اندیکاتور ATR که مخفف عبارت Average True Range به معنی برد واقعی میانگین است، در گروه اندیکاتورهای نوسان‌گیر قرار می‌گیرد و برای اولین بار در سال 1978، توسط ولز وایلدر (Welles Wilder) معرفی شد.
اندیکاتور ATR به طور مشخص در بازارهایی مورد استفاده قرار می‌گیرد که دارای هیجانات و نوسان‌های شدید است. نوسان در بازار و یا یک سهم را می توان با افزایش و کاهش قیمت پایانی یک سهم در طول یک دوره مشخص تعریف نمود.
تفاوت نوسان و مومنتوم چیست؟
زمانی که از نوسان صحبت می‌کنیم، عواملی نظیر قدرت روند و جهت آن را مورد بررسی قرار نمی‌دهیم و به طور کلی، اطلاعاتی درباره تغییرات قیمت را در اختیار فرد معامله گر قرار می‌دهیم. به عبارت دیگر، نوسان هنگامی ایجاد می‌شود که قیمت از قیمت میانگین فاصله گرفته باشد. اگر ما نمودارهای قیمتی را در اختیار داشته باشیم که نوسانات شدید را نشان دهند، کندل‌های صعودی و نزولی با هم دیده می‌شوند.
مومنتوم یا شتاب روند دقیقا بر خلاف نوسان عمل کرده و میزان قدرت روند را همراه با جهت به ما نشان میدهد. هنگامی که نموداری در اختیار ما قرار می گیرد که شتاب روند زیادی دارد، کندل‌ها یا بیشتر صعودی هستند و یا نزولی. به این ترتیب، از اندیکاتور ATR برای نوسان‌گیری استفاده می‌کنیم اما شاخص کانال کالا ممنتوم روند قیمتی یک سهم را ارزیابی می‌کند.
فرمول محاسبه اندیکاتور ATR
هر زمان تصمیم گرفتیم که برای تحلیل‌های خود از اندیکاتور ATR استفاده نماییم، تنها کافی است آن را در نرم‌افزار معاملاتی خود بارگذاری کنیم. اگر بخواهیم از نحوه کار این اندیکاتور اطلاعات بیشتری داشته باشیم، لازم است تا فرمول مربوط به آن را تحلیل نماییم. از این اندیکاتور می‌توانیم برای نمودارهای ساعتی، روزانه و یا هفتگی استفاده کنیم. برای محاسبه این اندیکاتور، لازم است برد یا محدوده واقعی (True Range | TR) تعیین شود. با استفاده از فرمول زیر می‌توانیم محدوده واقعی را محاسبه کنیم:
در فرمول فوق:
- TR محدوده واقعی است.
- High به قیمت بالای دوره زمانی مورد نظر ما اشاره می‌کند.
- Low به قیمت پایین دوره زمانی مورد نظر ما اشاره می‌کند.
- Close به قیمت بسته شدن دوره زمانی مورد نظر ما اشاره می‌کند. قیمت بسته شدن دوره زمانی قبل یا Close مشخص شده است.
بُرد یا محدوده واقعی حداکثر مقدار بین تفاوت بین قیمت بالا و پایین دوره، قدرمطلق اختلاف قیمت بالای دوره فعلی و قیمت بسته شدن دوره قبلی و قدرمطلق تفاوت میان قیمت پایین دوره حاضر و قیمت بسته شدن دوره قبل است. برای به دست آوردن اندیکاتور ATR برای دوره مورد نظر خود، باید میزان محدوده واقعی را بر تعداد دوره زمانی (n) تقسیم کنیم.
چند دوره برای محاسبه اندیکاتور ATR مناسب است؟
اگر هنگامی که قصد داریم میانگین را به دست آوریم، پس از محاسبه کردن محدوده واقعی، آن را بر تعداد دوره‌های مد نظر تقسیم کنیم، اندیکاتور سریع‌تری را به دست می‌آوریم. وایلدر بر اساس سیستم معاملاتی مورد استفاده، تعداد ۷ یا ۱۴ دوره را برای دستیابی به نتایج بهتر پیشنهاد کرده است.
