استیبل کوین الگوریتمی چیست و چگونه کار می‌کند؟ مزایا و معایب این نوع استیبل کوین ها چه مواردی هستند؟
استیبل کوینها، یکی از مهم ترین بخش‌های بازار کریپتوکارنسی هستند. این ارزها را می‌توان پلی بین ارزهای فیات و ارزهای دیجیتال دانست. به کمک آنها کاربران می‌توانند داراییهای خود را به رمز ارز تبدیل کرده و در بازار کریپتوکارنسی فعالیت داشته باشند. یکی از مهم ترین ارزهای باثبات ساخته شده در چند سال اخیر، استیبل کوین های الگوریتمی یا algorithmic stablecoin هستند. این کوینها ساختار منحصر به فردی داشته و قصد دارند عملکرد بهتری نسبت به استیبل کوینهای متمرکز ارائه دهند. در این مقاله قصد داریم این نوع کوین های با ثبات الگوریتمی را به صورت کامل بررسی کنیم.
بیشتر بخوانید: استیبل کوین چیست به زبان ساده
استیبل کوین الگوریتمی چیست؟
استیبل کوین الگوریتمی یا algorithmic stablecoin دسته‌ای از کوینها هستند که به صورت غیر متمرکز و بدون نظارت هیچ نهاد یا شرکتی، کوینها و توکن‌هایی با قیمت ثابت (معمولا 1 دلار) تولید می‌کنند. این ارزهای باثبات به کمک قراردادهای هوشمند کار می‌کنند و در آن کاربران می‌توانند داراییهای فیات خود را به عنوان وثیقه در اختیار پلتفرم قرار دهند و در مقابل استیبل کوین‌هایی غیر متمرکز و با قیمت ثابت دریافت کنند.
معمولا وثیقه افراد تنها به ارزهای فیات محدود نمی‌شود و کاربران می‌توانند سایر ارزهای دیجیتال را به عنوان وثیقه در این پلتفرم‌ها قرار داده و کوین غیر متمرکز دریافت کنند. سازوکار این نوع ارزها کاملا غیر متمرکز است و تنها به کمک قراردادهای هوشمند اجرا می‌شود.
قراردادهای هوشمند در این کوینهای ثابت، یک تعادل بین میزان عرضه و تقاضا قیمت برقرار می‌کنند. زمانی‌که استیبل کوین با افزایش تقاضا همراه شود، قرارداد هوشمند میزان عرضه را افزایش داده و برعکس زمانی‌که میزان عرضه زیاد شود، قرارداد میزان تقاضا را زیاد می‌کند تا قیمت کوین با نوسان شدیدی مواجه نشود. استیبل کوین الگوریتمی از سطح بالایی از شفافیت برخوردار است و کاربران به راحتی می‌توانند عملکرد این نوع ارزها را بررسی کنند.
نحوه عملکرد استیبل کوین الگوریتمی
استیبل کوین الگوریتمی به کمک پلتفرم‌های غیر متمرکز، امکان ساخت ارزهای باثبات را فراهم می‌سازد. برای اینکه افراد بتوانند استیبل کوین غیرمتمرکز به دست آورند، لازم است ابتدا وارد این پلتفرم‌ها شوند و داراییهای خود را به عنوان وثیقه در اختیار آنها بگذارند. پلتفرم‌ها معمولا از اکثر ارزهای فیات دلار، یورو، یوان، پوند و غیره و ارزهای دیجیتال بیت کوین، اتریوم، ترون، بایننس کوین و غیره پشتیبانی می‌کنند.
زمانی‌که کاربر دارایی مورد نظر خود را در پلتفرم قرار دهد، قراردادهای هوشمند میزان دارایی ارسالی را بررسی کرده و سپس معادل آن، کوین ثابت غیر متمرکز یا الگوریتمی ایجاد می‌کنند. قراردادهای هوشمند داراییهای کاربران را در آدرس‌های مشخص و شفافی قفل می‌کنند تا بتوانند بر طبق آن، استیبل کوین جدید ایجاد کنند. کاربران در صورت نیاز می‌توانند کوینهای دریافتی را به پلتفرم برگردانند و داراییهای خود را پس بگیرند.
