امروزه، تحلیل تکنیکال در میان معامله‌گران و تحلیلگران از محبوبیت زیادی برخوردار است. به همین دلیل، آموزش ابزارهای مورد استفاده در تحلیل تکنیکال بسیار مهم و کاربردی است. یکی از ابزارهای کاربردی در این حوزه، اندیکاتورها هستند که یکی از کاربردی‌ترین آنها اندیکاتور ایچیموکو است.
اندیکاتور ایچیموکو (Ichimoku) چیست؟
اندیکاتور ایچیموکو به عنوان یکی از مهمترین سیستم‌های معاملاتی امروزی در نظر گرفته می‌شود. این اندیکاتور برای اولین بار توسط ژاپنی‌ها مطرح شد. اندیکاتور ایچیموکو کارایی بسیار خوبی در دوره‌های زمانی مختلف مانند دوره‌های هفتگی یا دقیقه‌ای دارد. ایچیموکو در زبان ژاپنی به معنی ایجاد تعادل در یک نگاه است. به علت فرم خاصی که ابر ایچیموکو دارد، معاملهگر را قادر میسازد تا در هر لحظه، صعودی یا نزولی بودن روند را تشخیص دهد.
مهمترین کاربرد اندیکاتور ایچیموکو تشخیص خطوط حمایت و مقاومت است. همچنین، این اندیکاتور خط روند را مشخص، شتاب روند را اندازه‌گیری و سیگنال ورود یا خروج معاملاتی را صادر میکند. به عبارت دیگر، اندیکاتور ایچیموکو از معدود اندیکاتور‌هایی است که روند آینده را نیز تا حد بسیار زیادی مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهد.
پیشینه
در سال ۱۹۶۰ میلادی، گزارشگری ژاپنی به نام گوئیچی، برای اولین بار تلاش برای یافتن اندیکاتوری که به صورت گرافیکی و مصور روند بازار را مشخص کند، آغاز کرد. او نتیجه یافته‌های خود را در مقاله‌ای منتشر نمود که اولین مقاله درباره ساختار اندیکاتور ایچیموکو محسوب می‌شد و از آن زمان تا کنون، این اندیکاتور به سرعت بین تحلیلگران آسیایی محبوب شد. در دهه ۱۹۹۰ میلادی، با پیشرفت‌های نرم‌افزاری در فرایند تحلیل تکنیکال، تعداد تحلیلگرانی که در غرب از اندیکاتور ایچیموکو استفاده می‌کردند، به شدت افزایش یافت.
اجزای تشکیل‌دهنده اندیکاتور ایچیموکو
اندیکاتور ایچیموکو شامل ۵ خط است که دو خط آن ابر ایچیموکو (Ichimoku Cloud) را تشکیل می‌دهند. این خطوط در قالب میانگین ۹ دورهای، ۲۶ دورهای، میانگینی از دو میانگین مذکور، میانگین ۵۲ دورهای و چیکو (به معنی دره کم‌عمق) از قیمت‌ها هستند. در ادامه، اجزای ایچیموکو را به صورت دقیق‌تری تشریح می‌کنیم:
- تنکانسن
- کیجونسن
- سنکو A
- سنکو B
- ابر کومو
- چیکو
تنکانسن چیست؟
تنکانسن که با عنوان خط تبدیل (Conversion Line) نیز شناخته می‌شود، با به دست آوردن میانگین بیشترین قیمت بالا و کمترین قیمت پایین، در ۹ دوره قبلی محاسبه می‌شود.
۲ ÷ (کمترین قیمت پایین ۹ دوره اخیر + بیشترین قیمت بالای ۹ دوره اخیر ) = فرمول محاسبه تنکانسن
نکته مهمی که باید به آن توجه داشته باشیم این است که تنکانسن با میانگین متحرک نمایی و میانگین متحرک ساده تفاوت‌هایی دارد. مهمترین تفاوت این است که میانگین متحرک نمایی و ساده نسبت به تنکانسن، دچار نوسان کمتری می‌شود.
لازم به ذکر است که در مورد سهم‌هایی با روند صعودی، تنکانسن به عنوان خط حمایتی تاثیر گذاشته و برای سهم‌هایی که روند نزولی دارند، تنکانسن نقش خطی مقاومتی را ایفا میکند.
کیجونسن چیست؟
کیجونسن که با عنوان خط پایه (Base Line) نیز شناخته می‌شود، از محاسبه میانگین بیشترین قیمت بالا و کمترین قیمت پایین در ۲۶ دوره قبل محاسبه می‌شود. مانند تنکانسن، این خط نیز می‌تواند هر چارچوب زمانی را شامل شود.