چگونگی استفاده از اندیکاتور ATR
معامله‌گران می‌توانند برای دریافت سیگنال‌های بیشتر از دوره‌های کوتاه‌تری استفاده کنند. به عنوان مثال، تصور کنید معامله‌گری قصد تحلیل نوسانات قیمتی سهامی را در دوره معاملاتی ۵ روزه داشته باشد. معامله‌گر باید حداکثر مقدار را بین قدرمطلق اختلاف قیمت بالا و پایین، قدرمطلق اختلاف قیمت بالای فعلی از قیمت بسته شدن دوره قبلی و قدرمطلق اختلاف قیمت پایین فعلی از قیمت بسته شدن قبلی را برای هر کدام از دوره‌ها به دست آورد. در حقیقت، برای به دست آوردن اندیکاتور ATR، این‌کار باید ۵ بار انجام شده و میانگین محاسبه شود.
اندیکاتور ATR نشان‌دهنده چیست؟
به بیان ساده، اندیکاتور ATR برای سهامی با نوسان قیمتی بالا، مقداری زیاد و برای سهام با نوسان قیمتی کم، مقداری کم را نشان خواهد داد. این اندیکاتور جهت قیمت را نشان نمی‌دهد، بلکه برای سنجش نوسانات ایجاد شده با حرکت سریع قیمت به کار می‌رود.
خروج شاندلیر چیست؟
خروج شاندلیر (Chandelier Exit) یکی از تکنیک‌های شناخته شده محسوب می‌شود که توسط چاک لبو (Chuck LeBeau) معرفی شده است. در روش شاندلیر، تریلینگ استاپ پایین‌تر از بالاترین قیمت سهم از زمان ورود ما به معامله قرار می‌گیرد. فاصله بین بالاترین قیمت بالا و حد ضرر، مضربی از ATR خواهد بود.
چرا باید از اندیکاتور ATR استفاده کنیم؟
سهامی که قیمت آن دچار نوسان بیشتری می‌شود، ATR بالاتری دارد و بر عکس، سهامی که قیمت آن دچار نوسان کمتری می‌شود، ATR پایین‌تری دارد. اما یکی از مهم‌ترین کاربردهای اندیکاتور ATR تعیین حد ضرر (Stop Loss) است. هنگامی که اندیکاتور ATR مقدار بالاتری را نشان میدهد، معامله‌گران انتظار نوسانات قیمتی بیشتری را دارند. بنابراین، آنها حد ضرر خود را در فاصله دورتری تعیین می‌کنند و اگر نوسانات قیمتی کاهش پیدا کرده باشند، حد ضرر توسط معامله‌گران در فاصله نزدیک‌تری تعیین می‌شود.
همان طور که در تصویر بالا مشاهده می‌کنیم، اگر حد ضرر بسیار نزدیک در نظر گرفته شود، ممکن است با هر اصلاح قیمتی (Retracement) سهام را فروخته و از معامله خارج شویم. اگر مانند سمت راست تصویر، حد ضرر را بسیار دور تنظیم کنیم، کیفیت عملکرد ما کاهش پیدا می‌کند. در حقیقت، با به کارگیری اندیکاتور ATR، می‌توانیم با توجه به نوسانات بازار، حد ضرر بهتری را برای روند قیمتی سهام مورد نظر خود در نظر بگیریم.
علاوه بر این، اندیکاتور ATR برای تعیین زمان برداشت سود نیز کاربرد دارد. در بازارهای با نوسانات قیمتی بالاتر، احتمال شکست خطوط مقاومت و رسیدن به قله‌های جدید قیمتی بیشتر است. در نتیجه، معامله‌گر انتظار افزایش قیمت و کسب سود بیشتری را خواهد داشت.
