الگوی کف و سقف دوقلو (Double Top and Bottom) که به الگوهای دوگانه نیز معروف است، یکی از الگوهای کلاسیک و البته بازگشتی مورد استفاده در تحلیل تکنیکال محسوب می‌شود که به‌شکل یک حرف W (کف دوقلو) و یا M (سقف دوقلو) دیده می‌شود. شناخت این الگوها در بازار ارز دیجیتال، بورس، و فارکس یکی از عوامل مهم در موفقیت معامله‌گران است. الگوها به ما کمک می‌کنند تا پیش‌بینی درستی از روند تغییر نمودار قیمت در بازارهای مالی داشته باشیم.
در تحلیل تکنیکال، بررسی الگوهای کف و سقف دوقلو برای توضیح حرکات یک دارایی به‌کار می‌رود. علاوه بر این، می‌توانیم از آنها به‌عنوان بخشی از استراتژی معاملاتی برای کسب سود از الگوهای تکرار شده استفاده کنیم.
مفهوم الگوی کف و سقف دوقلو
الگوی کف و سقف 2 قلو معمولاً در طول یک بازهٔ زمانی بلندمدت تشکیل می‌شوند و اغلب، به‌طور واضح قابل تشخیص نیستند. تغییرات قیمتی لزوماً اشکالی مانند حروف M یا W را در نمودار شکل نمی‌دهند. در زمان بررسی نمودار، لازم است معامله‌گران به خاطر داشته باشند که نقاط سقف و یا کف این الگوها نباید لزوماً در نقاط مشابهی قرار بگیرند تا بتوانند حروف M و یا W را در نمودار شکل دهند.
الگوهای سقف یا کف دوقلو با تشکیل دو قله یا کف قیمتی گِرد شده ایجاد می‌شوند. این الگوها معمولاً به همراه سایر اندیکاتورها برای تحلیل مورد استفاده قرار می‌گیرند، چون الگوهای گرد شده ممکن است به‌طور کلی، به تشخیص اشتباه بازگشت روندی و یا تشخیص اشتباه شکست‌های قیمتی منجر شوند.
الگوی کف دوقلو
الگوی کف دوقلو (Double Bottom) در انتهای روندی نزولی شکل گرفته و نشاندهنده بازگشت قیمت به روند صعودی است. این الگو جزء الگوهای بازگشتی صعودی و بسیار شبیه به حرف انگلیسی W است. باید به یاد داشته باشیم که نمی‌توانیم در روندی صعودی، به دنبال یافتن الگوی کف دوقلو باشیم. زمانی که این الگو به شکل می‌گیرد، به ما هشدار می‌دهد که روند قیمت از نزولی به صعودی تغییر می‌کند. بنابراین، در کل می‌توانیم بگوییم که الگوی کف دوقلو نشاندهنده آغاز یک روند صعودی و افزایشی است. این الگو دارای دو کف است که تقریباً به یک اندازه و مانند حرف W هستند. مؤلفه دیگر در ساختار الگوی کف دو قلو خط گردن (Neck Line) است که مماس با قله بین دو کف رسم می‌شود. در تصویر زیر، نمونه‌ای از الگوی کف دوقلو را همراه با اجزای تشکیل‌دهنده آن مشاهده می‌کنیم.
اعتبار الگوی کف دوقلو
برای اطمینان از شکل‌گیری الگوی کف دوقلو، لازم است نکات زیر را در نظر داشته باشیم:
- ارتفاع عمودی دره‌ها چندان تفاوتی نداشته و یا بسیار ناچیز (بین 2 تا 5 درصد) است.
- در اولین دره (ناحیه A)، حجم معاملات معمولا زیاد است چون در این ناحیه، اکثر بازیگران موقعیت خرید اتخاذ کرده و وارد سهم می‌شوند.
- فاصله زمانی بین دو دره معمولاً بین دو تا شش هفته است.
- حداقل فاصله عمودی دره‌ها از خط گردن 10 درصد است.
- اگر قیمت در بالای خط گردن، خطی که به موازات ناحیه B کشیده شده، با حجم معاملات سنگینی تثبیت شود، به عبارت دیگر، خط گردن شکسته شود، نشان می‌دهد که الگوی کف دوقلو کامل شده است؛ در غیر این‌صورت، نمی‌توانیم درباره کامل شدن این الگو اظهار نظر کنیم.
- اندازه الگوی کف دوقلو معمولا بین ۲۰ تا ۲۵ درصد روند نزولی قبلی خود است.
در الگوی کف دوقلو، شکسته شدن خط گردن و تثبیت قیمت بالای آن را می‌توانیم به عنوان نقطه ورود مناسبی در نظر بگیریم.
هدف سود در الگوی کف دوقلو
به منظور تعیین هدف سود در الگوی کف دوقلو، با رسم خطی عمودی، فاصله بین خط گردن و قله را اندازه گرفته و آن را H می‌نامیم. در صورت شکست خط گردن و صعود قیمت، می‌توانیم انتظار داشته باشیم که قیمت سهم به اندازه ۶۶ درصد H افزایش یابد. بنابراین، در صورت خرید این سهم در ناحیه شکست خط گردن، می‌توانیم هدف سود را به اندازه ۶۶ درصد H در نظر بگیریم.
