در بازار فارکس، راه‌های گوناگونی برای انجام معاملات و کسب درآمد وجود دارد که یکی از معروف‌ترین آنها معاملات اسپات یا اسپات تریدینگ (Spot Trading) است. در مقایسه با سایر روش‌های معاملاتی، معاملات اسپات به عنوان ساده‌ترین شیوه ثبت سفارش در بازار جفت ارزها شناخته شده است ما می‌توانیم با تسلط بر آن، فرصت‌های بسیاری برای کسب درآمد در بازار جفت ارزها به دست آوریم. در این مقاله از مجموعه مقالات مربوط به آموزش فارکس، قصد داریم تا با معاملات اسپات بیشتر آشنا شویم، پس با ما همراه باشید.
بازارهای مالی چه هستند و رابطه آنها با بازار اسپات چیست؟
پیش از این که به توصیف معاملات اسپات بپردازیم، بهتر است تفاوت بازارهای سنتی با بازارهای مالی را توضیح دهیم. حقیقت این است که در بازارهای سنتی، هر کسی کالا یا خدماتی را برای معامله ارائه می‌کند اما در بازارهای مالی به جای کالا، افراد ارزش‌های مبادله‌ای و یا سهمی از ارزش مبادله‌ای یک کالا و به عبارت دیگر، خودِ دارایی‌های مالی را داد و ستد میکنند.
بازار اسپات بستری است که کاربران ابزارهای مالی برای تحویل فوری به صورت وجه نقد در آن معامله میکنند. برای انجام معاملات در این بازار، پرداخت پیش از دریافت دارایی مورد نظر انجام میشود. پرداخت این وجه باعث شده تا این بازارها، بازارهای یک طرفه نیز نامیده شوند.
در چنین بازارهای یک طرفه‌ای، افراد تنها با توجه به پتانسیل رشد بازار، می‌توانند معامله کنند و با افزایش قیمت و روند صعودی در بازار، سود به دست آورند. به عبارت دیگر، آنها مقدار مشخصی از یک دارایی را با قیمتی معین خریداری میکنند. پس از آن، در صورتی که قیمت آن دارایی افزایش یافت، مطمئناً سودی نیز به دست خواهد آمد. در مقابل، در صورتی که قیمت کاهش یافت نیز متناسب با حجمی که از آن دارایی خریداری کرده‌اند، دچار ضرر خواهند شد. به همین دلیل، با وجود نوسانات بالای قیمت ارزها، ریسک مالی در بازار معاملات اسپات بسیار کمتر است.
منظور از قیمت اسپات چیست؟
منظور از قیمت اسپات، قیمت فعلی برای خرید، پرداخت و تحویل فوری کالایی خاص است. با پر شدن سفارش خریداران و فروشندگان، قیمت لحظه‌ای به صورتی مداوم تغییر می‌کند و به طور مرتب به‌روزرسانی میشود. در واقع، قیمت اسپات یا قیمت نقطه‌ای در لحظه، براساس میزان عرضه و تقاضای به وجود آمده در بازار مشخص میشود. این قیمت ممکن است بالاتر و پایین‌تر از ارزش ذاتی و واقعی یک ارز باشد.
به این ترتیب، نرخ مبادله‌ای که بر اساس آن، معاملات اسپات انجام می‌شوند، با همان نرخ لحظه‌ای برابر خواهد بود. در بازارهای مشتقه، مانند معاملات آتی، نیز قیمت‌ها به صورت اجتناب ناپذیری بر پایه همین ارزش‌ها مشخص خواهند شد، چون تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان کالا ابتدا در بازار معاملات نقدی شرکت میکنند.
با کدام واسطه، معامله در بازار اسپات انجام میشود؟
در بازارهای معامله اسپات، تبادل جفت ارزها بسیار ساده و راحت انجام میشود. بعد از این که برای انجام معاملات اسپات اقدام کردیم، ارز مورد مبادله در همان لحظه انتقال پیدا می‌کند. تنها تفاوت بین بازار اسپات و بازارهای سنتی رایج این است که در معاملات نقدی بازارهای اسپات، به جای کالا، ارزها با هم مبادله می‌شوند.