۲ ÷ ( بالاترین قیمت ۲۶ دوره + پایین‌ترین قیمت ۲۶ دوره ) = فرمول محاسبه کیجونسن
به عبارت دیگر، کیجونسن نشان‌دهنده تعادل قدرت بین خریداران و فروشندگان است. در صورتی که قیمت یک سهم در ۲۶ دوره اخیر در یک بازه در حال نوسان باشد، قیمت تعادلی نقطه وسط این بازه خواهد بود.
زمانی که کیجونسن پایین قیمت‌ها قرار گیرد، روند صعودی است و اگر قیمت‌ها در پایین آن باشند، روند نزولی خواهد شد. در واقع، کیجونسن باعث به وجود آمدن خط حمایت قوی در روند صعودی شده و همچنین در روند نزولی، برای قیمت خط مقاومت ایجاد میکند.
سنکو A چیست؟
به میانگین دو بخش تنکانسن و کیجونسن، سنکو A گفته می‌شود. این خط در اندیکاتور ایچیموکو ۲۶ روز آینده را پیش‌بینی میکند.
۲ ÷ ( کیجون + تنکان ) = فرمول محاسبه سنکو A
زمانی روند قیمت را صعودی در نظر میگیریم که سنکو A در حال افزایش باشد، در غیر این‌صورت روند قیمت نزولی خواهد بود.
سنکو B چیست؟
به میانگین بیشترین نقطه بالا و کمترین نقطه پایین در ۵۲ روز گذشته سنکو B گفته می‌شود. با استفاده از این خط می‌توانیم 26 روز آینده را پیش‌بینی کنیم.
۲ ÷ ( بیشترین قیمت بالای ۵۲ دوره قبل + کمترین قیمت پایین ۵۲ دوره قبل ) = فرمول محاسبه سنکو B
زمانی روند قیمت را صعودی در نظر میگیریم که سنکو B در حال افزایش باشد، در غیر این‌صورت روند قیمت نزولی خواهد بود. سنکو B نیز مانند سنکو A می‌تواند به عنوان خط حمایتی یا مقاومتی برای روند قیمت سهم، نقش بازی کند.
نکته قابل توجه در تحلیل سنکو A و B این است که سنکو A نسبت به سنکو B حساس‌تر است و اندیکاتور سریع‌تری در نظر گرفته می‌شود. زمانی که قیمت سهمی در حال افزایش باشد، سنکو A به دلیل این که حساس‌تر و سریع‌تر است، مقدار بیشتری را نسبت به سنکو B نشان خواهد داد. بنابراین، اگر سنکو A بالای سنکو B قرار گیرد، روند را صعودی در نظر میگیریم.
ابر کومو چیست؟
ابر کومو را می‌توانیم به عنوان مهمترین بخش ساختار ایچیموکو در نظر بگیریم. ابر کومو به فضای ایجاد شده بین ۲ خط سنکو A و سنکو B گفته می‌شود. در تحلیل تکنیکال، ابر کومو را به عنوان ناحیه حمایتی و مقاومتی معتبر می‌شناسیم.
تحلیل ابر کومو
- زمانی که خط تنکانسن بالای خط کیجونسن قرار دارد و به طور هم زمان هر دو آنها در بالای ابر کومو قرار می‌گیرند، نشان‌دهنده صعودی شدن روند سهم است که آن را سیگنال خرید در نظر میگیریم.
- زمانی که خط کیجونسن بالای خط تنکانسن قرار دارد و به طور هم زمان هر دو آنها در پایین ابر کومو قرار دارند، نشان‌دهنده نزولی شدن روند سهم است که آن را سیگنال فروش در نظر میگیریم.
- زمانی که قیمت در داخل و میانه ابر کومو قرار گیرد، نباید پوزیشنی برای خرید یا فروش سهم اتخاذ شود که در این حالت، قیمت را ایستا در نظر میگیریم.
چیکو چیست؟
چیکو در زبان ژاپنی به معنی دره کم‌عمق است و به زبان ساده، خطی است که قیمت فعلی را با قیمت ۲۶ روز قبل مقایسه میکند. با تحلیل چیکو در اندیکاتور ایچیموکو، دو نکته بسیار مهم برای ما مشخص می‌شوند:
- آیا بازار روند خاصی دارد؟
- قدرت این روند چقدر است؟
تحلیل چیکو
- اگر چیکو بالاتر از قیمت ۲۶ روز پیش باشد، نمودار صعودی است و اگر پایین‌تر باشد، روند سهم نزولی خواهد بود.
- اگر از سقف یا کف چیکو خطوطی افقی رسم کنیم، این خطوط به دست آمده سطوح حمایت و مقاومت قدرتمندی برای روند سهام خواهند بود.