برخی استیبل کوین های الگوریتمی علاوه بر قراردادهای هوشمند، از اوراکل بلاک چین نیز برای ساخت کوین ثابت استفاده می‌کنند. اوراکل‌ها اطلاعات خارج از زنجیره بلاک چین را دریافت و به پلتفرم‌های غیر متمرکز ارسال می‌کنند. به کمک اوراکل‌ها پلتفرم‌ها می‌توانند نرخ دقیق ارزهای فیات را محاسبه کنند و برطبق آن، استیبل‌کوین جدید ایجاد نمایند. مکانیزم هر استیبل کوین الگوریتمی متفاوت است و هر کدام از الگوریتم‌ها و ساختارهای منحصر به فردی تشکیل شده‌اند. اما به صورت کلی این نوع ارزها را می‌توان به دسته‌های زیر تقسیم کرد:
- rebase:
rebase برطبق میزان عرضه و تقاضای موجود در معاملات ارز، قیمت را کنترل می‌کنند. ساختار قراردادهای هوشمند در این نوع کوینها به گونه‌ای طراحی شده که قیمت ارز را در یک محدوده ثابت نگه دارد. زمانی‌که تعداد عرضه و تقاضا در ارز باثبات تغییر کند، قراردادهای هوشمند با تغییر حجم معاملات، قیمت آن را ثابت نگه می‌دارند. - seigniorage:
Seigniorage با استفاده از چند توکن، قیمت ارز را ثابت نگه می‌دارند. در این نوع stablecoin، برخی از کوینها و توکن‌های موجود در بازار کریپتوکارنسی به عنوان ارز پایدار در نظر گرفته میشوند. در این سیستم کاربران برای ساخت کوین جدید، باید توکن‌های مشخصی را در شبکه قفل کنند این ارزها با هدف ایجاد ثبات در قیمت کوین ثابت در قراردادهای هوشمند ذخیره میشوند و برحسب آنها، استیبل کوین در پلتفرم ساخته می‌شود. - fractional:
محبوب ترین نوع استیبل کوین الگوریتمی، فرکشنال یا fractional است. این مدل، یک سازوکار بدون وثیقه برای ساخت ارزهای خود فراهم می‌کنند. در این سازوکار کاربران می‌توانند به سرعت داراییهای خود به یک stablecoin تبدیل کنند. سازوکار این نوع کوینها بدین صورت است که شخص باید ارزهای فیات یا ارزهای دیجیتال خود را در قرارداد هوشمند پلتفرم قرار دهد. پلتفرم بدون قفل کردن دارایی شخص، به همان میزان ارز، کوین ثابت برای کاربر ایجاد می‌کند.
تفاوت استیبل کوین الگوریتمی و متمرکز
- استیبل کوین های متمرکز توسط شرکت یا نهاد واسطه کنترل و مدیریت میشوند. کاربران به اطلاعات مالی این شرکتها دسترسی کامل ندارند و حسابرسی آنها شفاف نیست. در مقابل استیبل کوینهای الگوریتمی ساختار غیر متمرکز دارد و توسط قراردادهای هوشمند ساخته میشوند. کاربران به راحتی می‌توانند عملکرد قراردادهای هوشمند را بررسی کرده و داراییهای ثبت شده را به صورت شفاف مشاهده کنند.
- ارزش گذاری کوین های متمرکز برطبق میزان ارزهای فیات ذخیره در خزانه آنها انجام می‌شود. در واقع یک پشتوانه فیزیکی دارند و خزانه شرکت‌های این کوینها، ارزش آنها را تعیین می‌کند. در مقابل، استیبل کوین الگوریتمی دارای هیچ خزانه و شرکت متمرکزی نیست و تنها به وسیله وثیقه‌ها و داراییهای کاربران ارزش گذاری می‌شود. کاربران در آنها، داراییهای خود را در آدرس‌های مشخصی قفل می‌کنند تا بتوانند برحسب آن، کوین باثبات غیر متمرکز دریافت کنند.
- استیبل کوین های متمرکز دارای نوسانات کمتری در بازار هستند. قیمت آنها معمولا توسط شرکت‌های متمرکز کنترل می‌شود و در شرایط بد بازار، نوسان چندانی ندارد. در مقابل استیبل کوینهای الگوریتمی در شرایط نوسانی و بد بازار، به دلیل عدم توازن در میزان عرضه و تقاضا، با نوسانات بیشتری نسبت به کوینهای متمرکز مواجه میشوند و قیمت آنها بیشتر دستخوش تغییر قرار می‌گیرد.
مزایای استیبل کوین الگوریتمی
- تمرکززدایی بالا: ساختار غیر متمرکز و عدم وابستگی به شرکت‌های واسطه، باعث می‌شود تا استیبل کوین الگوریتمی تمرکززدایی بالا در ساختار خود داشته باشد. تمامی فعالیت‌ها و فرآیندها در آنها از طریق قراردادهای هوشمند انجام می‌شود.
- پشتیبانی از انواع کوینها: کوینهای باثبات الگوریتمی علاوه بر پشتیبانی از ارزهای فیات، با ارزهای دیجیتال نیز سازگار هستند و می‌توانند برطبق ارزش آنها، stablecoin ایجاد کنند.
