یکی از مشکلاتی که بیشتر معاملهگران خُرد با آن روبرو هستند، کمبود سرمایه یا به اصطلاح، نقدینگی است. کم بودن میزان سرمایه موجب میشود که سود حاصل از معاملات نیز پایین باشد. لوریج (Leverage) یا اهرم به عنوان راهحلی برای این مشکل در نظر گرفته شده است. با استفاده از لوریج، معاملهگران میتوانند وارد معاملاتی با ارزش بیشتر از سرمایه خود شده و از این طریق، سود بیشتری از سرمایه گذاری خود به دست آورند. در این مقاله، قصد داریم به تعریف لوریج، انواع معاملات مربوط به آن و مزایا و معایب آن بپردازیم.
لوریج چیست؟
لوریج (Levearage) یا اهرم ابزاری معاملاتی است که به سرمایهگذاران کمک میکند تا با دریافت وام و قرض از کارگزار، سرمایه بیشتری را وارد معاملات خود کرده و میزان سود خود را افزایش دهند. استفاده از لوریج تنها به بازارهای مالی محدود نیست و در واقع، زمانی که بسیاری از شرکتها و افراد عادی از پول قرض گرفته شده برای پیشبرد فعالیتهای خود بهره میبرند، از لوریج استفاده میکنند. به طور کلی، این مفهوم بیشتر در بازارهای مالی و به ویژه، بازار فارکس و ارز دیجیتال مطرح میشود.
معمولا لوریج به صورت (a:b) نشان داده میشود که در آن (a) نماد میزان سرمایه واقعی سرمایهگذار و (b) نماد تمام پولی است که با استفاده از لوریج میتواند درگیر ترید و معامله شود. برای مثال، اگر سرمایه یک معاملهگر 100 دلار و لوریج آن 1:10 باشد، سرمایهگذار میتواند در معاملهای به ارزش ۱۰۰۰ دلار شرکت کند. محاسبه میزان سود و ضرر معامله با ۱۰۰۰ دلار انجام میشود اما معامله تا زمانی باز خواهد ماند که مجموع ضرر بیش از سرمایه اولیه معاملهگر (100 دلار) نباشد.
دلیل استفاده از لوریج چیست؟
دلیل اصلی استفاده از لوریج در بازارهای مالی افزایش میزان سرمایه در معامله به منظور افزایش سود حاصل از معاملات است. تصور کنید یک کاربر با سرمایه 100 دلاری خود قصد دارد وارد یک معامله شود. در صورتی که این کاربر از لوریج استفاده نکند و معامله با کسب ۱۰ درصد سود بسته شود، در این صورت با کسب سود، کل دارایی کاربر 110 دلار خواهد بود که حاکی از رشد ۱۰ درصدی است.
حال تصور کنید که کاربر با استفاده از لوریج 10 و کل سرمایه خود، وارد معامله شود. در این حالت، کل سرمایه درگیر در معامله 1000 دلار خواهد بود. بنابراین، رشد 10 درصدی قیمت به رشد 10 درصدی کل پول درگیر به ارزش ۱۰۰ دلار منجر خواهد شد. بنابراین، بعد از خروج از معامله، موجودی حساب کاربر 1100 دلار خواهد بود که از این میزان 900 دلار آن برای ایجاد لوریج وام گرفته شده است. کاربر بعد از پرداخت وام خود، 200 دلار در حساب معاملاتی خود خواهد داشت که نشان میدهد سود 10 درصدی با لوریج 10 به سود صد درصدی برای کل سرمایه کاربر منجر شده است.
مثال فوق به خوبی نشان میدهد که کاربران با استفاده از لوریج قادر به کسب سود بیشتری نسبت به حالت عادی هستند. اما در صورت ضرر، چه اتفاقی میافتد. فرض کنید با سرمایه 100 دلاری و اهرم 10 وارد یک معامله شدهاید و با 5 درصد زیان از معامله خارج شدهایم. در این حالت، میزان ضرر در کل معامله برابر 5 درصد 1000 دلار، یعنی 50 دلار و موجودی حساب ما 950 دلار میباشد. در این حالت، میزان وام دریافتی ما همچنان 900 دلار است و با پرداخت آن، موجودی حساب ما برابر با 50 دلار یعنی نصف سرمایه اولیه میباشد. بنابراین، در این حالت، با استفاده از اهرم، ضرر ما نیز بیشتر میشود.