در واقع، اشخاصی که مقداری از یک ارز را به صورت دارایی در اختیار دارند و به هر دلیل قصد دارند تا آن را بفروشند، براساس شناختی که از دارایی خود دارند، سعی میکنند تا آن را به بالاترین قیمت ممکن بفروش برسانند. از سوی دیگر، کسانی که متقاضی آن ارز هستند، ترجیح می‌دهند آن ارز را به پایین‌ترین قیمت ممکن خریداری کنند.
برای تسهیل در معاملات، افراد ثالثی به عنوان واسطه یا همان صرافی‌ها در بستر بازارها فعالیت میکنند. به این ترتیب، خریداران ارزهای مختلف، با در نظر گرفتن میزان مورد نیاز خود، سفارشاتی را متناسب با حداکثر قیمتی که حاضر هستند بپردازند، به صرافی می‌دهند. از سوی دیگر نیز، فروشندگان حجم معینی از آن ارزی که در اختیار دارند را با قیمتی که مشخص کرده‌اند، برای فروش ارائه میکنند.
منظور از اردر بوک (Order Book) چیست؟
فهرست سفارشاتِ بازِ خرید و یا فروش که برای هر دارایی یا ارز توسط معاملهگران در بازار ثبت شده، اوردر بوک (order book) نامیده میشود که نشان‌دهنده میزان عرضه و تقاضا برای آن دارایی است. سفارش باز در اوردر بوک باقی خواهد ماند تا وقتی که شخص دیگری آن را قبول کند و یا شخصی که سفارش را ثبت کرده، آن را لغو نماید. اطلاعات مربوط به قیمت و حجم معاملات در دو سمت اوردر بوک که به آن قسمت خرید (Buy-Side) و قسمت فروش (Sell-Side) گفته میشود، نشان داده شده است.
مفاهیم Bid و Ask
اولین سفارش فروشی که در فهرست سفارشات دیده میشود، دارای بالاترین قیمتی است که یک خریدار حاضر است برای خرید یک دارایی بپردازد. قسمت خرید شامل تمام سفارشات خرید باز است که دارای قیمتی پایین‌تر از قیمت معامله شده هستند. به این قیمت پیشنهادی خرید از سوی خریدار، Bid گفته میشود. قیمت پیشنهادی خرید نشان‌دهنده تقاضای بازار است و در صرافی، معمولا با رنگ قرمز مشخص میشود.
اولین سفارش خرید در اوردر بوک دارای کمترین قیمتی است که یک فروشنده دارایی خود را برای فروش گذاشته است. قسمت فروش دربرگیرنده تمام سفارشات فروش باز با قیمت بالاتر از قیمت معامله شده قبلی است. به این قیمت، قیمت پیشنهادی فروش یا Ask گفته میشود که اغلب، با رنگ سبز نشان داده میشود.
هر زمان که قیمت ثبت شده در هر دو فهرست با هم تطابق داشته باشند، نشان‌دهنده این است که بین خریدار و فروشنده توافقی حاصل شده و معامله اسپات انجام خواهد شد. در معاملات اسپات، بلافاصله پس از تایید تراکنش، دارایی از موجودی فروشنده کسر شده و به دارایی خریدار افزوده خواهد شد.
قدرت نقدشوندگی در بازار اسپات
هر چقدر اختلاف بین قیمت Ask و قیمت Bid کمتر باشد، نقدشوندگی در آن بازار بیشتر و سریع‌تر است. اختلاف بین این دو قیمت باعث ایجاد صف فروش میشود. به این میزان اختلاف بین کمترین قیمت فروش و بیشترین قیمت خرید اسپرد (Spread) گفته میشود.
عمق بازار معاملات اسپات
بررسی فهرست سفارشات نشان می‌دهد که قدرت در دست چه کسانی است: خریداران یا فروشندگان. عدم تعادل سفارشات در هر سمت از این فهرست، می‌تواند جهت بازار را مشخص نماید. حجم بالای سفارش فروش در یک بازه قیمتی نشان دهنده سطح مقاومت در آن قیمت و تعداد زیادی سفارش خرید ممکن است نشان دهنده سطح حمایت باشد.