- حسابرسی منظم قراردادهای هوشمند: برخی از این کوینهای الگوریتمی به صورت دوره‌ای، قراردادهای هوشمند خود را بررسی و اصلاح می‌کند. این کار باعث می‌شود تا در بلندمدت، ساختار و عملکرد آنها بهبود پیدا کند.
معایب استیبل کوین الگوریتمی
- ساختار ضعیف: قراردادهای هوشمند در استیبل کوین های الگوریتمی امنیت بالایی ندارند. در مواقعی که ترافیک شبکه افزایش یابد و میزان عرضه و تقاضا بالا رود، این قراردادها نمی‌توانند عملکرد مناسبی داشته باشند.
- وابستگی به وثیقه: برخی از کوین های ثابت الگوریتمی نیاز دارند مقداری از ارزهای فیات یا ارزهای دیجیتال را در شبکه خود ذخیره کنند. این مقدار برای کنترل میزان عرضه و تقاضا است و از طریق کاربران تامین می‌شود. در واقع کاربران با قراردادن دارایی خود به عنوان وثیقه در شبکه، علاوه بر دریافت پاداش به اجرای بهتر پلتفرم کمک می‌کنند. زمانی‌که شرایط بازار مطلوب نباشد و کاربران تمایلی به قفل کردن داراییهای خود به عنوان وثیقه نداشته باشند، پلتفرم دچار مشکل می‌شود و نمی‌تواند کوین جدیدی ایجاد کند.
لیست استیبل کوین های الگوریتمی
در حال حاضر هزاران استیبل کوین الگوریتمی در بازار کریپتوکارنسی ایجاد شده که متاسفانه بیشتر آنها امنیت و ساختار درستی ندارند و کاربران با خرید آنها، با مشکلات متعددی مواجه میشوند. تعداد محدودی از این ارزها ساختار مناسب و شفافی دارند و کاربران می‌توانند در معاملات خود از آنها استفاده کنند که به شرح زیر هستند:
- دای (Dai): ارز دای، اولین و محبوب ترین استیبل کوین الگوریتمی در بازار کریپتکارنسی است. این ارز در بستر شبکه اتریوم توسعه یافته و به وسیله پلتفرم غیر متمرکز MakerDAO ساخته می‌شود. همچنین از ارز فیات آمریکا و برخی از کوینهای بازار کریپتوکارنسی، مثل اتر (ETH) برای ساخت استیبل‌کوین‌های خود استفاده می‌کند.
- فراکس (Frax): ارز فراکس، بعد از دای، پرطرفدارترین ارز باثبات بازار کریپتوکارنسی به حساب می‌آید. این ارز در بستر شبکه اتریوم توسعه یافته و از انواع ارزهای فیات و ارزهای دیجیتال پشتیبانی می‌کند. بیشتر برنامه دیفای از این ارز برای پرداخت‌های درون برنامه‌ای استفاده می‌کنند.
- دی جد (Djed): از دیگر کوینهای محبوب بازار، ارز دی جد است که در بستر بلاک چین کاردانو توسعه یافته و از ارزهای آدا (ADA) و شن (SHEN) به عنوان ارزهای پشتیبان خود استفاده می‌کند. ارز شن (SHEN) نوعی استیبل کوین است که توسط پلتفرم دی جد توسعه یافته و از دلار آمریکا پشتیبانی می‌کند. زمانی‌که ارز آدا دچار نوسانات شدیدی شود، SHEN می‌تواند قیمت دی جد را کنترل کند.
- یو اس دی دی: USDD، استیبل کوین الگوریتمی شبکه ترون است که در سال 2022 توسط تیم توسعه این شبکه ایجاد شد. همچنین در بلاکچین‌های اتریوم، ترون و بایننس اسمارت چین قابل جابجایی است. این ارز از دلار آمریکا پشتیبانی می‌کند و به وسیله پلتفرم غیر متمرکز TRON DAO ساخته می‌شود. کاربران از طریق این برنامه می‌توانند ارزهای فیات خود را به USDD تبدیل کنند.
- سلو دلار (cello dollar): سلو دلار، کوین باثبات الگوریتمی بلاک چین سلو (celo) است. بلاک چین سلو دارای دو کوین CUSD و CEUR است. CUSD از ارز فیات دلار و CEUR از ارز فیات یورو پشتیبانی می‌کند. کاربران برای دریافت این کوینها علاوه بر ارزهای فیات، می‌توانند از بیت کوین و اتریوم نیز به عنوان وثیقه استفاده کنند.