کل میزان ضرر قابلقبول در معامله اهرمی چقدر است؟
همان طور که در بخش قبل گفته شد، لوریج هم بر میزان سود و هم بر میزان ضرر سرمایهگذار تاثیر میگذارد. نکتهای که در این جا مطرح میشود، میزان ضرری است که کاربر ممکن است در یک معامله متحمل شود. این مسئله در مورد سود صادق نیست و هر چقدر که ممکن است، کاربر میتواند به کسب سود از معامله اهرمی بپردازد چون در این حالت، هیچ خطری سرمایه قرضدهنده را تهدید نمیکند. اما اگر میزان ضرر از حد معینی بیشتر شود، ممکن است سرمایه قرضدهنده نیز مورد تهدید قرار گیرد که سیستمهای معاملاتی اجازه این کار را نمیدهند.
بنابراین، صرف نظر از میزان کارمزد دریافت وام، میزان ضرر قابل قبول برای معاملهگر برابر با میزان کل سرمایه اولیه خود کاربر است. برای مثال، اگر سرمایه اولیه یک کاربر 100 دلار و لوریج مورد استفاده 10 باشد و کاربر با 1000 دلار وارد یک معامله شود، حداکثر میزان ضرر قابل قبول برای آن 10 درصد است چون اگر معامله ۱۰ درصد ضرر کند، 100 دلار از کل سرمایه 1000 دلاری کاسته میشود. معمولا میزان ضرر قابل قبول درصدی کمتر از این میزان تعیین میشود تا خطر نقدینگی برای معاملات وجود نداشته باشد.
در بازار فارکس، با رسیدن به ناحیه بحرانی لوریج، اغلب بروکرها به کاربران هشدار میدهند که با اضافه کردن سرمایه جدید یا بستن بخشی از معامله، دامنه ضرر خود را افزایش دهند. در صورتی که این کار توسط سرمایهگذار انجام نشود، بروکر به طور اتوماتیک معامله را میبندد و معاملهگر در اصطلاح کال مارجین میشود. همین فرایند در بازار رمز ارزها با عنوان لیکوئید شدن شناخته میشود.

انواع معاملات لوریج کدام است؟
معاملات دارای اهرم به نوعی از معاملات گفته میشود که امکان استفاده از لوریج در آنها وجود دارد. حسابهای آتی یا فیوچرز (Futures)، حسابهای اختیار یا آپشن (Option) و حسابهای مارجین (Margin) از جمله حسابهایی هستند که میتوان از لوریج در آنها استفاده نمود. لازم به ذکر است که هیچ اجباری به استفاده از لوریج در هیچ کدام از این حسابها نیست و تریدرها میتوانند با انتخاب لوریج 1 معاملات خود را بدون استفاده از لوریج انجام دهند.
برای آشنایی بهتر با نحوه استفاده از لوریج در انواع معاملات، بهتر است ابتدا تعریف درستی از این نوع معاملات ارائه شود:
معاملات اسپات (Spot):
در معاملات اسپات از اهرم استفاده نمیشود. منظور از معامله اسپات پرداخت قیمت یک دارایی به صورت لحظهای و دریافت آن در همان لحظه است. این شکل از معامله سادهترین نوع معامله محسوب میشود که در بازارهای بورس و رمز ارز به میزان زیادی استفاده میشود.
معامله فیوچرز (Futures) یا آتی:
معامله فیوچرز به معنی بستن قراردادی بین خریدار و فروشنده است که در آن، پرداخت هزینه در زمان حال انجام میشود، اما تحویل کالا در زمان مشخصی در آینده صورت میگیرد.
قراردادهای فیوچرز به نام پرپچوال (Perpetual):
که نه تنها تاریخ انقضا در آنها مطرح نیست، بلکه خود دارایی نیز برای معامله استفاده نمیشود. در این حالت، قرارداد بر روی قیمت خرید و فروش یک دارایی کلیدی مانند طلا و اتریوم بسته میشود و سود یا زیان معاملهگران بر اساس تغییرات قیمت دارایی پایه محاسبه میشود.
