لیکوییدیتی (liquidity) یا نقدینگی به سادگی خرید و فروش یک دارایی با قیمت دلخواه می‌گویند. هر چه راحت‌تر و بدون نیاز به افزایش یا کاهش قیمت قادر به خرید و فروش یک دارایی باشید، به این معناست که آن دارایی و بازار آن نقدینگی بالاتری دارد یا لیکویید است. سادگی خرید و فروش در بازار به زمانی بستگی دارد که برای انجام ترید نیاز است.
در دنیای کریپتو و در نگاه کلان، هر صرافی ارز دیجیتال نیاز دارد که لیکوئیدیتی بالایی را در اختیار داشته باشد. بدون لیکوییدیتی، سفارش‌های خرید و فروش احتمالاً هیچ گاه تکمیل نشوند. در واقع، مشتری طرف مقابل برای انجام ترید وجود نخواهد داشت و ممکن است آن صرافی ارز دیجیتال ورشکست شود. حجم لیکوییدیتی یک صرافی از ویژگی‌های مهم برای انتخاب صرافی است. در ادامه مقاله به دلایل اهمیت نقدینگی یا لیکوییدیتی بازار اشاره خواهد شد.
نقدینگی بازار از لحاظ مفهومی به عمق بازار (market depth) نزدیک است. عمق بازار هم نشان می‌دهد که یک سفارش بزرگ تا چه میزان می‌تواند قیمت را دچار نوسان کند. هر چه یک بازار عمیق‌تر باشد، امکان تغییر قیمت آن از طریق ثبت یک سفارش سنگین کمتر خواهد بود.
در بازارهایی با لیکوییدیتی بالا امکان خرید و فروش آنی وجود دارد. البته این بدان معنا نیست که هم خریدار و هم فروشنده از معامله سود خواهند برد. مسلماً در بازارهای مالی معمولاً یک طرف معامله ممکن است با ضرر اقدام به ترید کرده باشد. نکته اینجاست که در بازارهای لیکویید می‌توان حتی مقدار ضرر را هم بدون تغییر چشمگیر قیمت تا حدودی کاهش داد و از فرصت‌های معاملاتی به خوبی استفاده کرد. می‌توان بدین ترتیب نتیجه گرفت که اسپرد قیمتی (spread: اختلاف میان قیمت خرید و فروش درخواستی) در بازارهای نقدینه چندان زیاد نیست.
انواع دارایی‌ها از لحاظ لیکوییدیتی
پول نقد یا کش (cash) از نقدینه‌ترین دارایی‌ها به شمار میآید. معادل این دارایی در دنیای دیجیتال استیبل کوین ها (stablecoin) هستند که به پشتوانه یک ارز فیات (معمولاً دلار) عرضه می‌شوند. به دلیل لیکوئیدیتی بالای استیبل کوین‌ها معمولاً از این توکن‌ها به عنوان اولین رمزارزهایی یاد میشود که احتمالاً در آینده به صورت روزمره به کار گرفته شوند.
دارایی‌های دیجیتال نسبت به دارایی‌های ملموس در دنیای واقعی دارای لیکوییدیتی بالاتری هستند زیرا به راحتی قابل خرید و فروش می‌باشند. خرید و فروش دارایی‌های دیجیتال در واقع صرفاً انتقال چند بیت اطلاعات میان کاربران است که به سادگی قابل اجراست. در حالی که برای خرید و فروش خانه، ماشین و غیره باید به دنبال فردی باشید که دقیقاً همه مشخصات مورد نظر را مطالبه کند و با نرخ پیشنهادی شما هم موافق باشد.
اهمیت لیکوییدیتی در بازار کریپتو
بازار کریپتو، اگر چه یک بازار نوپاست، به شدت به نقدینگی یا liquidity وابسته است. اگر لیکوییدیتی بازار کریپتو (یا حتی لیکوئیدیتی یک ارز دیجیتال) بالا باشد به این معناست که ریسک سرمایهگذاری پایین خواهد آمد و به شما امکان می‌دهد که نقطه خروج خود را بهتر پیدا کنید. طبیعی است که بازارهایی با لیکوییدیتی بالا برای تریدرها و سرمایه‌گذاران مورد پسند هستند. از سوی دیگر، بالا رفتن لیکوئیدیتی بازار هم سیگنال خوبی است که نشان می‌دهد پذیرش آن بازار بالا رفته است و احتمالاً می‌توان انتظار یک بازار گاوی را داشت.
