KYC یا احراز هویت چیست؟ فرآیند Know Your Costumer در صرافیها چگونه اجرا میشود؟ مزایا و معایب احراز هویت چه مواردی هستند؟ تکنولوژی بلاک چین چگونه میتواند در این فرآیند مفید باشد؟
با توسعه پروژه‌های بلاکچینی و افزایش رمز ارزها، بسیاری از کاربران و سرمایه گذاران بازارهای مالی وارد مارکت کریپتو شده‌اند تا بتوانند از طریق معاملات ارزهای دیجیتال، سودهای خوبی کسب کنند. در بین این کاربران، برخی افراد قصد دارند با انجام معاملات مختلف و تبدیل داراییهای خود به رمز ارزها، پولشویی کنند.
پولشویی به معنی تبدیل دارایی یا درآمدهای حاصل از فعالیتهای مجرمانه به داراییهای قانونی است. به دلیل غیر متمرکز بودن ساختار ارزهای دیجیتال، کلاهبرداران به راحتی میتوانند داراییهای غیرقانونی خود را پولشویی کنند. برای جلوگیری از این اقدام، برخی از قانون‌گذاران چارچوب‌های مشخصی را برای صرافیهای ارزهای دیجیتال تعیین کردهاند تا از این عمل جلوگیری کنند.
یکی از چارچوب‌های تعیین شده برای جلوگیری از پولشویی، فرآیند KYC یا احراز هویت کاربران است. به کمک این فرآیند کاربران میتوانند در فضایی ایمن به معاملات خود بپردازند و از نفوذ مجرمان و خلافکاران به صرافیهای ارز دیجیتال جلوگیری کنند. در این مقاله قصد داریم تا این فرآیند را به صورت کامل مورد بررسی قرار دهیم.
احراز هویت مشتری KYC چیست؟
KYC مخفف عبارت Know Your Customer به معنی شناخت مشتری است. احراز هویت فرآیندیست که توسط ارائه دهندگان خدمات، از جمله صرافیهای ارز دیجیتال، اجرا میشود. در این فرآیند اطلاعات کاربران بررسی و هویت آنها تایید می‌گردد. هدف از انجام این فرایند در صرافیها، جلوگیری از کلاهبرداری و فعالیتهای غیرقانونی مانند پولشویی است.
برای انجام این کار، معمولا کاربران یک صرافی باید مدارکی همچون شناسنامه صادر شده توسط دولت، مدارک اثبات آدرس محل سکونت و اطلاعات حساب بانکی خود را به صرافی ارائه دهند. البته ممکن است یک صرافی برای اطمینان بیشتر، مدارک دیگری را نیز از کاربر درخواست کند. احراز هویت صرافیها به قوانین کشورها نیز وابسته بوده و بسته به شرایط هر شهر و کشور، ممکن است مدارک لازم برای آن کمی متفاوت باشد.
از دیگر دلایل اجرای احراز هویت در صرافیها، ایجاد اعتماد و شفافیت برای کاربران است. سرمایه گذاران ترجیح میدهند در محیطی با امنیت بالا معاملات خود را انجام دهند. علاوه بر این، صرافی‌هایی که از این فرآیند تبعیت میکنند؛ دارای چارچوب‌های قانونی محکمی هستند و در صورت بروز هرگونه مشکلی در این صرافیها، کاربران آن میتوانند با مراجعه به مراجع قانونی، مشکلات ایجاد شده را پیگیری نمایند.
نحوه عملکرد KYC یا احراز هویت مشتری
فرآیند KYC معمولا در اکثر صرافیهای متمرکز اجرا میشود. هر صرافی بسته به سیاست امنیتی خود، مراحل مختلفی را برای احراز هویت کاربران تعریف میکند. اما به صورت کلی تمامی مراحل آن به ترتیب زیر اجرا میشوند:
- در ابتدا صرافی ارز دیجیتال اطلاعات شخصی کاربر مانند نام کامل، کارت شناسایی، آدرس محل سکونت و تاریخ تولد را درخواست میکند. در این مرحله صرافی قصد دارد هویت کاربر را بررسی کند. افراد با پر کردن فرم اطلاعات شخصی خود، اولین گام را برای این فرایند برمی‌دارند.
- صرافی با استفاده از مدارک شناسایی کاربر (مانند پاسپورت) اطلاعات او را از نهادهای دولتی استعلام می‌گیرد.
- بعد از استعلام مشخصات کاربر و تایید آن، اطلاعات هویت مشتری در یکی از پایگاه داده‌های صرافی ذخیره میشود.
- بعد از آن صرافی، پورتفولیو Portfolio کاربر را بررسی می‌نماید تا بتواند ارزیابی کند که آیا مشتری در معرض خطر پولشویی یا سایر فعالیتهای مجرمانه قرار گرفته است یا خیر.