اندیکاتور ATR مطلق چیست؟
اندیکاتور ATR نوسان را به صورت مطلق نشان میدهد و مقادیر به دست آمده توسط آن درصدی از قیمت‌های فعلی نیستند. به عبارت دیگر، اندیکاتور ATR سهام‌های گران‌قیمت‌تر از ATR سهام‌های ارزان‌تر بیشتر است. به عنوان مثال، سهامی با بازه قیمتی 500 تا 600 هزار تومان، ATR بالاتری از سهام با بازه قیمتی 50 تا 60 هزار تومان خواهد داشت. در نتیجه، نمی‌توانیم مقادیر به دست آمده ATR برای سهام‌های گوناگون را با همدیگر مقایسه کنیم.
نقش اندیکاتور ATR در بازار بورس مشتقه
اندیکاتور ATR می‌تواند به معامله‌گر در تعیین حجم معامله در بازار بورس مشتقه کمک نماید. با استفاده از اندیکاتور ATR، معامله‌گر می‌تواند حجم معامله را با توجه به ریسک‌پذیری و میزان نوسان بازار انتخاب کند.
تصور کنید که اندیکاتور ATR برای دوره ۵ روزه برابر با 1.41 و محدوده واقعی برای روز ششم برابر 1.09 است. ATR بعدی با ضرب مقدار قبلی اندیکاتور در تعداد روزها منهای ۱ و سپس با جمع کردن با محدوده واقعی برای دوره کنونی به دست می‌آید. سپس، باید این حاصل جمع را بر چارچوب زمانی مورد نظر تقسیم کنیم. به عنوان مثال، مقدار بعدی آن برابر با 1.35 یا (۵ ÷ ( ۱٫۰۹ + ۱٫۴۱ × (۱ – ۵))) خواهد بود. ما می‌توانیم این فرمول را برای کل دوره زمانی تکرار کنیم.
اندیکاتور ATR معامله‌گر را از زمان شکست سطوح در نمودار قیمت آگاه نمی‌سازد. معامله‌گر می‌تواند با جمع کردن قیمت بسته شدن با مقدار به دست آمده، به عددی دست پیدا کند. در روز بعد، هنگامی که سهام در قیمتی بالاتر از عدد به دست آمده معامله شود، زمان مناسب برای خرید سهم است. در تصویر زیر، می‌توانیم این قضیه را مشاهده کنیم (پیکان‌های نارنجی نشان‌دهنده سیگنال‌های خرید هستند).
آموزش اندیکاتور ATR
در حال حاضر، دانستن فرمول‌ها برای ما کاربردی ندارد و تنها لازم است تا تحلیل با این ابزار تکنیکال را بیاموزیم تا بتوانیم به کمک این ابزار برای خود یک استراتژی مالی و یا معاملاتی بسازیم.
زمانی که این اندیکاتور ATR رایگان را در نمودار تکنیکال خود باز کردیم، اگر با نام ATR آن را نیافتیم، باید نام کامل آن، یعنی Average True Range، را جستجو کنیم. حال ما با نموداری که معمولا در پایین نمودار قرار گرفته، روبرو خواهیم شد که اگر به تنظیمات اندیکاتور ATR رجوع کنیم، متوجه خواهیم شد که دوره آن بر روی 14 قرار گرفته است. این دوره برای بیشتر دارایی‌ها کاربرد دارد اما برای تحلیل بهتر باید از دوره طولانی‌تری استفاده کنیم.
همان طور که پیش از این گفتیم، دریافت سیگنال خرید و همین طور سیگنال فروش یکی از اهداف استفاده از اندیکاتور ATR است. زمانی که خط اسیلاتور در پایین‌ترین سطح خود قرار می گیرد، سیگنال خرید و زمانی که خط اسیلاتور در بالاترین سطح خود قرار می گیرد، سیگنال فروش ارسال می‌شود.
مفهوم اندیکاتور ATR مطلق
اندیکاتور ATR نوسان را به شکلی مطلق اندازه گرفته و اعلام می‌کند و مقادیری که توسط آن به دست می‌آیند، درصدی از قیمت‌های فعلی نیستند. به عبارت دیگر، سهام‌های گران از سهام‌های ارزان بسیار بیشتر است. به عنوان مثال، سهامی که در رنج قیمتی 500 تا 600 هزار تومانی قرار دارد، اندیکاتور ATR بالاتری از سهام با محدوده قیمتی 50 تا 60 هزار تومان دارد و به همین دلیل، نمی‌توانیم اندیکاتوری که به دست می‌آوریم را به سهام‌های دیگر نیز تعمیم دهیم.
