معرفی الگوی کف و سقف دو قلو در تحلیل تکنیکال و نحوه معامله با این الگوها

در دنیای متلاطم بازارهای مالی، شناخت الگوهای قیمتی به عنوان چراغ راهی برای ترسیم مسیر سرمایه گذاری‌ها مطرح است. الگوی کف و سقف دوقلو، که به شکل حروف W و M نمایان می‌شوند، یکی از الگوهای مطمئن و پرکاربرد در تحلیل تکنیکال به شمار می‌آید. این الگو، که جزء الگوهای بازگشتی است، در مواقعی که شکل حرف W (برای کف دوقلو) و M (برای سقف دوقلو) را می‌گیرد، استفاده می‌شود.

شناخت این الگوها در بازار ارز دیجیتال، بورس، و فارکس یکی از عوامل مهم در موفقیت معامله‌گران است. الگوها به ما کمک می‌کنند تا پیش بینی درستی از روند تغییر نمودار قیمت در بازارهای مالی داشته باشیم. در تحلیل تکنیکال، بررسی الگوهای کف و سقف دوقلو برای توضیح حرکات یک دارایی به‌کار می‌رود. علاوه بر این، می‌توانیم از آن‌ها به‌عنوان بخشی از استراتژی معاملاتی برای کسب سود از الگوهای تکرار شده استفاده کنیم.

مفهوم الگوی کف و سقف دوقلو چیست؟

الگوی کف و سقف 2 قلو معمولاً در طول یک بازه زمانی بلندمدت تشکیل می‌شوند و اغلب، به‌طور واضح قابل تشخیص نیستند. تغییرات قیمتی لزوماً اشکالی مانند حروف M یا W را در نمودار شکل نمی‌دهند. در زمان بررسی نمودار، لازم است معامله‌گران به ‌خاطر داشته باشند که نقاط سقف و یا کف این الگوها نباید لزوماً در نقاط مشابهی قرار بگیرند تا بتوانند حروف M و یا W را در نمودار شکل دهند.

الگوهای سقف یا کف دوقلو با تشکیل دو قله یا کف قیمتی گِرد شده ایجاد می‌شوند. این الگوها معمولاً به همراه سایر اندیکاتورها برای تحلیل مورد استفاده قرار می‌گیرند، چون الگوهای گرد شده ممکن است به‌طور کلی، به تشخیص اشتباه بازگشت روندی و یا تشخیص اشتباه شکست‌های قیمتی منجر شوند.

الگوی کف دوقلو چیست؟

الگوی کف دوقلو (Double Bottom) در انتهای روندی نزولی شکل گرفته و نشان دهنده بازگشت قیمت به روند صعودی است. این الگو جزء الگوهای بازگشتی صعودی و بسیار شبیه به حرف انگلیسی W است. باید به یاد داشته باشیم که نمی‌توانیم در روندی صعودی، به دنبال یافتن الگوی کف دوقلو باشیم. زمانی که این الگو شکل می‌گیرد، به ما هشدار می‌دهد که روند قیمت از نزولی به صعودی تغییر می‌کند.

بنابراین، در کل می‌توانیم بگوییم که الگوی کف دوقلو نشان دهنده آغاز یک روند صعودی و افزایشی است. این الگو شامل دو کف می‌شود که تقریباً هم‌اندازه هستند و شکلی شبیه به حرف W انگلیسی دارند. مؤلفه دیگر در ساختار الگوی کف دو قلو خط گردن (Neck Line) است که مماس با قله بین دو کف رسم می‌شود. در تصویر زیر، نمونه‌ای از الگوی کف دوقلو را همراه با اجزای تشکیل دهنده آن مشاهده می‌کنیم.

اعتبار الگوی کف دوقلو

برای اطمینان از شکل‌گیری الگوی کف دوقلو، لازم است نکات زیر را در نظر داشته باشیم:

• ارتفاع عمودی دره‌ها چندان تفاوتی نداشته و یا بسیار ناچیز (بین 2 تا 5 درصد) است.
• در اولین دره (ناحیه A)، حجم معاملات معمولا زیاد است چون در این ناحیه، اکثر بازیگران موقعیت خرید اتخاذ کرده و وارد سهم می‌شوند.
• فاصله زمانی بین دو دره معمولاً بین دو تا شش هفته است.
• حداقل فاصله بین دو دره در الگوی کف دوقلو از خط گردن، ده درصد تخمین زده می‌شود.
• اگر قیمت در بالای خط گردن، خطی که به موازات ناحیه B کشیده شده، با حجم معاملات سنگینی تثبیت شود، به عبارت دیگر، خط گردن شکسته شود، نشان می‌دهد که الگوی کف دوقلو کامل شده است؛ در غیر این‌صورت، نمی‌توانیم درباره کامل شدن این الگو اظهار نظر کنیم.
• معمولا اندازه الگوی کف دوقلو در حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد از روند نزولی قبلی خود را شامل می‌شود.

در این الگو، عبور قیمت از خط گردن و ماندگاری آن در بالای این خط، نشان دهنده نقطه‌ای مناسب برای ورود به معامله است.

هدف سود در الگوی کف دوقلو

برای تعیین هدف سود در الگوی کف دوقلو، با کشیدن خطی عمودی بین خط گردن و قله، فاصله این دو نقطه را می‌سنجیم و آن را به عنوان H در نظر می‌گیریم. در صورت شکست خط گردن و صعود قیمت، می‌توانیم انتظار داشته باشیم که قیمت سهم به اندازه ۶۶ درصد H افزایش ‌یابد. بنابراین، در صورت خرید این سهم در ناحیه شکست خط گردن، می‌توانیم هدف سود را به اندازه ۶۶ درصد H در نظر بگیریم.