- بعد از بررسی صرافی، اگر اطلاعات شخصی مشتری تایید شود و ریسکی در معاملات آن مشاهده نشود، کاربر میتواند دسترسی کاملی به خدمات صرافی داشته باشد و از انواع ابزارهای معاملاتی استفاده کند.
بیشتر بخوانید: صرافی متمرکز CEX چیست + معرفی بهترین صرافی های متمرکز ارز دیجیتال
نقش KYC در AML
AML مخفف عبارت Anti Money Laundering است و به مجموعه‌ای از قوانین و چارچوب‌هایی گفته میشود که برای جلوگیری از انجام فعالیتهای مالی مجرمانه‌ای همچون پولشویی تنظیم شده‌اند. قوانین پولشویی به گونه‌ای تنظیم میشود که قانون گذاران بتوانند از انجام پولشویی جلوگیری کرده یا آن را ردیابی کنند. AML دسته‌ای از قوانین است که نهادهای مالی باید آنها را اجرا کنند. این قوانین به منظور مبارزه با پولشویی، فرارهای مالیاتی و خرید و فروش کالاهای قاچاق تنظیم میشوند.
یکی از فرآیندهایی که به اجرای بهتر قوانین AML در نهادهای مالی کمک میکند، احراز هویت مشتری KYC است. به عنوان احراز هویت کاربران، نهادهای مالی میتوانند از بروز تخلفات مالی جلوگیری کنند و بستری شفاف و ایمن برای کاربران خود فراهم سازند. در نتیجه این فرآیند یکی از اجزای اصلی AML به حساب می‌آید و باعث میشود تا قوانین مبارزها با جرایم مالی به خوبی اجرا شوند.
آیا می‌توان بدون KYC، رمز ارز معامله کرد؟
به دلیل وجود مقررات سخت‌گیرانه برای جلوگیری از پولشویی، بسیاری از صرافیها مجبور هستند فرآیند احراز هویت را اجرا کنند. با این حال، هنوز صرافی‌هایی هستند که کاربران میتوانند بدون انجام احراز هویت، به خرید و فروش ارزهای دیجیتال بپردازند. کاربرانی که به دنبال حریم خصوصی بسیار بالایی هستند؛ از این صرافیها استفاده میکنند. کاربرانی که از صرافیهای بدون احراز هویت استفاده میکنند، با ریسک‌های زیر مواجه میشوند:
- امنیت پایین: صرافیهای بدون احراز هویت امنیت کمتری نسبت به صرافیهای دارای KYC دارند. صرافیهای بدون احراز هویت معمولا ساختار ضعیفی دارند و در برابر حمله هکرها، کلاهبرداری در معاملات و سایر فعالیتهای مجرمانه آسیب پذیر هستند.
- نقدینگی پایین: صرافیهای بدون احراز هویت، نقدشونگی پایین‌تری دارند. این صرافیها به دلیل آن‌که مشتریان کمتری در آنها حضور دارند، نمیتوانند لیکوئیدیتی یا نقدینگی لازم را برای معاملات هر رمز ارز فراهم کنند. به این ترتیب کاربران ممکن است برای انجام معاملات خرید و فروش ارزهای دیجیتال با مشکل مواجه شوند و نتوانند معاملات خود را انجام دهند.
- کارمزد بالاتر: صرافیهای بدون احراز هویت هزینه کارمزد بالایی از کاربران دریافت میکنند. این صرافیها با دریافت هزینه بیشتر، سعی میکنند ریسک‌های کلاهبرداری و فعالیتهای مجرمانه را در پلتفرم‌های خود کاهش دهند.