نحوه معامله با الگوی کف دوقلو
همانطور که قبلاً گفتیم، الگوی کف دوقلو در پایان روندی نزولی مشاهده می‌شود و در ادامه، قیمت روندی صعودی را در پیش می‌گیرد. در بازارهای مالی مختلف، الگوهای صعودی معمولاً برای ورود به پوزیشن خرید (BUY) مناسب هستند. در پایان الگوی کف دوقلو روند صعودی ایجاد می‌شود. در الگوی کف دوقلو، بهترین نقطه برای ورود به معامله ناحیه شکست خط گردن است. زمانی که کف‌های الگو دقیقا به یک اندازه شکل گرفته، و از تقارن و تناسب آن مطمئن شدیم، شروع به معامله کرده و وارد موقعیت خرید می‌شویم. به همین دلیل، ناحیه شکست خط گردن را برای ورود به معامله انتخاب می‌کنیم.
تعیین حد سود و حد ضرر
برای انجام معاملهای حساب شده و مطمئن با استفاده از الگوها، تعیین حد ضرر و حد سود ضروری است. پس از تشخیص الگو و ترسیم آن، تعیین این نقاط بسیار راحت می‌شود. حد ضرر (SL) در این الگو مقداری زیر کف یا دره سمت راست (یکی دو پیپ پایین‌تر) در نظر گرفته می‌شود. برای به دست آوردن حد سود (TP) نیز اندازه خط گردن تا کف الگو را حساب کرده و به همان اندازه به بالای خط گردن اعمال می‌کنیم. هفتاد تا صد درصد این اندازه به عنوان هدف اول تعیین می‌شود.
الگوی سقف دوقلو
الگوی سقف دوقلو (Double Top) در انتهای روندی صعودی شکل گرفته و نشاندهنده بازگشت قیمت به روند نزولی است. این الگو جزء الگوهای بازگشتی نزولی بوده و بسیار شبیه به حرف انگلیسی M است. باید به یاد داشته باشیم که نمی‌توانیم در روندی نزولی، به دنبال یافتن الگوی سقف دوقلو باشیم. در تصویر زیر، نمونه‌ای از الگوی سقف دوقلو همراه با اجزای تشکیل‌دهنده آن را مشاهده می‌کنیم.
اعتبار الگوی سقف دوقلو
برای اطمینان از شکل‌گیری الگوی کف دوقلو، لازم است نکات زیر را در نظر داشته باشیم:
- ارتفاع عمودی قله‌ها چندان تفاوتی نداشته و یا بسیار ناچیز (بین ۲ تا ۵ درصد) است.
- در اولین قله (ناحیه A)، حجم معاملات معمولا زیاد است چون در این ناحیه، اکثر بازیگران موقعیت فروش اتخاذ می‌کنند.
- فاصله زمانی بین دو قله معمولا بین دو تا شش هفته است.
- اگر قیمت در زیر خط گردن، خطی که به موازات ناحیه B کشیده شده، با حجم معاملات سنگینی تثبیت شود، به عبارت دیگر، خط گردن شکسته شود، نشان می‌دهد که الگوی سقف دوقلو کامل شده است؛ در غیر این‌صورت، نمی‌توانیم درباره کامل شدن این الگو اظهار نظر کنیم.
- اندازه الگوی سقف دوقلو معمولا بین ۲۰ تا ۲۵ درصد روند صعودی قبلی خود است.
هدف سود در الگوی سقف دوقلو
به منظور تعیین هدف سود در الگوی سقف دوقلو نیز، با رسم خطی عمودی، فاصله بین خط گردن و قله را اندازه گرفته و آن را H می‌نامیم. در صورت شکست خط گردن و نزول قیمت، می‌توانیم انتظار داشته باشیم که قیمت سهم به اندازه 72 درصد H افزایش یابد. بنابراین، در یک بازار دو طرفه و در صورت اتخاذ موقعیت فروش این سهم در ناحیه شکست خط گردن، می‌توانیم هدف سود را به اندازه ۷۲ درصد H در نظر بگیریم.
نحوه معامله با الگوی سقف دوقلو
برای انجام معاملهای مطمئن با این الگو، باید از شکل‌گیری الگوی سقف دوقلو مطمئن شویم. پس اگر در نمودار قیمتی، شاهد ایجاد دو قله دقیقا با یک اندازه بودیم، به سراغ معامله با آن می‌رویم. درست مانند الگوی سر و شانه، ابتدا باید خط گردن را رسم کنیم. الگوی سقف دوقلو یک الگوی نزولی محسوب می‌شود و همانطور که می‌دانیم، در الگوهای نزولی، باید وارد پوزیشن فروش یا SELL شویم. پس بهترین نقطه ورود به معامله فروش را پیدا می‌کنیم.
نقطه شکست خط گردن بهترین نقطه برای ورود به پوزیشن فروش است. ابتلا لازم است از تشکیل الگو مطمئن شده و پیش از شکل‌گیری روند نزولی، از معامله خارج شویم.