معامله آپشن (Option) یا اختیار:
که در آن، کاربران اختیار خرید و فروش یک دارایی در زمان آینده را معامله میکنند. بنابراین، در این حالت قراردادی با قیمت بسیار کمتر از قیمت اصلی دارایی بین دو نفر منعقد میشود و در طی آن، سرمایهگذار اختیار خرید یا فروش یک دارایی در زمان آینده را از یک سرمایهگذار دیگر میخرد.
در زمان مقرر، سرمایهگذار میتواند با توجه به شرایط قرارداد، خرید یا فروش خود را با پرداخت باقیمانده پول اعمال کند یا اینکه از انجام آن منصرف شود که در این حالت، پول اولیه داده شده برای قرارداد از سوی سرمایهگذار داده میشود.
نوع آخر معاملات به عنوان
معامله مارجین:
شناخته میشود که هم در فارکس و هم در بازار رمز ارزها مورد استفاده قرار میگیرد. معامله مارجین مانند معاملات اسپات است و در آن، خرید دارایی در زمان حال و با پرداخت مبلغ آن صورت میگیرد. در این شکل از معاملات، امکان استفاده از لوریج وجود دارد و کاربران میتوانند با دریافت وام، مقدار زیادی از داراییهای مورد نظر خود را خریداری نمایند. در معاملات مارجین، معمولا اهرم نسبت به معاملات فیوچرز پایینتر است.

چگونه از لوریج در معاملات استفاده کنیم؟
در حسابهای آتی، استفاده از لوریج بسیار رایج است. در این نوع معامله، به جای خرید و فروش دارایی، معامله بر روی تغییرات قیمتی آن انجام میشود؛ به همین خاطر، تامین منابع مالی مورد نیاز برای آن راحتتر است.
در حقیقت، لوریج مورد نظر در معاملات فیوچرز به عنوان یک عدد در معامله خاص اعمال میشود و هیچ مبلغی از سوی بروکر یا صرافی ارز دیجیتال در اختیار مشتری قرار نمیگیرد. هنگامی که معامله بسته میشود، محاسبات مربوط به سود و زیان انجام شده و مبالغ مورد نظر به حساب کاربران اضافه یا از حساب آنها کم میشود.
بنابراین، در معاملات فیوچرز، لوریج تنها برای یک دارایی خاص اعمال شده و امکان استفاده از آن برای سایر معاملات وجود ندارد. مانند معاملات فیوچرز، برای معاملات آپشن نیز امکان استفاده از لوریج وجود دارد و لوریج فقط برای کالای خاص مورد نظر اعمال میشود. در این حالت، لوریج مورد نظر معمولا به صورت قراردادی از سوی صرافیها و بروکرها تامین میشود و محاسبات آن تنها پس از به پایان رسیدن زمان قرارداد و با اعمال آن، انجام میشود.
استفاده از لوریج در معاملات مارجین اندکی متفاوتتر از معاملات آتی و آپشن است. در این معاملات، لوریج مورد استفاده باید از سوی قرضدهنده که معمولا صرافی یا بروکر است، به حساب کاربر اضافه شود. به همین خاطر است که در بسیاری از صرافیهای ارز دیجیتال، لوریج در معاملات مارجین پایینتر از معاملات دیگر است.
در معامله مارجین، کاربر میتواند از پول اضافه شده به حساب خود برای انواع معاملات استفاده کند و اجباری برای استفاده از لوریج در معاملهای خاص نیست.

استفاده از لوریج در شرکتها به چه معنی است؟
علاوه بر سرمایهگذاران و معاملهگرانی که میتوانند با استفاده از لوریج میزان سرمایه خود را در معاملات افزایش دهند، شرکتها نیز میتوانند به جای انتشار سهام جدید و افزایش سرمایه، از ایجاد بدهی برای تامین مالی برنامههای خود استفاده نمایند.
روشن است که قرض دریافت شده باید به همراه سود آن به کاربران پرداخت شود و همین مساله ریسک استفاده از لوریج در شرکتها را بالا میبرد.
سرمایهگذاران بازار سهام هم میتوانند با بررسی و تجزیه تحلیل صورتهای مالی، بدهی و حقوق صاحبان سهام شرکتها و همچنین بررسی آمارهایی نظیر بازده حقوق صاحبان سهام (ROE) و نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام (D/E)، در شرکتهایی که از لوریج مناسبی استفاده میکنند، سرمایهگذاری کنند تا در صورت سودآوری پروژه، سود بیشتری به دست آورند.