مزایای احراز هویت مشتری KYC
- کاهش خطر کلاهبرداری و پولشویی
یکی از مهم‌ترین مزیت‌های احراز هویت، کاهش کلاهبرداری و جرایم مالی در صرافیهای ارز دیجیتال است. در سال 2021، حدود 9 میلیارد دلار ارز دیجیتال در صرافیها پولشویی شده است. با کمک این فرآیند، این مقدار میتواند در سال‌های آتی به شدت کاهش پیدا کند. - کاهش ریسک حقوقی
به کمک این فرآیند، صرافیها با جریمه‌های نظارتی و مشکلات حقوقی و قانونی کمتری مواجه میشوند. اجرای آن باعث میشود تا صرافی الزامات قانونی را در پلتفرم خود اجرا کند و کاربران با خیالی راحت، بتوانند از این صرافیها استفاده نمایند. صرافیها به کمک KYC به راحتی میتوانند با قوانین مالی بین الملل هماهنگ شوند و تغییرات قانونی را به راحتی اجرا کنند. - افزایش اعتماد مشتریان
مشتریان و سرمایه گذاران با انجام احراز هویت، اعتماد بیشتری به صرافیها پیدا میکنند. اگر کاربران مطمئن شوند که صرافیها به طور دقیق اقدامات پیشگیرانه‌ای را برای حفاظت از داراییهای آنها انجام میدهند؛ میتوانند اعتماد بیشتری به صرافی داشته باشند و داراییهای خود را به صورت کامل در پلتفرم آنها قرار دهند. بنابراین تایید هویت کاربران به نفع آن‌هاست و باعث میشود تا اعتمادی دوطرفه ایجاد شود. - افزایش ثبات بازار
این فرآیند میتواند ثبات مناسبی در بازار کریپتوکارنسی ایجاد کند و اعتماد سرمایه گذاران بیشتری را به این بازار جلب نماید. در بازار کریپتوکارنسی به دلیل وجود تراکنش‌های ناشناس، خرابکاران و کلاهبرداران میتوانند فعالیتهای مجرمانه زیادی انجام دهند. به کمک این فرایند، ردیابی خرابکاران و مسدود کردن فعالیت آنها امکان پذیر است. - عدم کاهش شهرت صرافیها
زمانی‌که صرافیها با مشکلاتی همچون حمله هکرها مواجه میشوند؛ کاربران و سرمایه گذاران به سرعت صرافیها را ترک میکنند تا بتوانند داراییهای خود را از شر هکرها و خرابکاران در امان نگه دارند. به کمک فرآیند KYC صرافیها به محض وقوع مشکلاتی همچون هک، به راحتی میتوانند حسابهای خرابکاران را شناسایی و مسدود کنند. در این حالت دیگر لطمه‌ای به شهرت و محبوبیت صرافی وارد نمیشود و آنها میتوانند به راحتی حملات را کنترل کنند.
معایب احراز هویت مشتری KYC
- نقض حریم خصوصی
فرآیند KYC میتواند حریم خصوصی کاربران را نقض کند. افراد در این فرآیند مجبور هستند حجم زیادی از اطلاعات شخصی خود را در اختیار صرافیها قرار دهند. این موضوع نگرانی‌های مختلفی درمورد حریم خصوصی و امنیت داده‌های کاربران ایجاد میکند. در صورتی‌که هکرها بتوانند به داده‌های شخصی کاربران دسترسی پیدا کنند؛ میتوانند از آن اطلاعات سو استفاده نمایند. - تحریم ها
بسیاری از کاربران و سرمایه گذاران به خاطر محل زندگیشان، از خدمات مالی صرافیها محروم هستند و نمیتوانند در مارکت کریپتوکارنسی، به خوبی ظاهر شوند و معامله کنند. به عنوان مثال، سرمایه گذاران در ایران به دلیل وجود تحریم‌های مختلف، نمیتوانند به اکثر صرافیهای متمرکز خارجی متصل شوند. بسیاری از صرافیهای متمرکز به کشورهای تحت تحریم همچون ایران، کوبا، سودان، سوریه و غیره اجازه دسترسی نمی‌دهند. - زمان‌بر بودن این فرآیند
کاربران بعد از بارگذاری اطلاعات خود، باید منتظر بمانند تا صرافیها اطلاعات آنها را بررسی کرده و بعد از استعلام از مراجع قانونی، آنها را تایید کنند. معمولا صرافیها با حجم زیادی از کاربران سروکار دارند و به همین دلیل، مدت زمان احراز هویت کاربران بین روزها یا هفته‌ها طول می‌کشد. - ایجاد هزینه برای صرافیها
صرافیها برای انجام فرآیند KYC، نیاز به کارمندان و وکلای حقوقی دارند. کارمندان باید بتوانند به درستی تمامی اطلاعات هویتی افراد را تایید کنند و در صورت بروز هرگونه مشکل حقوقی، وکلا باید نسبت به حل و فصل آن اقدام نمایند. تمامی این موارد یک هزینه جدید برای صرافیها ایجاد میکند. هزینه‌ای که آنها معمولا از طریق کارمزد تراکنشها از کاربران دریافت میکنند.
نقش بلاک چین در KYC
بلاکچین به شبکههای همتا به همتایی گفته میشود که پایگاه داده متمرکزی ندارند و اطلاعات آنها به صورت شفاف و غیر متمرکز در بلاک‌ها ذخیره میشود. شبکههای بلاک چین شفافیت بالایی دارند و کاربران میتوانند به راحتی به عملکرد این شبکهها اعتماد کنند. این شبکهها همچنین میتوانند هزینه‌های بررسی تراکنشها و اطلاعات را کاهش دهند.