حد سود و حد ضرر
در الگوی سقف دوقلو، حد ضرر بالای قله دوم یا قله سمت راست در نظر گرفته می‌شود. برای مثال، در بازار فارکس، حد ضرر به اندازه یک یا دو پیپ (Pip) بالاتر از قله سمت راست در نظر گرفته می‌شود.
برای به دست آوردن حد سود نیز، ابتدا فاصله خط گردن (Neck Line) تا قله را اندازه می‌گیریم، و سپس به همان اندازه، از خط گردن یا همان نقطه خروج از معامله به پایین اعمال می‌کنیم. هفتاد تا صد درصد این اندازه می‌تواند هدف ما باشد. اگر دیدی مبتنی بر امواج الیوت داشته باشیم، با نیم نگاهی به ابتدای روند، می‌توانیم هدف دوم و سوم را نیز تعیین کنیم چون روند بازگشتی الگو ممکن است تا ابتدای روند ادامه یابد.
آیا امکان نقض الگوی کف دوقلو یا سقف دوقلو وجود دارد؟!
در پاسخ به این سوال، باید بگوییم که قوانین و الگوهای تحلیل تکنیکال کاملا درست نیستند و تنها پشتوانه آماری دارند. به همین دلیل، این الگوها نیز ممکن است نقض شوند. برای مثال، در الگوی سقف دوقلو، اگر قیمت پس از شکسته شدن خط گردن به جای تداوم روند نزولی، به روند صعودی تبدیل شود و دو قله قبلی که حال به عنوان سطح مقاومت آن شناخته می‌شود را به سمت بالا بشکند، می‌توانیم بگوییم که الگوی سقف دوقلو نقض شده است. خلاف این فرآیند برای نقض الگوی کف دوقلو هم صادق است.
علاوه بر این، در صورت نقض هر یک از الگوهای بالا، می‌توانیم خطی که به موازات قله‌ها یا دره‌ها رسم کرده‌ایم را به عنوان حد ضرر در نظر بگیریم.
محدودیت‌های استفاده از الگوی کف و سقف دوقلو
اگر الگوهای کف و سقف دوقلو به درستی تشخیص داده شوند، می‌توانند بسیار مؤثر باشند. با این حال، در صورت تفسیر اشتباه این الگوها، ممکن است معامله‌گران دچار زیان‌های قابل‌توجهی شوند. به همین دلیل، قبل از نتیجه‌گیری در مورد این الگوها، باید مراقب بوده و به اندازهٔ کافی صبر کنیم.
به عنوان مثال، تفاوت قابل‌توجهی بین الگوی سقف دوقلو و الگوی سقف دوقلوی کاذب (failed double top pattern) وجود دارد. الگوی سقف دوقلوی واقعی الگوی نزولی بسیار قدرتمندی است که ممکن است به تغییرات کاهشی و شدید قیمت یک دارایی و یا سهم منجر شود.
بنابراین، لازم است که صبور باشیم و سطح حمایتی مهم که هویت الگوی سقف دوقلو را نشان می‌دهد، پیدا کنیم. در صورتی که با شکل‌گیری دو سقف قیمتی، فرض کنیم که یک الگوی سقف دوقلو را پیدا کرده‌ایم، این اشتباه ما ممکن است به خوانش نادرست نمودار و خروج زودهنگام از یک موقعیت معاملاتی منتهی شود.
سخن آخر
در این مقاله، در مورد الگوهای کف و سقف دوقلو در تحلیل تکنیکال و نحوه تشخیص و برخورد با آنها صحبت کردیم. الگوها نقش مهمی در تحلیل تکنیکال دارند و برای شناسایی صحیح آنها باید روی نمودارهای واقعی تمرین کرده و تجربه کسب کنیم. با تشخیص درست و به موقع الگوی کف و سقف دوقلو می‌توانیم آینده قیمت را سریع‌تر و دقیق‌تر پیش‌بینی کرده و در نهایت، بهترین تصمیم را اتخاذ کنیم.
لازم است به یاد داشته باشیم که این گروه از الگوها از محبوب‌ترین الگوهای بازگشتی نموداری محسوب می‌شوند. به همین دلیل، در مواقع خاص بهتر است این الگو به همراه سایر ابزارهای تحلیلی استفاده شود تا خطاهای احتمالی آن تا به میزان زیادی کاهش یابد.
سوالات متداول
الگوی کف دوقلو در پایان روندی نزولی شکل گرفته و نشاندهنده بازگشت قیمت به روند صعودی است. این الگو جزء الگوهای بازگشتی صعودی بوده و بسیار شبیه به حرف انگلیسی W است.
باید به یاد داشته باشیم که نمی‌توانیم در روندی صعودی، به دنبال یافتن الگوی کف دوقلو باشیم.
این الگو در انتهای روندی صعودی شکل گرفته و نشاندهنده بازگشت قیمت به روند نزولی است. این الگو جزء الگوهای بازگشتی نزولی بوده و بسیار شبیه به حرف انگلیسی M است.
فاصله زمانی بین دو قله معمولا بین دو تا شش هفته است.