در این بخش می‌خواهیم به صورت موردی هم به برخی از اصلی‌ترین ویژگی‌های مثبت یک بازار نقدینه اشاره کنیم:
- احتمال کمتر دستکاری قیمت‌ها: ارزهای دیجیتال دارای قوانین ضعیفی هستند و به عنوان یک فناوری و بازار نوپا ممکن است تحت تأثیر کاربرانی قرار بگیرند که می‌خواهند قیمت‌های آن را تغییر دهند. در یک بازار عمیق و نقدینه، همانند بیت کوین یا اتریوم، کنترل قیمت توسط یک گروه سخت‌تر خواهد شد.
- نوسان کم: یک بازار نقدینه باعث میشود که نیروی خرید و نیروی فروش در یک هارمونی و نظم خوب قرار داشته باشند و همدیگر را تکمیل کنند.
- تحلیل بهتر رفتار تریدرها: وقتی لیکوئیدیتی یک بازار بالا باشد یعنی تعداد خریداران و فروشندگان بالاست و این جامعه آماری بالا می‌تواند درک و تصویر بهتری از شرایط بازار به تریدرها ارائه دهد.
- فرصت‌های معاملاتی بیشتر برای تریدرها: وقتی لیکوئیدیتی و قدرت یک بازار بالا برود، به صورت خودکار آن بازار می‌تواند امکانات معاملاتی بیشتری را در اختیار کاربران خود قرار دهد. برای مثال هم اکنون شاهد هستیم که علاوه بر معاملات مرسوم خرید یا فروش، کاربران کریپتو می‌توانند از معاملات فیوچرز در بخش شورت یا فروش هم برای کسب سود استفاده کنند.
ریسک لیکوییدیتی (liquidity risk)
ریسک نقدینگی نقش مهمی در بازارهای مالی دارد و باید پیش از سرمایهگذاری در نظر گرفته شود. هر چه میزان ریسک بیشتر باشد، فروش آن دارایی سخت‌تر خواهد بود.
در صورتی که نقدپذیری پایین باشد، ممکن است شما تا مدت زیادی مجبور به هولد دارایی خود شوید که ضرر جانبی برای شما به همراه خواهد داشت.
تعیین لیکوییدیتی در بازار ارزهای دیجیتال
لیکوییدیتی، بر خلاف اکثر شاخص‌های ترید، دارای یک روش محاسباتی ثابت نیست و نمی‌توان یک مقدار مشخص را به عنوان بازه مناسب انتخاب کرد. با این حال می‌توان از عناصر دیگری برای ارزیابی میزان لیکوئیدیتی یک بازار یا دارایی استفاده کرد که در این بخش به برخی از آن‌ها اشاره خواهیم کرد. در انتخاب یک حوزه سرمایهگذاری مناسب حتماً به موارد زیر دقت کنید تا یک بازار نقدینه را انتخاب کنید.
اسپرد خرید و فروش
فاصله بین بالاترین قیمت فروش و پایین‌ترین قیمت خرید در اوردر بوک به عنوان اسپرد قیمتی شناخته میشود. هر چه میزان این اسپرد کمتر باشد، لیکوئیدیتی آن بازار بیشتر خواهد بود. وقتی اسپرد بالا باشد، خریداران و فروشندگان برای پیشبرد معامله خود مجبور به سازش هستند که در این حالت احتمالاً یکی از آن‌ها ضرر خواهد کرد.
حجم معاملات
در بازار کریپتو، حجم معاملات به مجموع دارایی‌های دیجیتالی گفته میشود که در یک بازه زمانی مشخص معامله میشود. این شاخص یک سیگنال خوب برای شناسایی رفتار و جهت‌گیری تریدرهای بازار است. هر چه حجم معاملات بیشتر باشد، ترید بیشتری صورت گرفته است.
حجم بازار
در هنگام نگارش این مقاله، حجم بازار کریپتو بالای 1 تریلیون دلار است. بیت کوین به تنهایی 416 میلیون دلار (41 درصد) را به خود اختصاص داده است. حجم بازار از طریق ضرب تعداد توکن‌های هر ارز بر قیمت آن ارز به دست میآید.
اگرچه رقم 1 تریلیون دلار شاید به ظاهر زیاد باشد، اما نسبت به سایر بازارهای مالیاتی هنوز خیلی کم است. در پایین به حجم برخی از عناصر اصلی بازار می‌پردازیم.