با این حال، لازم است توجه داشته باشیم که اطلاعات فوق به تنهایی نمی‌توانند به عنوان سیگنال‌هایی برای خرید و یا فروش و انجام معاملات اسپات در نظر گرفته شوند.
آیا در بازار معاملات فرابورس (OTC)، می‌توانیم معامله اسپات را انجام دهیم؟
معاملات اسپات بر اساس قراردادهایی انجام می‌شوند که به صورت مستقیم بین دو طرف قرارداد منعقد شده است. در واقع، معامله اسپات بدون دخالت کارگزاران، به صورت همتا به همتا و به صورت مستقیم، بین خریدار و فروشنده انجام میشود. به این بازارها، بازارهای معاملات فرابورس (Over the Counter) هم گفته میشود چون تنها بین فروشندگان و خریداران است. شرایط معامله هم از استانداردی از پیش مشخص شده برخوردار نیست بلکه بر اساس نظر خریدار و یا فروشنده مشخص میشود.
معاملات اسپات چگونه در صرافی های غیرمتمرکز (Dex) انجام می‌شوند؟
با رشد فناوری رمز ارزها و شکل‌گیری حوزه Defi، مبادلات مالی صورت تازه‌ای به خود گرفتند. با پیشرفت این حوزه، فرصت‌های جدید سرمایه گذاری برای معاملهگران فراهم شد. جریان معامله اسپات در صرافی‌های غیرمتمرکز اندکی تفاوت دارد. به دلیل استفاده از قراردادهای هوشمند، به انتقال داراییها به صرافی نیازی نیست و معامله اسپات به طور مستقیم از کیف پول معاملهگران انجام میشود.
به این ترتیب، سفارش از پیش ثبت شده‌ای وجود نخواهد داشت. با ایجاد یک استخر نقدینگی و بلوکه کردن سرمایه در آن، این صرافی‌ها امکان تبادل در لحظه را برای کاربران فراهم میکنند. در این صرافی‌ها، اعتبار معامله اسپات به میزان دارایی استیک شده در بلاک چین آنها وابسته است. قیمت نیز بر اساس مدل بازارساز خودکار amm مشخص میشود.
میزان کارمزد تراکنش هر معامله اسپات بسیار اندک و یا برابر با صفر خواهد بود در حالی که سرعت انجام تراکنش معاملات بسیار بالا است و در لحظه انجام می‌شوند.
چگونه می‌توان یک معامله spot را انجام داد؟
برای ورود به بازار اسپات ابتدا باید یک ارز را خریداری کنیم. معامله اسپات به عنوان بهترین استراتژی معاملاتی برای افراد مبتدی در یک صرافی معتبر در نظر گرفته میشود. با وارد شدن به این بازار و بررسی قیمت اسپات ارز مورد نظر خود و همین طور بررسی سفارش‌های فروشی که برای آن ارز قرار داده شده، می‌توانیم قیمت پیشنهادی خود را در یک سفارش ثبت و با یک فروشنده معامله اسپات خود را انجام دهیم.
در عین حال، در صورتی که ما مقداری از یک ارز خاص را در اختیار داریم و قصد تبدیل آن به ارز دیگری را داشته باشیم، در هر صرافی که امکان معامله در جفت ارز مورد نظر ما را داشته باشد، با ثبت یک سفارش اسپات، می‌توانیم به راحتی این کار را انجام دهیم. در صرافی‌ها، معمولا روش‌های مختلفی برای انجام معامله اسپات وجود دارد که در ادامه به توضیح کامل آنها می‌پردازیم.
سفارش مارکت (Market) در معاملات اسپات
روش اول معامله اسپات بر اساس قیمت لحظه‌ای بازار انجام میشود که spot market order نامیده میشود که در زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که ما نمی‌خواهیم در صف خرید یا فروش منتظر بمانیم. ما تنها حجم ارزی را که قصد معامله آن را داریم، مشخص کرده و معامله بر اساس بهترین قیمت پیشنهادی موجود در بازار انجام خواهد شد. با وجود این، تضمینی وجود ندارد که در جریان اجرای سفارش ما، قیمت تغییری نکند. اگر حجم کافی برای اجرای سفارش ما وجود نداشته باشد، باقی‌مانده سفارش با قیمتی متفاوت پر خواهد شد.