مزایا و معایب لوریج چیست؟
تقریبا در تمام بازارهای مالی، مفهوم لوریج استفاده میشود که نشاندهنده نقش مهمی است که ایفا میکند. مهمترین مزیت لوریج فراهم کردن امکان ورود به معامله با سرمایه بیشتر است. با استفاده از لوریج، ما میتوانیم تا چند برابر مبلغ سرمایهگذاری اولیه در معاملات شرکت کرده و در نتیجه، سود بیشتری به دست آوریم. البته این امکان سوی دیگری نیز دارد و لوریج ممکن است به افزایش ضرر معاملهگران نیز منجر شود.
برای جلوگیری از پیامدهای منفی استفاده از لوریج لازم است که از سرمایه لوریجدار به شکل حساب شده و با رعایت استراتژی های مدیریت سرمایه استفاده کنیم. اولین نکته در مورد این مسئله استفاده از لوریج پایین است. استفاده از لوریجهای بالا کاربران را از نظر روانی تحت فشار قرار میدهد.
افزون بر این، حد ضرر معاملات با لوریج بالا بسیار کم است و همین مساله موجب میشود با کمترین نوسان در بازار، حد ضرر معامله فعال شده و دارایی درگیر در معامله لیکوئید شود.

مهمترین مسئله در ارتباط با معاملات لوریجدار تعیین کردن حجم ورود به معاملات است. در معاملات اسپات، کاربران برای مدیریت سرمایه، حجم معاملات را به گونهای تعیین میکنند که با فعال شدن حد ضرر، بیش از 1 یا 2 درصد از کل سرمایه خود را از دست ندهند.
توجه به این نکته در معاملات لوریجدار نیز ضروری است. حد ضرر و حجم معامله لوریجدار باید به گونهای باشد که در صورت فعال شدن حد ضرر، فقط 1 یا 2 درصد از کل سرمایه لوریجدار از دست برود.
با استفاده از یک استراتژی با درصد بُرد (Win Rate) و نسبت حد سود به حد ضرر بالا، در صورت مدیریت سرمایه، معاملات سودآور خواهند بود. حال استفاده از لوریج به معاملهگر کمک میکند که سود خود را با استفاده از لوریج افزایش دهد. لازم است توجه داشته باشیم که در معاملات فیوچرز، حجم تعیین شده برای هر معامله از پیش مشخص بوده و به سیستم وارد میشود اما در معاملات مارجین، میتوانیم برای کل سرمایه لوریج دریافت کنیم و از مقداری از آن، برای ورود به معامله استفاده نماییم.
هولد کردن در معاملات لوریج معنایی ندارد. برای مثال، فرض کنید در سال ۲۰۱۷ بیت کوین را در اوج قیمت ۲۰۰۰۰ دلار خریده بودیم. هنگامی که قیمت شروع به اُفت کرد، یکی از استراتژیها نگهداری بلندمدت یا هولد کردن است. در این حالت، ما برای مدتی نوسانات قیمت بیت کوین را دنبال نخواهیم کرد چون به هر حال، مقدار بیت کوین ما تغییر نخواهد کرد.
هر چه قیمت بیت کوین کاهش یابد، ارزش دلاری ترید ما کاهش خواهد یافت، اما مقدار بیت کوینی که خریداری کردهایم، تغییری نخواهد کرد. اما در معاملات لوریجدار، در صورت تداوم کاهش قیمت بیت کوین، ممکن است دارایی ما نیز صفر شود و در واقع، هولد کردن در این نوع معاملات کاربردی ندارد.
معاملهگرانی که با لوریج و مثلا با مارجین ۲ معامله میکنند، اگر ارزش سهم، جفت ارز یا رمز ارز آنها ۲۰ درصد کاهش داشته باشد، ۴۰ درصد ضرر خواهند کرد. ایجاد ضرر در بازارهای مالی برای برخی از معاملهگران قابلقبول نیست و آنها را در چرخه جبران ضرر به دام میاندازد.