بازار طلا: 12 تریلیون دلار
درآمد ثابت جهانی: 124 تریلیون دلار
اوراق قرضه در جهان: 106 تریلیون دلار
وضعیت لیکوییدیتی در بازار ارزهای دیجیتال
همان طور که گفته شد، ارزهای دیجیتال پتانسیل بالایی برای تبدیل‌شدن به یک بازار نقدینه را دارند. با این حال، همه رمزارزها قادر به استفاده از این خصوصیت نبوده‌اند. از بیت کوین و اتریوم می‌توانیم به عنوان ارزهایی یاد کنیم که نقدینگی روزانه چند ده میلیون دلاری را در اختیار دارند. این در حالی است که لیکوییدیتی و حجم معاملات بسیاری از ارزهای دیجیتال به سختی به چند هزار دلار می‌رسد.
به همین دلیل است که خصوصاً در انتخاب آلت کوین‌های مناسب برای سرمایهگذاری باید به مسئله وضعیت لیکوئیدیتی توجه ویژه نشان دهید. اگر در انتخاب خود ضعیف عمل کنید، ممکن است نتوانید در نقطه خروج دلخواه خود یک فروشنده را پیدا کنید که باعث میشود مجبور به هودل آن دارایی شوید و سودتان کاهش یابد.
عوامل تأثیرگذار بر لیکوئیدیتی بازار کریپتو
عوامل زیادی بر لیکوئیدیتی بازار یک ارز دیجیتال تأثیر دارند. از جمله این عوامل می‌توان به محبوبیت، تعداد صرافی‌های فهرست‌کننده کوین و حجم بازار اشاره کرد.
- محبوبیت: رمزارزهای مشهور معمولاً نقدینگی بالایی دارند زیرا هر روزه شاهد حجم ترید زیادی برای آن‌ها هستیم. همچنین سرمایه‌گذاران بزرگ و کوچک علاقه زیادی به خرید و فروش این دارایی‌ها دارند که به حفظ لیکوئیدیتی بالای آن‌ها کمک می‌کند.
- تعداد صرافی‌های فهرست‌کننده کوین: رمزارزهای معروف اصولاً توسط تیم‌های توسعه قدرتمند طراحی می‌شوند و کارکردهای جدی و مهمی دارند. همه این ویژگی‌ها باعث میشود که همراه با پذیرش عمومی این کوین‌ها شاهد لیست شدن آن‌ها در صرافی‌های مختلف باشیم.
- حجم بازار: حجم بازار یک معیار برای ارزیابی حجم یک رمز ارز است. حجم بازار یک توکن از طریق ضرب تعداد توکن‌های در گردش بر قیمت لحظه‌ای آن به دست میآید.
صرافی‌های غیر متمرکز (DEX)
صرافی‌های غیر متمرکز از طریق الگوریتم‌های خودکار کنترل می‌شوند. در این صرافی‌ها، خریداران و فروشندگان به صورت اتوماتیک به یکدیگر وصل می‌شوند و یک خزانه نقدینگی واحد برای تأمین بودجه صرافی به منظور تحقق سواپ (swap) وجود ندارد. علاوه بر مبادله توکن‌ها، کاربران می‌توانند از صرافی‌های غیر متمرکز برای خدمات وام‌دهی هم استفاده کنند. به همین دلیل نمی‌توان از جایگاه والای آن‌ها در اکوسیستم دیفای (DeFi) چشم‌پوشی کرد.
برای تأمین نقدینگی در این صرافی‌ها از استخر های نقدینگی (liquidity pools) استفاده میشود. استخر نقدینگی یک قرارداد هوشمند است که توکن‌ها با هدف تأمین نقدینگی در آن ذخیره می‌گردند.
برای فهم بهتر صرافی‌های غیر متمرکز و استخرهای لیکوییدیتی بهتر است با مفاهیم تأمین‌کنندگان نقدینگی (liquidity provider)، توکن نقدینگی (liquidity token) و بازارسازهای خودکار (AMM) آشنا شوید. با شناخت این پروسه می‌توانید از این فرآیند به کسب سود برسید.
نحوه کار استخرهای نقدینگی
یک استخر نقدینگی باید به گونه‌ای طراحی شود که به تأمین‌کنندگان نقدینگی (LP ها) انگیزه بدهد که دارایی دیجیتال خود را در استخر سپرده‌گذاری یا استیک کنند. به همین دلیل است که این تأمین‌کنندگان معمولاً بخشی از کارمزد ترید یا پاداش استیک را دریافت می‌کنند. با استیک توکن‌هایتان در استخر نقدینگی، توکن‌های LP به او داده میشود که دارای ارزش و قابل ترید می‌باشند. برای برداشت اصل سرمایه خود از استخرهای لیکوئیدیتی نیاز است که توکن‌های LP خود را نیز علاوه بر پرداخت کارمزد بسوزانید.
به دلیل ساختار منظم و همتا به همتای بازارسازهای خودکار، ارزش توکن LP شما برابر با اصل دارایی شما خواهد بود.