نحوه معامله با اندیکاتور ایچیموکو
حالا که با همه اجزای اندیکاتور ایچیموکو آشنا شدیم، باید چگونگی معامله و نکات کلیدی مربوط به سیگنال‌های صادر شده از این اندیکاتور را بررسی نماییم. مانند اجزای اندیکاتور ایچیموکو، سیگنال‌های خرید و فروش نیز به دسته‌‌های مختلف تقسیم می‌شوند.
تحلیل قیمت و خط تنکانسن
- اگر قیمت بالای خط تنکانسن قرار گیرد، خط تنکانسن به عنوان حمایت کوتاه‌مدت عمل خواهد کرد و روند در کوتاه مدت صعودی است. در این حالت، می‌توانیم پوزیشن خرید را اتخاذ کنیم.
- اگر قیمت در پایین خط تنکانسن قرار گیرد، خط تنکانسن به عنوان سطح مقاومت عمل خواهد کرد و روند در کوتاه مدت نزولی است. پس، سیگنال فروش دریافت می‌کنیم.
تحلیل قیمت و کیجونسن
- اگر قیمت بالای خط کیجونسن قرار گیرد، این خط به عنوان سطح حمایت عمل خواهد کرد و روند در کوتاه‌مدت، صعودی است. در این حالت، می‌توانیم پوزیشن خرید اتخاذ کنیم.
- اگر قیمت در پایین خط کیجون قرار گیرد، این خط به عنوان سطح مقاومت عمل خواهد کرد و روند در کوتاه مدت نزولی است. پس سیگنال فروش را دریافت می‌کنیم.
تحلیل وضعیت قیمت و ابر کومو
- اگر قیمت بالای ابر کومو قرار گیرد، ابر کومو نقش سطح حمایت را ایفا میکند و روند صعودی است.
- اگر قیمت در پایین ابر کومو قرار گیرد، ابر کومو نقش سطح مقاومت را ایفا میکند و ما در نمودار سهم با روند نزولی و سیگنال فروش رو به رو می‌شویم.
- میزان قابلیت اعتماد و قدرتمند بودن حمایت یا مقاومت ابر کومو به ضخامت ابر کومو بستگی دارد.
- اگر قیمت درون ابر کومو باشد، روند خاصی وجود ندارد و بهتر است که داخل ابر کومو پوزیشن خاصی اتخاذ نکنیم.
تحلیل وضعیت قیمت و چیکو
- اگر چیکو بالای نمودار قیمت قرار گیرد، روند صعودی بوده و سیگنال خرید صادر می‌شود.
- اگر چیکو پایین نمودار قیمت قرار گیرد، روند نزولی بوده و سیگنال فروش صادر می‌شود.
استراتژی کراس تنکانسن/کیجونسن
بر اساس استراتژی کراس تنکان/ کیجون، گرفتن پوزیشن خرید یا نگهداری یک سهم زمانی اتفاق می‌افتد که تنکان در حال افزایش و بالا رفتن، از کیجون رد شده و عبور کند. زمانی که تنکان به سمت پایین کیجون را قطع میکند، سهامدار باید پوزیشن فروش را اتخاذ نماید. بر اساس اندیکاتور ایچیموکو، عملکرد کراس تنکان/کیجون به وضعیت آن نسبت به ابر کومو وابسته است.
- اگر این قطع شدن در بالای ابر کومو روی دهد، آن را به عنوان یک سیگنال صعودی قوی در نظر میگیریم.
- اگر این قطع شدن در پایین ابر کومو روی دهد، آن را به عنوان یک سیگنال صعودی ضعیف در نظر میگیریم.
- اگر قطع شدن در میانه ابر کومو روی دهد، آن را به عنوان سیگنال صعودی خنثی محسوب می‌کنیم.
روند معکوس کلیه تحلیل‌های ذکر شده در کراس نزولی نیز صادق است.
استراتژی کراس کیجونسن
زمانی پوزیشن خرید را اتخاذ می‌کنیم که قیمت در قسمتی بالاتر از کیجون بسته شده باشد و زمانی پوزیشن فروش را اتخاذ می‌کنیم که قیمت بسته شدن پایین‌تر از خط کیجون باشد. مطابق با ساختار اندیکاتور ایچیموکو، عملکرد کراس کیجون به وضعیت قرارگیری آن نسبت به ابر کومو وابسته است:
- اگر قیمت بالاتر از کیجون بسته شود و این کراس‌اور در قسمت بالای ابر کومو روی دهد، آن را به عنوان یک سیگنال صعودی قوی در نظر میگیریم.
- اگر قیمت در ناحیه‌ای بالاتر از کیجون بسته شود، اما کراس اور پایین‌تر از ابر کومو باشد، آن را به عنوان یک سیگنال صعودی ضعیف در نظر میگیریم.
- اگر قیمت در قسمت بالایی خط کیجون بسته شود و بین ابر کومو قرار گیرد، آن را به عنوان یک سیگنال صعودی خنثی به حساب می‌آوریم.