نمودار معاملات دارای لوریج
معاملات دارای لوریج که به صورت پرپچوال (Perpetual) در بازار ارزهای دیجیتال انجام میشوند، نمودار متفاوتتری نسبت به معاملات اسپات دارند. برای دسترسی به نمودار این نوع معاملات، ما میتوانیم در سایت تریدینگ ویو (TradingView) عبارت Perp را به انتهای نماد و جفت مورد نظر آن اضافه کنیم و نمودار مربوط به آن را در صرافی مورد نظر خود مشاهده کنیم.
برای مثال، برای مشاهده نمودار فیوچرز بیت کوین نسبت به تتر، میتوانیم عبارت BTCUSDTPERP را جستجو کرده و روی نمودار صرافی مورد نظر خود کلیک نماییم.

ترفندهای موفقیت در معاملات دارای لوریج
همان طور که در بخشهای ابتدایی این مقاله گفته شد، معامله لوریجدار مانند شمشیری دو لبه است که هم میتواند به افزایش سود معاملهگر منجر شود و هم میتواند کل دارایی او را لیکوئید نماید. معاملهگران حرفهای تلاش میکنند تا با استفاده از ترفندهای مناسب، از لوریج برای افزایش سود خود بهره ببرند.
در ادامه این بخش، قصد داریم به چند نکته مهم در استفاده از معاملات لوریجدار اشاره کنیم که با رعایت آنها میتوانیم از لوریج برای کسب سود بیشتر استفاده کنیم.

استراتژی مدوّن و موفق داشته باشیم
معاملهگری در بازارهای مالی همیشه سودآور نیست اما میزان سود یک معاملهگر موفق در بلندمدت باید بیشتر از ضرر او باشد. برای رسیدن به این هدف، به یک استراتژی معاملاتی نیاز است که در آن، نسبت حد سود به حد ضرر همیشه بیشتر از یک باشد و علاوه بر این، میزان بردها همیشه بیشتر از میزان باختها باشد. تحقق این دو شرط معاملهگر را قادر میسازد تا با اعتماد به نفس در معاملات شرکت کرده و در بلندمدت، سود قابلتوجهی کسب کند.
برای دستیابی به یک استراتژی موفق، معاملهگر باید شرایط استراتژی خود را در گذشته نمودار بررسی کرده و با ثبت اطلاعات خود، از تحقق دو شرط قبلی اطمینان حاصل کند.
لازم است توجه داشته باشیم که یک استراتژی ممکن است در یک بازار مالی و حتی در یک نماد از یک بازار مالی، موفق باشد اما برای سایر نمادها و سایر بازارها اثری نداشته باشد. بنابراین، بهتر است هر استراتژی به صورت موردی برای بازارها و نمادهای مختلف بررسی شود.
مدیریت سرمایه را جدی بگیریم
پس از خرید یک دارایی در معامله اسپات، ما مالک آن میشویم. بنابراین، با وجودی که ممکن است قیمت دارایی کاهش یابد اما دارایی همچنان در اختیار ما است و ما میتوانیم آن را هودل کنیم. ممکن است در آینده و با برگشت روند بازار، ما بتوانیم دارایی را با قیمت خریداری شده یا حتی قیمت بالاتر بفروشیم و سود به دست آوریم اما در بازاری که در آن، از لوریج استفاده میشود، قضیه متفاوت است.
اگر ضرر ما در معاملات اهرمی از حد مجازی عبور کند، در این حالت، کل دارایی درگیر در معامله ما لیکوئید خواهد شد و پس از آن، هر اتفاق مثبتی هم برای قیمت بیفتد، برای ما سودی نخواهد داشت.
به همین دلیل، در معاملات اهرمی تعیین میزان حداکثر ضرر در هر معامله از اهمیت زیادی برخوردار است. اگر ما در هر معامله دو درصد کل سرمایه را وارد معامله نماییم، در این صورت، میتوانیم 50 معامله انجام دهیم. با توجه به سودآور بودن استراتژی، ما به طور کلی سود خواهیم کرد.
اما اگر بخواهیم تمام دارایی خود را در یک معامله استفاده کنیم که حد ضرر آن برابر با کل سرمایه است، در این صورت ممکن است این معامله آخرین معامله ما باشد.