سفارش لیمیت (Limit) در معاملات اسپات
روش دوم که spot limit order نامیده میشود، در زمانی استفاده میشود که ما قیمت مشخصی را برای ارزی که قصد معامله اسپات آن را داریم، در نظر می‌گیریم و آن را به صورت ثبت یک سفارش با قیمت پیشنهادی مشخص در بازار قرار می‌دهیم. در صورتی که قیمت ارز به رقم مورد نظر ما برسد، با پذیرش سفارش ما، معامله انجام خواهد شد.
سفارش استاپ لیمیت (Stop limit) در معاملات اسپات
سفارش استاپ لیمیت به سفارشاتی گفته میشود که با یک شرط قیمت همراه است که معمولا برای تعیین حد ضرر معامله مناسب است. اگر شرط مشخص شده در بازار محقق شود، سفارش ما به صورت خودکار توسط صرافی در فهرست سفارشات ثبت خواهد شد. به این صورت، ما می‌توانیم هر تعداد سفارش استاپ که مایل هستیم را ثبت کنیم و تا زمانی که سفارش ما فعال نشده باشد، سرمایه ما درگیر معامله نشده است.
استاپ همان شرط قیمتی است که اگر بازار به آن برسد، سفارش ما فعال خواهد شد و در صورت رسیدن قیمت به سطح مورد نظر لیمیت قیمتی خواهد بود که سفارش ما با آن قیمت در order book ثبت میشود. البته اگر این دو قیمت بسیار نزدیک به هم در نظر گرفته شوند، ممکن است بازار به سرعت از قیمت مورد نظر ما رد شده و سفارش ما پر نشود.
سفارش OCO در معاملات اسپات
OCO مخفف عبارت One Cancels the Other است که روشی مخصوص بازار اسپات برخی صرافی‌ها است. با استفاده از ویژگی OCO، ما می‌توانیم به صورت هم‌زمان دو سفارش را مشخص کنیم که در صورتی که یکی از سفارش‌های ما فعال شود، سفارش دیگر لغو میشود.
در واقع، این روش ترکیبی از دو سفارش لیمیت اوردر (Limit order) و استاپ لیمیت (stop limit) است، که در قسمت price، قیمت اسپات اوردر، در قسمت stop شرط قیمتی و در قسمت limit قیمت برای ثبت سفارش استاپ لیمیت را مشخص می‌کنیم. به این ترتیب، ما می‌توانیم حد سود و حد ضرر معامله خود را به صورت هم‌زمان تعیین کنیم.
استراتژی های معاملاتی مناسب برای اسپات تریدینگ
روند تغییرات قیمت در بازارهای مالی بیشتر توسط پول‌های هوشمند و نهنگ‌ها تعیین میشود که حجم بزرگی از سرمایه بازار را در اختیار دارند. با این وجود، در بازار معاملات اسپات، معاملهگران کوچک نیز می‌توانند از نوسانات قیمت در بازار استفاده کرده و به اندازه خود از سود بازار سهم ببرند. با وجودی که روند کلی بازار جفت ارزها از ابتدای پیدایش تا به امروز، به طور کلی روندی صعودی بوده است، با این حال سود ما به استراتژی معاملاتی بستگی دارد که ما برای سرمایه‌گذاری در نظر گرفتهایم.
بنابراین، اولین مرحله برای انجام یک معامله اسپات، شناسایی یک جفت ارز با پتانسیل رشد و در موقعیت صعود است. موقعیت یک جفت ارز را می‌توانیم با سه روش شناسایی و تحلیل کنیم:
- اولین روش تحلیل فاندامنتال در مورد ارزش ذاتی یک ارز است. این ارزش از آشنایی با وایت‌پیپر، نقشه راه آن، تیم طراح و پشتیبانی آن ارز و به طور کلی، کارکرد تکنولوژیک آن حاصل میشود.