- ترا (Terra): یکی دیگر از استیبل کوینهای محبوب است که توسط بلاک چین ترا ساپورت می‌شود. این ارز دیجیتال از طریق یک سری الگوریتم‌ها برای حفظ ارزش خود با دلار آمریکا، تلاش می‌کند و برای تثبیت ارزش خود از مکانیزم‌هایی مانند سوزاندن و ایجاد توکن‌های جدید استفاده می‌نماید.
آینده استیبل کوین های الگوریتمی و چشم اندازهای پیش رو
آینده این کوینها و چشم اندازهای پیش روی آنها موضوعیست که با توجه به پیشرفت‌های اخیر در فناوری بلاک چین و علاقه فزاینده به ارزهای دیجیتال، بسیار مورد توجه قرار گرفته است. یکی از بزرگترین چالش‌هایی که این استیبل کوینها با آن روبرو هستند، حفظ ثبات ارزش در برابر نوسانات شدید بازار است. این کوینها برای حفظ پایداری خود به الگوریتمهای پیچیده و مکانیزم‌های تنظیم عرضه و تقاضا تکیه می‌کنند. با این حال، این سیستم‌ها ممکن است در برابر شوک‌های بزرگ بازار یا تغییرات ناگهانی در رفتار سرمایه گذاران آسیب پذیر باشند.
در آینده، ما شاهد تکامل و بهبود این الگوریتم‌ها خواهیم بود. تحقیق و توسعه مستمر می‌تواند به ایجاد مکانیزم‌های جدید و مؤثرتری منجر شود که قابلیت‌های استیبل کوینهای الگوریتمی را در حفظ ثبات ارزش افزایش دهد. همچنین، با افزایش پذیرش عمومی و تنظیم‌گری مناسب، این کوینها می‌توانند به عنوان ابزاری مهم در اقتصاد دیجیتال و حتی به عنوان پشتوانه برای سایر ارزهای دیجیتال مورد استفاده قرار گیرند.
از سوی دیگر، چشم اندازهای پیش روی کوینهای الگوریتمی نیز به مسائل تنظیمی و نحوه برخورد نهادهای مالی و دولت‌ها با این نوآوری‌ها بستگی دارد. تنظیم‌گری مناسب می‌تواند به حفظ اعتماد عمومی و اطمینان از استفاده مسئولانه از این فناوری‌ها کمک کند. در عین حال، مقاومت یا محدودیت‌های بیش از حد می‌تواند رشد و پذیرش آنها را مختل نماید.
سخن پایانی
«استیبل کوین الگوریتمی چیست؟» ارزهای باثباتی هستند که به کمک پلتفرم‌های غیرمتمرکز و از طریق الگوریتم‌ها و قراردادهای هوشمند ساخته میشوند. این کوینها با هدف رفع مشکلات موجود در استیبل کوینهای متمرکز طراحی و توسعه پیدا کردند. در کوینهای متمرکز، یک شرکت یا نهاد واسطه وظیفه دارد به تعداد ارزهای ثابت منتشر شده در بازار کریپتوکارنسی، ارز فیات در خزانه خود قرار دهد. ارزهای فیات ذخیره شده در خزانه این شرکت حکم پشتوانه stable coin متمرکز را دارد.
تتر، بزرگترین استیبل کوین متمرکز بازار است که توسط شرکت Tether Limited به بازار عرضه می‌شود. شرکت Tether Limited به ازای هر تتر منتشر شده در بازار، 1 دلار به خزانه شرکت خود واریز کرده است. در حسابرسی‌های اخیر این شرکت مشخص شده که در خزانه خود مقدار بسیار کمی ارز فیات دلار را نسبت به تترهای عرضه شده در بازار کریپتوکارنسی ذخیره کرده است.
ساختار متمرکز و شفافیت پایین، از مهم ترین دلایلی بود که باعث شد این شرکت بتواند برخلاف تعهدات خود عمل کرده و تعداد تتر بیشتری را در بازار عرضه کند. همین مشکلات باعث شد تا توسعه دهندگان به فکر ساخت استیبل کوین الگوریتمی بیافتند و ساختاری غیر متمرکز برای این نوع ارزها تعریف کنند.
در حال حاضر تعداد کوینهای زیادی در بازار کریپتوکارنسی ساخته شده‌اند اما به دلیل نوسانات بالا و امنیت پایین، هنوز نتوانسته‌اند جایگاه کوینهای متمرکزی همچون تتر را تصاحب کنند. با توجه به ماهیت غیر متمرکز بازار کریپتوکارنسی، اگر در سال‌های آتی مشکلات این استیبل کوینها برطرف شود، می‌توانند در لیست محبوب ترین رمز ارزهای بازار قرار بگیرند و جایگاه استیبل‌کوین‌های متمرکز را تصاحب کنند.