با سرمایه کم تجربه کسب کنیم
با وجودی که ما میتوانیم با استفاده از تحلیل تکنیکال یا تحلیل فاندامنتال در مورد روند آتی بازار پیشبینی کنیم، اما بازار سیستمی پویا است که تحت تاثیر رفتار تکتک افراد قرار میگیرد. درک چنین سیستمی مستلزم کسب تجربه در شرایط مختلف آن است.
با وجودی که پایبندی به استراتژی به لحاظ نظری، بسیار ساده و راحت به نظر میرسد، اما در عمل و تحت تاثیر رویدادهای مختلف بازار، کار بسیار سختی است. رویکردها و احساسات ایجاد شده در بازار مثل ترس و طمع باعث میشود بسیاری از افراد دارایی خود را در معرض ریسک قرار دهند.
مجموعه این عوامل نشان میدهد که بهتر است در ابتدای کار با سرمایه کم در بازار فعالیت کنیم و تلاش کنیم با روند حرکتی قیمت در بازارهای مالی مختلف و شرایط احساسی بازیگران آن آشنا شویم. هر بازار شرایط خاص خود را دارد که بدون کسب تجربه نمیتوانیم درک درستی از آن به دست آوریم.
برای مثال، نوسانات قیمتی در بازار فارکس با بازار ارزهای دیجیتال بسیار تفاوت دارد و به همین خاطر، تکنیکهای مدیریت سرمایه در آنها نیز ممکن است متفاوت باشد.
چگونه لوریج را تغییر دهیم؟
در بازار فارکس، تعیین لوریج در زمان ثبت اطلاعات حساب در بروکر انجام میشود. به این ترتیب، کاربران میتوانند با مراجعه به سایت بروکر و ویرایش حساب معاملاتی ایجاد شده، میزان لوریج را تغییر دهند.
همان طور که در بخش مربوط به انواع معاملات لوریج گفته شد، در بازار ارزهای دیجیتال، معاملات لوریج دار حساب جداگانهای دارند و لوریج نیز در داخل پلتفرم معاملاتی مربوط به حساب مشخص میشود.
برای مثال، در صرافی ارز دیجیتال بایننس، میتوانیم از منوی Trade وارد بخش Margin شویم و از دو روش Cross و Isolated برای استفاده از لوریج مناسب در معاملات مارجین استفاده کنیم. معمولا حداکثر میزان لوریج برای این دو حالت توسط سیستم تعیین شده است اما کاربران میتوانند مقدار کمتری از لوریج را نیز به عنوان اهرم انتخاب کنند.
تفاوت گزینههای Cross با Isolated این است که در حالت اول، لیکوئید شدن معامله تنها به بخشی از حساب درگیر در معامله اختصاص دارد اما در حالت دوم، تمام حساب معاملاتی مارجین درگیر لیکوئید شدن میشود.

برای دسترسی به معاملات فیوچرز در صرافی بایننس، کافی است از منوی Derivatives، گزینه USD-M Futures را انتخاب کنیم. با این کار، ما به صفحه مربوط به معاملات فیوچرز هدایت میشویم که در آن جا، میتوانیم میزان لوریج و نوع معامله خود را تعیین نماییم. در معاملات فیوچرز، لوریج از پیش تعیین شده نیست و معاملهگران میتوانند تا لوریج ۱۲۵ را نیز برای معاملات خود انتخاب نمایند. برای مدیریت بهتر سرمایه در معاملات، بهتر است نوع معامله به شکل Cross انتخاب شود.
همان طور که در تصویر زیر نشان داده شده است، تعیین هر دو این متغیرها در گوشه سمت راست صفحه معاملاتی انجام میشود.

سخن آخر
استفاده از هر ابزاری در معاملات مشکلات خاص خود را دارد. لوریج ابزار مفیدی در بازارهای مالی محسوب میشود اما پیش از استفاده از آن، لازم است تا دانش و مهارت استفاده از آن را بیاموزیم و استراتژی معاملاتی مشخصی را برای خود تعریف کنیم.
علاوه بر این، لازم است تا در مورد میزان ریسکپذیری خود آگاهی داشته باشیم و به کارمزد معاملات و نوسانات روزانه توجه کنیم. هر بازاری به طور طبیعی دارای نوسان است و زیان اتفاقی اجتنابناپذیر است. پس لازم است با در نظر گرفتن سرمایه خود، ابزاری مانند لوریج را انتخاب کرده و از آن بهره ببریم.