، بهتر است در ابتدا چند نکته بسیار مهم را در رابطه با نحوه خرید و فروش اوراق مشارکت آشنا شوید. این نکات به شرح زیر هستند:

  • برای خرید این اوراق می‌توانید مدارک شناسایی خود را تکمیل کرده و به بانک عامل مراجعه نمایید. در صورتی که قصد خرید اوراق بورسی را دارید باید پس از انتخاب نوع اوراق برای دریافت کد معاملاتی اقدام کنید.
  • برای فروش اوراق نیز باید مشابه خرید آن عمل کنید. برای فروش انواع اوراق بورسی می‌توان از پنل کارگزاری استفاده نمود و برای فروش اوراق غیربورسی نیز باید به بانک عامل مراجعه کرد.

بهتر است بدانید که معامله این اوراق با پرداخت کارمزد همراه است. از طرفی مالیات سود ناشی از انتشار این اوراق 5 درصد است.

تفاوت اوراق مشارکت و اوراق قرضه

بسیاری از افراد زمانی که قصد استفاده از اوراق بهادار را دارند، تفاوت اوراق مشارکت و اوراق قرضه را نمی‌دانند. این موضوع می‌تواند برای آنها مشکلات زیادی ایجاد نماید. به همین دلیل در صورتی که قصد استفاده از اوراق مشارکت را دارید، بهتر است در ابتدا تفاوت‌های آن را با اوراق قرضه بشناسید. این تفاوت‌ها عبارتند از:

اوراق مشارکتاوراق قرضه
1. این اوراق به منظور تامین سرمایه برای طرح‌ها و پروژه‌های مشخصی منتشر می‌شود.
2. دارای سود علی‌الحساب می‌باشد و سود قطعی در انتهای پروژه مشخص می‌گردد.
3. سرمایه گذاران در سود و زیان مشارکت دارند.
4. پرداخت سود متغیر است.
5. در ایران قابل استفاده است.
1. نیازی به مشخص کردن طرح‌ها و پروژه‌ها نیست.
2. سود سرمایه گذاری از پیش تعیین می‌شود.
3. سرمایه گذاران تنها در سود و بهره شریک هستند.
4. پرداخت سود به صورت دوره‌ای می‌باشد.
5. در ایران ممنوع است.

سخن پایانی

به طور کلی در این مقاله سعی کردیم شما را با این که اوراق مشارکت چیست به زبان ساده آشنا کنیم. همچنین شما می‌توانید با توجه به ویژگی‌های این اوراق و بررسی مزایا و معایب آنها بهترین روش سرمایه گذاری را انتخاب نمایید. در صورتی که قصد استفاده از این اوراق را دارید، حتما به نکات کلیدی در رابطه با خرید و فروش آنها توجه داشته باشید. افرادی که با استفاده از این اوراق در پروژه‌های مختلف سرمایه گذاری می‌کنند، می‌توانند در بازه زمانی مشخصی سود حاصل از سرمایه گذاری خود را دریافت نمایند.

سوالات متداول