محدودیت های اندیکاتور ATR
هنگامی که معامله‌گران تصمیم می‌گیرند از این اندیکاتور استفاده کنند، ممکن است دو محدودیت مانع آنها شود. محدودیت اول به نظری بودن این اندیکاتور مربوط می‌شود و هر معامله‌گری ممکن است برداشت متفاوتی از آن داشته باشد. به بیان دیگر، مقدار مشخصی از اندیکاتور ATR وجود ندارد که به شخص سرمایه‌گذار نشان دهد که روند معکوس شده است یا نه.
محدودیت دوم این است که این اندیکاتور جهت قیمت را بررسی نمی‌کند و تنها نوسانات را ارزیابی می‌کند و به همین خاطر، ممکن است سرمایه‌گذار با سیگنال‌های متفاوتی مواجه شود. به عنوان مثال، اگر قیمت بر خلاف روند حرکت کند و در همین راستا، اندیکاتور ATR نیز زیاد شود، ممکن است این طرز فکر در بین معامله‌گران ایجاد شود که اندیکاتور روند قبلی را تایید می‌کند، در صورتی که این احتمال 50 50 است.
در نهایت، لازم است خاطرنشان کنیم که در تریدینگ ویو یا صفحات نمودار صرافی‌ها، اندیکاتور ATR تنها به صورت نموداری قابل مشاهده است و گام‌های حرکتی نشان داده نمی‌شوند.
روند فعال‌سازی اندیکاتور ATR
در اینجا، به صورت گام به گام، با روند فعال‌سازی این اندیکاتور آشنا می‌شویم. در گام اول، هنگامی که می‌خواهیم وارد نرم‌افزار متاتریدر شویم، باید به دنبال سربرگ insert بگردیم. پس از کلیک روی آن، گزینه Indicators را انتخاب کرده و در آخر، Average True Range را اضافه می‌کنیم. تحلیلگران توصیه می‌کنند که هیچ گاه از این اندیکاتور به تنهایی استفاده نکنیم چون نمایش میزان نوسانات بازار کمکی به ما نخواهد کرد و ما نیاز داریم تا روند بازار و استراتژی خود را دنبال کرده تا به نتیجه خوبی در معاملات خود دست یابیم.
در این جا، سعی داریم که فعال سازی اندیکاتور ATR را به زبان ساده و روان بیان کنیم تا در صورت نیاز، در معاملات خود از آن بهره ببریم. امروزه، بیشتر تحلیلگران و معامله‌گران توانسته‌اند با استفاده از این اندیکاتور، به سودهای قابل‌توجهی دست یابند. به همین دلیل، توصیه می‌شود تا به طور کامل با این اندیکاتور و سایر ابزارهای مورد استفاده در تحلیل تکنیکال آشنا شویم تا از این جریان سودآوری عقب نمانیم.
اگر بخواهیم با مثالی عینی این مورد را برای شما عزیزان تشریح کنیم، باید بگوییم که اگر از دوره زمانی 11 روزه برای اندیکاتور ATR در جفت ارز EUR/USD استفاده کنیم، برای ما میزان واحد حرکتی قیمت در هر دقیقه، ساعت، روز و هفته نشان داده می‌شود که در نوع خود کم‌نظیر است. به بیان دیگر، ما می‌توانیم از این اندیکاتور برای تعیین میزان فاصله سود هدف و یا حد ضرر استفاده کنیم.
میزان واحد حرکتی قیمت از دقیقه تا هفته به صورت زیر است:
- یک دقیقه: 1.2 پیپ
- 1 ساعته: 81 پیپ
- 1 روزه: 97 پیپ
- 1 هفته: 191 پیپ
با در نظر گرفتن موارد فوق، ما می‌توانیم در انتهای روز، حرکت قیمت را زیر نظر بگیریم و اگر مشاهده کردیم که قیمت از 191 پیپ بالاتر رفته و به 198 پیپ رسیده است، می‌توانیم بفهمیم که در این زمان می‌توانیم معامله خود را به اتمام برسانیم.