در بلاکچین‌ها پردازش اطلاعات به وسیله نودهای شبکه انجام میشود و سازمان و نهاد متمرکزی نمی‌تواند داده‌های شبکه را دستکاری کند. نهادهای مالی و صرافیهای ارز دیجیتال برای اجرای فرآیند احراز هویت مشتری KYC با مشکلات متعددی از جمله زمان‌بر بودن و هزینه بالای فرآیند مواجه هستند. ساختار متمرکز صرافیها باعث میشود تا بسیاری از کاربران تمایل نداشته باشند اطلاعات شخصی خود را در اختیار آنها قرار دهند.
تمامی مشکلات ذکر شده میتواند به کمک شبکههای بلاک چینی حل و فصل شود. صرافیها میتوانند با اجرای یک شبکه بلاکچینی، شفافیت بالایی در تایید و ثبت تراکنشها ایجاد کنند. آنها میتوانند هزینه‌های مربوط به کارمندان را کاهش داده و به جای آن به کمک نودهای شبکه، اطلاعات هویتی کاربران را بررسی کنند.
در این شرایط صرافیها از طریق یک شبکه غیرمتمرکز اطلاعات کاربران را بررسی میکنند و حریم خصوصی آنها نیز حفظ میشود. بلاک چین میتواند کمک بزرگی در پیشرفت فرآیند KYC داشته باشد. احتمالا در آینده‌ای نه چندان دور، صرافیها برای جلب اعتماد کاربران، از این شبکهها برای اجرای فرآیند احراز هویت استفاده نمایند.
آیا کیف پول‌ها باید KYC را اجرا کنند؟
کیف پول‌ها یا wallets سخت افزارها و نرم افزارهایی هستند که بستری ایمن برای ذخیره رمز ارزها فراهم می‌سازند. در اکثر کیف پول‌ها فرآیند KYC اجرا نمیشود؛ زیرا اطلاعات مهم کاربران مانند کلیدهای خصوصی داراییهای آنها به صورت غیر متمرکز و توسط خود آنها ذخیره و نگهداری میشود. در واقع بیشتر کیف پول‌ها غیرحضانتی هستند و اطلاعاتی از کاربران در خود ذخیره و نگهداری نمی‌کنند.
همچنین این کیف پول‌ها بیشتر برای ذخیره دارایی‌ها استفاده میشوند و بیشتر معاملات و جابجایی دارایی‌ها، در صرافیها اتفاق می‌افتد. از همین رو قانون گذاران برای اجرای فرآیند احراز هویت در کیف پول سخت گیری زیادی نمی‌کنند. البته کیف پول‌هایی که به صرافی های متمرکز متصل میشوند و امکان معاملات مستقیم از والت را برای کاربران فراهم میکنند؛ معمولا فرآیند احراز هویت را اجرا می‌نمایند. این کیف پول‌ها غالبا توسط صرافیهای متمرکز برای کاربران طراحی میشوند و امنیت مناسبی دارند.
معمولا سرمایه گذاران بازار کریپتو ترجیح میدهند داراییهای خود را در والت‌های غیرحضانتی نگهداری کنند تا به صورت غیرمتمرکز بتوانند از اطلاعات خود محافظت کنند. کیف پول متامسک (metamask)، تراست ولت (trustwallet) و مای اتر والت (MyEtherWallet) معروف‌ترین ولت‌های غیرحضانتی هستند.
سخن پایانی
اگر بخواهیم به سوال «منظور از احراز هویت مشتری KYC چیست» پاسخ دهیم، باید بگویم که KYC مخفف عبارت Know your customer به معنی شناخت مشتری است و به فرآیندی گفته میشود که در آن کاربر در یک پلتفرم مالی، اطلاعات هویتی خود را در اختیار برنامه قرار میدهد. پلتفرم برطبق چارچوب‌های قانونی، اطلاعات کاربر را بررسی کرده و او را احراز هویت میکند.
کاربران بعد از انجام آن، میتوانند از خدمات صرافیها استفاده کنند و در محیطی ایمن، رمز ارزهای مختلف را معامله کنند. این فرآیند باعث میشود تا خرابکاران نتوانند جرایم مالی مختلفی نظیر پولشویی را در صرافیها اجرا کنند. فرآیند احراز هویت با مشکلاتی همچون نقض حریم خصوصی کاربران مواجه است. این مشکلات با استفاده از شبکههای بلاکچینی قابل حل هستند.
شبکههای بلاکچینی میتوانند فرآیند kyc را با سرعت بالاتر و دقت بیشتر برای صرافیها انجام دهند و اعتبار و اعتماد بالایی برای صرافی بدست آورند. با توجه به ویژگی‌های مثبت ذکر شده برای بلاکچین‌ها، احتمالا در سال‌های آتی شاهد حضور بیشتر شبکههای بلاکچینی در این فرآیند صرافیها باشیم.