- روش دوم تحلیل فاندامنتال در مورد موقعیت آن ارز در بازار بر اساس اخبار، اطلاعات و حواشی مربوط به آن است.
- در نهایت، روش سوم با تحلیل تکنیکال نمودارهای تغییر قیمت انجام میشود.
برای آموزش معاملات اسپات، از هر استراتژی بر اساس تحلیل تکنیکال می‌توانیم بهره ببریم. تفاوت بازار معاملات اسپات با دیگر بازارها در این است که حتی با ساده‌ترین استراتژی‌ها هم می‌توانیم یک معامله را در این بازار انجام دهیم.
با بهره گیری از اصول تحلیل تکنیکال کلاسیک، می‌توانیم روند تغییرات قیمت در بازار را تشخیص دهیم. با پیگیری این روندها، نقاط تغییر روندهای نزولی به صعودی، نقطه ورود ما به بازار خواهد بود. با استفاده از اصول پرایس اکشن و شناخت نواحی عرضه و تقاضا هم، محدوده‌ها و سطوح مقاومتی و حمایتی قیمت برای ما مشخص می‌شوند. با مشخص کردن خطوط حمایت، نقاط ورود و با تعیین محدوده مقاومت، حد سود معامله اسپات به راحتی مشخص میشود.
به طور کلی، سود و ضرر در همه معاملات به میزان نوسانات بازار بستگی دارد. با این وجود، تحلیل این نوسانات برای یک معامله اسپات به قبل از خرید خلاصه میشود و بعد از ورود به بازار، معامله‌گر فقط در انتظار صعود بازار تا رسیدن به حد سودی که قبلا تعیین کرده می‌ماند. در صورتی که بازار بر خلاف تحلیل ما حرکت کند نیز، با رسیدن به حد ضرری که قبلاً تعیین شده، معامله اسپات ما بسته خواهد شد.
با وجودی که مزایای زیادی در این بازارهای معاملات نقدی وجود دارد، در صورتی که قصد ورود به چنین معاملاتی را دارید، توصیه میشود که با احتیاط عمل کنید. بهتر است که با سرمایه‌های کم فعالیت خود را آغاز کنیم و سرمایه خود را به صورت پلکانی و تدریجی به بازار وارد نماییم.
مزایای بازار معاملات اسپات
امتیاز معامله اسپات نسبت به دیگر معاملات این است که ما در این معامله سرمایه خود را داریم و مجبور نشده‌ایم که آن را از جایی دیگر قرض بگیریم. در این نوع از معاملات، به استفاده از اهرم هم نیاز نداریم. این ویژگی‌ها موجب می‌شوند تا میزان سود و زیان ما در معامله به میزان سرمایه اولیه ما وابسته باشد و تغییرات قیمتی هم بر همین اساس انجام شوند.
این ویژگی زمانی برای ما مفید است که با این که سود ما به همان نسبت رشد قیمت، افزایش داشته است اما در صورت تغییرات ناگهانی قیمت در بازار ارزها، سرمایه ما به طور کامل از بین نخواهد رفت. با تعیین حد ضرری معقول نیز، ما می‌توانیم میزان ضرر خود را به حداقل برسانیم.
با این حال، حتی اگر از حد ضرر نیز در معامله اسپات خود استفاده نکنیم، با وجود ریزش بازار، در صورتی که پتانسیل رشد دوباره بازار و بازگشت قیمت وجود داشته باشد، باز هم می‌توانیم تا صعود دوباره قیمت صبر کنیم. به این ترتیب، سرمایه ما در معاملات اسپات نوسانات بیشتری را تحمل می‌کند.
مهمترین عاملی که موجب میشود افراد زیادی تمایل به انجام معامله اسپات داشته باشند، اطلاعات دقیق و معتبری است که در اردر بوک‌ها و قیمت معاملات اسپات در کل بازار وجود دارد. چنین اطلاعاتی به تحلیل دقیق از تغییرات قیمت در بازار کمک قابل‌توجهی می‌کند. این در حالی است که در سوی دیگر، اطلاعات قراردادهای معاملات آتی معمولاً در اختیار صرافی‌ها است و تحلیل‌های ما به صداقت صرافی‌ها و بروکرها در ارائه این اطلاعات به بستر بازار وابسته است.