همان طور که گفته شد، این اندیکاتور مزایای بسیاری دارد و یکی از فواید آن این است که می‌توانیم از آن برای تعیین حد ضرر نیز استفاده کنیم. به عبارت دیگر، زمانی که سیگنالی مخابره شد، ما می‌توانیم عدد مربوط به اندیکاتور ATR که نشان داده می‌شود را در دو عدد پیشنهادی 2 یا 3 ضرب کرده و حاصل آن را به مقدار نقطه ورود معامله اضافه کنیم.
هشدارهای مربوط به شکست ATR
در تحلیل تکنیکال، از اندیکاتور ATR برای پیدا کردن نقطه‌های صعودی و نزولی استفاده می‌شود و به همین دلیل، باید همیشه مقدار ATR را در نظر داشته باشیم. هنگامی که موفق به پیدا کردن چنین نقطه‌ای شدیم، لازم است به دنبال قیمتی بگردیم که سطح حمایت را شکسته باشد. هنگامی که قیمتی به این سطح می‌رسد، یعنی نوسان در سهم بالا رفته و احتمال شکست صعودی وجود دارد.
مفهوم کلی اندیکاتور ATR
در این قسمت، قصد داریم با مفهوم کلی اندیکاتور ATR آشنا شده و ببینیم که این اندیکاتور چه قابلیت‌هایی دارد و در چه نوع معاملاتی می‌تواند به ما کمک کند.
همان طور که گفته شد، در این اندیکاتور، دوره زمانی سیستم معاملاتی ما مورد توجه نیست و ما می‌توانیم با استفاده از آن در تمام دوره‌ها، سیگنال دریافت نماییم. اما نکته قابل توجه این است که اگر خرید و فروش‌های ما در دوره‌های کوتاه باشد، میزان ریسک ما بالا خواهد رفت. این دوره‌های کوتاه‌مدت می‌تواند از 1 آغاز شده و تا 5 ادامه یابد. با این حال، هر کسی با توجه به سود و ضرر خود و همچنین تحلیل‌هایی که در این زمینه انجام میدهد، دوره زمانی اصلی خود را انتخاب می‌کند.
همان طور که پیش از این گفتیم، ما با استفاده از این اندیکاتور می‌توانیم نوسانات بازار را بررسی کنیم و در مواقع رِنج بازار که کندل‌هایی با بدنه کوتاه پشت سر هم ایجاد می‌شوند، در صورت نوسانات شدید بازار، اندیکاتور ATR آن را بر روی نمودار می‌آورد و با روند صعودی خود به سهام‌داران و معامله‌گران هشدار میدهد. در سوی دیگر، اگر نوسانات بازار کم باشد، این روند را به صورت نزولی روی نمودار نشان میدهد.
لازم است خاطرنشان کنیم که ما نباید جهت روند بازار و میزان نوسان آن را با هم اشتباه بگیریم چون این اندیکاتور جهت روند را برای مشخص نمی‌کند بلکه میزان نوسان بازار را به ما نشان میدهد. برای فعال‌سازی این اندیکاتور، لازم است تا از نرم‌افزارهای تحلیل‌کننده، نظیر متاتریدر، استفاده نماییم.
حساسیت اندیکاتور ATR به تغییر تنظیمات
اندیکاتور ATR را می‌توانیم روی دوره‌های زمانی گوناگونی تنظیم کنیم که بر میزان حساسیت اندیکاتور تأثیر دارد. تنظیم استاندارد برای ATR 14 است، به این معنی که این اندیکاتور نوسان قیمت را بر اساس 14 دوره اخیر ارزیابی می‌نماید. همانطور که در بالا ذکر شد، این دوره معمولا 14 روز است.