نکات مهم در انتخاب یک استخر نقدینگی مناسب
برای کسب سود از استخرهای نقدینگی نیاز است که توکن‌های خود را در یک پلتفرم لیکوییدیتی سپرده‌گذاری کنید تا از سود آن استفاده کنید.
برای تبدیل شدن به یک تأمین‌کننده نقدینگی باید معیارهای مختلف را در نظر بگیرید که در ادامه به چند مورد از آن‌ها اشاره خواهیم کرد.
عمق بازار
عمق بازار از مفاهیم بسیار نزدیک به مقوله لیکوییدیتی است. حجم بازار بالا از عوامل خوبی است که نشان می‌دهد یک استخر نقدینگی قابل اعتماد است و به راحتی نمی‌توان در این بازار نوسان به وجود آورد.
تراکنش‌های سریع
یک پلتفرم لیکوئیدیتی مناسب باید بتواند تراکنش‌ها را به سرعت به انجام برساند. خصوصاً در زمان‌هایی که بازار درگیر حاشیه شده است، پلتفرم نقدینگی باید بتواند نسبت لیکوییدیتی خود را حفظ کند و قادر به برداشت یا اهدای پاداش باشد.
مزایای رقابتی
هر استخر نقدینگی در بازار ارزهای دیجیتال دارای امتیازهای خاص خود است. حتماً برای تأمین نقدینگی از پلتفرمی استفاده کنید که دارای اسپرد قیمتی کم می‌باشد و کارمزد کمتری را ارائه می‌دهد.
ییلد فارمینگ و کسب سود از طریق استخراج نقدینگی (liquidity mining)
“ییلد فارمینگ” (Yield Farming) به روش کسب سود از پروژه‌های مختلف وام‌دهی و استخرهای نقدینگی گفته میشود. در پروسه ییلد فارمینگ از سپرده‌گذاری توکن‌ها برای کسب سود استفاده میشود.
یکی از بهترین روش‌های کسب سود از طریق استخراج نقدینگی است. همان طور که گفته شد در این روش، کاربر برای کسب حداکثر پاداش از استخر نقدینگی اقدام به استیک توکن‌های خود می‌کند.
سخن پایانی
لیکوییدیتی یا نقدینگی از عوامل مهم در بررسی بازارهای مالی است و باید در انتخاب بهترین گزینه‌های سرمایهگذاری حتماً به آن دقت کنید. مسلماً بازارهای نقدینه در جایگاه بهتری قرار دارند زیرا امکان ترید در نرخ‌های معین را فراهم می‌سازند.
بازار ارزهای دیجیتال به عنوان یک بازار نوپا هنوز نتوانسته است یک حجم بازار عظیم را برای خود به وجود آورد. همین عامل باعث شده است که اهمیت بررسی لیکوئیدیتی هر ارز دیجیتال پیش از سرمایهگذاری بیشتر شود.
سوالات متداول
در این حالت، اسلیپیج (Slippage) اتفاق میافتد. اسلیپیج به تفاوت میان قیمت مورد نظر و قیمت نهایی یک دارایی گفته میشود. اسلیپیج بالا به این معناست که تفاوت میان قیمت مورد نظر و قیمت نهایی بالا بوده است که از خصوصیات بد یک بازار به شمار میآید و به تریدر آسیب میزند. دلیل این اتفاق را باید در سفارشات اندک در اوردر بوک دید. برای جلوگیری از این مشکل باید از اوردرهای لیمیت استفاده کنید تا دارایی خود را در یک قیمت مشخص بفروشید که در این حالت هم ممکن است داراییتان هیچ گاه به فروش نرسد.
هر چه علاقه و تقاضا برای یک کالا بیشتر باشد باعث خواهد شد که لیکوییدیتی آن دارایی بالاتر برود. بازارهایی با عمق کم و اسپرد قیمتی زیاد معمولاً شناخته‌شده نیستند و نوسان بازار در آن‌ها زیاد است. اصولاً کارمزدها در یک بازار غیر نقدینه بالاتر است.
موقع هایی که لیکوییدیتی بازار زیاد باشه اونموقع زمان بهتریه برای انجام معامله؟
سلام سپاس از همراهی شما
بازارهایی با لیکوییدیتی بالا برای تریدرها و سرمایه‌گذاران مورد پسند هستند. از سوی دیگر، بالا رفتن لیکوئیدیتی بازار هم سیگنال خوبی است که نشان می‌دهد پذیرش آن بازار بالا رفته است و احتمالاً می‌توان انتظار یک بازار گاوی را داشت.
ریسک سرمایه گذاری این موقع کمتر مبشه ؟
بله ممکنه