تعیین حد ضرر
در استراتژی ایچیموکو، بهترین روش برای تعیین حد ضرر، توجه به سیگنال‌های خرید و فروش است. پیش از این، توضیح داده شد که چه زمانی سیگنال های فروش صادر می‌شود. بلافاصله پس از دریافت سیگنال فروش، سهامداران باید با ضرر اندک از روند نزولی خارج شوند تا از ضرر بیشتر جلوگیری کنند.
فیلتر ایچیموکو در بورس
فیلتر‌ها با استفاده از روابط ریاضی نوشته می‌شوند و به ما کمک می‌کنند تا داده‌های بازار بورس را تجزیه و تحلیل کنیم. با بهره‌گیری از فرمول‌های موجود برای فیلتر‌نویسی ایچیموکو، می‌توانیم سهم‌هایی که خط تنکان در آنها بالای خط کیجون قرار دارد و به طور هم‌زمان هر دو آنها در بالای ابر کومو قرار دارند را جدا کرده و از سیگنال خرید آنها استفاده کنیم.
با استفاده از فیلتر‌های ایچیموکو، می‌توانیم مواردی مانند وضعیت رنگ ابرکومو در اندیکاتور ایچیموکو، موقعیت کیجون و تنکان نسبت به نمودار قیمت، مشخص کردن کراس کیجون سن و تنکان سن، مشخص کردن کراس قیمت و چیکو اسپن، تعیین کف قیمت یک ماه و سه ماه و بسیاری از موارد دیگر را مورد بررسی قرار دهیم.
ارتباط اندیکاتور ایچیموکو و هیکن آشی (Heikin Ashi)
در تحلیل تکنیکال اندیکاتور ایچیموکو، ما می‌توانیم به جای کندل‌های کلاسیک از هیکن آشی استفاده کنیم. هیکن آشی نوعی نمودار در سیستم تحلیل تکنیکال است که از کندل‌های میانگین قیمت در آن استفاده می‌شود. در واقع، هیکن آشی شلوغی اندیکاتور ایچیموکو را کاهش داده و برای سهولت بررسی و تحلیل روند استفاده می‌شود. با استفاده از هیکن آشی در ایچیموکو، ما می‌توانیم روند بازار را شناسایی کرده و قیمت‌های آتی را پیش‌بینی کنیم. این نمودار برای سهولت بررسی و تحلیل روند مورد استفاده قرار می‌گیرد.
فرمول هیکن آشی
- نقطه آغازین کندل:
2/قیمت‌های (آغازین قبلی + بستن قبلی)
- نقطه پایانی کندل که نشان‌دهنده میانگین قیمت کندل است:
4/قیمت‌های (باز + زیاد + کم + بسته)
- سقف کندل که نشان‌دهنده بالاترین سطح سه مقادیر ذکر شده است:
بالاترین سطح قیمت (سقف، آغازین، پایانی)
- کف کندل که نشان‌دهنده پایین سطح مقادیر ذکر شده است:
کمترین قیمت (کف، آغازین و یا پایانی)
نحوه استفاده و تحلیل نمودار هیکن آشی
این نمودار پنج سیگنال عمده از خود صادر میکند که با تحلیل آنها، می‌توانیم روندها و پوزیشن‌های خرید را شناسایی کنیم:
- کندل‌های سفید یا سبز که فاقد سایه زیرین باشند، نشان‌دهنده روند صعودی قدرتمند هستند.
- کندل‌های سفید یا سبز حاکی از روند رو به رشد هستند.
- کندل‌های کوتاهی که در بالا و پایین خود دارای سایه هستند، نشان‌دهنده احتمال وجود تغییر در روند سهم هستند. معامله‌گرانی که ریسک‌‌پذیر هستند، در این جا پوزیشن خرید و فروش اتخاذ می‌کنند، اما سایرین برای تصمیم‌گیری منتظر کندل تاییدکننده می‌مانند.
- کندل‌های سیاه یا قرمزی که حاکی از روند نزولی هستند.
- کندل‌های سیاه یا قرمزی که در قسمت بالایی، سایه‌ای ندارند و نشان‌دهنده روند نزولی قدرتمند هستند.
سخن آخر
اندیکاتور ایچیموکو یکی از پُرکاربردترین ابزارهای مورد استفاده در تحلیل تکنیکال است که تحلیلگران برای تشخیص روند پیش‌رو از آن بهره می‌برند. در این مقاله، جزییات اندیکاتور ایچیموکو و نحوه استفاده از آن را مورد بررسی قرار دادیم. به طور کلی، هنگام استفاده از اندیکاتورها در تحلیل تکنیکال، بهتر است به سایر الگوها و اندیکاتورها نیز توجه شود تا تحلیل صورت گرفته قابل اعتمادتر و با ریسک کمتری باشد.