نمودار زیر نشان میدهد که این دو مورد چگونه در نمودارها به صورتی متفاوت ظاهر می‌شوند:
استفاده از یک تنظیم ATR کمتر از 14 نشانگر را حساس‌تر می‌کند و یک خط میانگین متحرک پرشکاف و متلاطم را ایجاد می‌کند.
در تصویر فوق، ATR روی 7 تنظیم شده است (گوشه سمت چپ بالای پنجره اندیکاتور)، که درست نصف تنظیمات استاندارد 14 است. این مسئله موجب شده است که خط ATR کاملاً متلاطم به نظر رسد.
تنظیم ATR بالاتر از 14 موجب می‌شود حساسیت کمتری داشته و خط صاف‌تری ایجاد می‌کند.
در تصویر فوق، اندیکاتور ATR روی 28 تنظیم شده است که در نتیجه، یک خط ATR بسیار صاف‌تر ایجاد شده است.
هنگام تغییر تنظیمات اندیکاتور ATR، لازم است که بررسی کنیم آیا تغییرات واقعاً نتایج معاملات ما را بهبود می بخشد یا بدتر می کند. برای تشخیص این که کدام تنظیمات برای استراتژی و سبک معاملاتی شخصی ما مناسب‌تر است، یک سری معاملات را با استفاده از هر یک از تنظیماتی که قصد داریم آزمایش کنیم، انجام می‌دهیم. نتایج را در دفتر یادداشت معاملاتی خود ثبت کرده و سپس آنها را مقایسه می‌کنیم تا ببینیم کدام تنظیمات برای ما سودآورتر است.
سخن آخر
اندیکاتور ATR یکی از مهم‌ترین ابزارها برای سنجش نوسانات قیمت به شمار می‌رود. با وجودی که این اندیکاتور با هدف تحلیل بازار کالا به وجود آمد، اما امروزه برای انواع اوراق بهادار استفاده می‌شود. برای به دست آوردن آن، لازم است تعداد دوره‌ها را تعیین کنیم و وایلدر، خالق این اندیکاتور، ۷ یا ۱۴ دوره را برای عملکرد بهتر این اندیکاتور پیشنهاد کرده است. مقدار بالای به دست آمده حاکی از سرعت بالای تغییرات قیمت است و بر عکس، مقدار کم نشان‌دهنده سرعت پایین تغییرات قیمت است.
استفاده از اندیکاتور ATR به معامله‌گر کمک می‌کند تا حد ضرر، ناحیه برداشت سود و نقطه خروج از معامله را به درستی تعیین کند. بهتر است از مقایسه مقادیر به دست آمده برای دو سهم با بازه قیمتی متفاوت اجتناب کنیم چون سهام گران‌قیمت‌تر، اندیکاتور ATR بالاتری خواهند داشت و بر عکس. از آن جا که شاخص ای تی آر تنها بزرگی بازه قیمتی را ارزیابی می‌کند و به جهت روند قیمتی توجهی ندارد، کاربردهای آن برای تولید سیگنال‌های معاملاتی محدود است. به همین دلیل، استفاده از الگوهای پرایس‌اکشن به همراه اندیکاتور ATR می‌تواند سیگنال‌های معاملاتی مطمئن‌تری برای معامله‌گر حاصل کند.
سوالات متداول
از اندیکاتور ATR بیشتر در بازارهای نوسانی استفاده می‌شود.
خیر. ما تنها باید تحلیل با اندیکاتور ATR را بدانیم تا بتوانیم با این اندیکاتور کار کنیم و سیگنال فروش و خرید توسط این اندیکاتور را به درستی دریافت کنیم.
اندیکاتور ATR به صورت رایگان بر روی نمودار تکنیکال کارگزاری‌ها و پلتفرم‌های دیگر قرار داده شده است.
از هر عدد اندیکاتور ATR برداشت‌های مختلفی می‌شود و همین مسئله معامله‌گران را کمی سردرگم می‌سازد اما با در نظر گرفتن عوامل دیگر که در متن به آنها اشاره شد، می‌توانیم زمان‌های ورود و خروج طلایی خود را پیدا کنیم.