معایب بازار معاملات اسپات
همان طور که پیش از این گفته شد، بازارهای اسپات بازارهایی مطمئن و قابل اعتماد هستند که افراد با استراتژی‌های ساده نیز می‌توانند در آن به سود برسند. با این حال، محدودیت‌های این بازار ممکن است برای معاملهگران حرفه‌ای و باتجربه دلسردکننده باشد. مهمترین محدودیت که تفاوت اصلی بازار معامله اسپات با بازارهای آتی نیز محسوب میشود، امکان انجام معامله شورت و معامله فیوچرز (Futures) است.
بازارهای آتی در اصل بازارهایی دوطرفه هستند. به عبارت دیگر، علاوه بر انجام معامله در جهت رشد قیمت، در صورت امکان ریزش قیمت نیز، ما می‌توانیم با ایجاد یک قرارداد بر اساس نزول قیمت در آینده بازار هم سود قابل توجهی به دست آوریم.
از سوی دیگر، احتمالاً سرمایه افراد برای معامله کردن در بازار فارکس محدود است. با وجودی که در معامله اسپات، ما تنها می‌توانیم از همان میزان سرمایه اولیه خود استفاده کنیم، اما در بازارهای مارجین، این امکان برای ما فراهم شده که نسبتی از موجودی حساب خود را به عنوان وجه الضمان، نزد صرافی به عنوان تضمین نگه داریم و تا چند برابر موجودی حساب خود، از منابع مالی صرافی وام بگیریم.
بنابراین، سود بیشتری را در معامله به دست خواهیم آورد و پس از انجام معامله، لازم است تا سرمایه قرض گرفته را به بازار برگردانیم. با این حال، افراد در هر دو این موارد باید توجه داشته باشند که در صورت تحلیل اشتباه بازار، ضرر آنها نیز به همان نسبت بالاتر خواهد رفت. با وجود تمام این معایب و محدودیت‌ها، بازار معاملات اسپات یکی از بهترین بسترها برای افراد تازه وارد به بازار جفت ارزها است.
سخن آخر
معاملات اسپات دقیقاً شبیه به معاملات نقدی برای کسب سود است، به این معنی که ما یک ارز را در زمانی که تشخیص دادیم که قیمت آن به کمترین حد کاهش پیدا کرده و یا کمتر از ارزش ذاتی آن است، به عنوان یک کالای سرمایه‌ای خریداری کرده و آن را نگه می‌داریم تا زمانی که قیمت آن برحسب تقاضایی که در بازار ایجاد شده، افزایش یابد. زمانی که تشخیص دادیم قیمت آن به حداکثر رشد خود رسیده است و یا ممکن است دوباره کاهش یابد، آن ارز را به فروش رسانده و از اختلاف قیمت خرید خود، سود به دست می‌آوریم.
سوالات متداول
معاملات اسپات روشی برای خرید و فروش داراییها با نرخ فعلی بازار با هدف تحویل فوری دارایی است. این نوع از معامله بین معاملهگران روزانه از محبوبیت زیادی برخوردار است.
امتیاز معامله اسپات نسبت به دیگر معاملات این است که ما در این معامله سرمایه خود را داریم و مجبور نشده‌ایم که آن را از جایی دیگر قرض بگیریم.
مهمترین محدودیت که تفاوت اصلی بازار معامله اسپات با بازارهای آتی نیز محسوب میشود، امکان انجام معامله شورت و معامله فیوچرز (Futures) است.
سلام خسته نباشید عالی بود فقط یه سوال برای کسی که تازه کاره اسپات رو توصیه میکنید یا فیوچرز ؟
سلام سپاس از همراهی شما
برای کسی که تازه کار هست قطعا اسپات پیشنهاد میشه به دلیل اینکه فیوچرز ریسک زیادی داره
ممنون از شما
سپاس از همراهی و توجه شما