نحوه معامله با الگوی کف دوقلو

همانطور که قبلاً گفتیم، الگوی کف دوقلو در پایان روندی نزولی مشاهده می‌شود و در ادامه، قیمت روندی صعودی را در پیش می‌گیرد. در بازارهای مالی مختلف، الگوهای صعودی معمولاً برای ورود به پوزیشن خرید (BUY) مناسب هستند. در پایان الگوی کف دوقلو روند صعودی ایجاد می‌شود. در الگوی کف دوقلو، بهترین نقطه برای ورود به معامله ناحیه‌ شکست خط گردن است. زمانی که کف‌های الگو دقیقا به یک اندازه شکل گرفته، و از تقارن و تناسب آن مطمئن شدیم، شروع به معامله کرده و وارد موقعیت خرید می‌شویم. به همین دلیل، ناحیه شکست خط گردن را برای ورود به معامله انتخاب می‌کنیم.

برای انجام معامله‌ا‌ی حساب شده و مطمئن با استفاده از الگوها، تعیین حد سود و حد ضرر ضروری است. پس از تشخیص الگو و ترسیم آن، تعیین این نقاط بسیار راحت می‌شود. استاپ لاس (Stop Loss) در این الگو مقداری زیر کف یا دره‌ سمت راست (یکی دو پیپ پایین‌تر) در نظر گرفته می‌شود. برای به دست آوردن تیک پروفیت (Take Profit) نیز اندازه خط گردن تا کف الگو را حساب کرده و به همان اندازه به بالای خط گردن اعمال می‌کنیم. هفتاد تا صد درصد این اندازه به عنوان هدف اول تعیین می‌شود.

الگوی سقف دوقلو چیست؟

الگوی سقف دوقلو (Double Top) در انتهای روندی صعودی شکل گرفته و نشان دهنده بازگشت قیمت به روند نزولی است. این الگو از دسته الگوهای بازگشتی نزولی است و ظاهری مشابه حرف M انگلیسی دارد. باید به یاد داشته باشیم که نمی‌توانیم در روندی نزولی، به دنبال یافتن الگوی سقف دوقلو باشیم. در تصویر زیر، نمونه‌ای از الگوی سقف دوقلو همراه با اجزای تشکیل دهنده آن را مشاهده می‌کنیم.

اعتبار الگوی سقف دوقلو‌

برای اطمینان از شکل گیری الگوی کف دوقلو، لازم است نکات زیر را در نظر داشته باشیم:

• ارتفاع عمودی قله‌ها چندان تفاوتی نداشته و یا بسیار ناچیز (بین ۲ تا ۵ درصد) است.
• در اولین قله (ناحیه A)، حجم معاملات معمولا زیاد است چون در این ناحیه، اکثر بازیگران موقعیت فروش اتخاذ می‌کنند.
• فاصله زمانی بین دو قله معمولا بین دو تا شش هفته است.
• اگر قیمت در زیر خط گردن، خطی که به موازات ناحیه B کشیده شده، با حجم معاملات سنگینی تثبیت شود، به عبارت دیگر، خط گردن شکسته شود، نشان می‌دهد که الگوی سقف دوقلو کامل شده است؛ در غیر این‌صورت، نمی‌توانیم درباره کامل شدن این الگو اظهار نظر کنیم.
• اندازه الگوی سقف دوقلو نیز معمولا بین ۲۰ تا ۲۵ درصد از روند صعودی قبلی خود است.

هدف سود در الگوی سقف دوقلو‌

به منظور تعیین هدف سود در الگوی سقف دوقلو نیز، با رسم خطی عمودی، فاصله بین خط گردن و قله را اندازه گرفته و آن را H می‌نامیم. در صورت شکست خط گردن و نزول قیمت، می‌توانیم انتظار داشته باشیم که قیمت سهم به اندازه 72 درصد H افزایش ‌یابد. بنابراین، در یک بازار دوطرفه و در صورت اتخاذ موقعیت فروش این سهم در ناحیه شکست خط گردن، می‌توانیم هدف سود را به اندازه ۷۲ درصد H در نظر بگیریم.

نحوه معامله با الگوی سقف دوقلو

برای انجام معامله‌‌ای مطمئن با این الگو، باید از شکل‌گیری الگوی سقف دوقلو مطمئن شویم. اگر در نمودار قیمتی، دو قله با اندازه‌های یکسان مشاهده شود، این نشان دهنده فرصتی برای معامله است. درست مانند الگوی سر و شانه، ابتدا باید خط گردن را رسم کنیم. الگوی سقف دوقلو یک الگوی نزولی محسوب می‌شود و همانطور که می‌دانیم، در الگوهای نزولی، باید وارد پوزیشن فروش یا SELL شویم. پس بهترین نقطه ورود به معامله فروش را پیدا می‌کنیم. نقطه شکست خط گردن بهترین نقطه برای ورود به پوزیشن فروش است. ابتدا لازم است از تشکیل الگو مطمئن شده و پیش از شکل‌گیری روند نزولی، از معامله خارج ‌شویم.

در الگوی سقف دوقلو، حد ضرر بالای قله دوم یا قله سمت راست در نظر گرفته می‌شود. برای مثال، در بازار فارکس، حد ضرر به اندازه یک یا دو پیپ (Pip) بالاتر از قله سمت راست در نظر گرفته می‌شود.

برای به دست آوردن حد سود نیز، ابتدا فاصله خط گردن (Neck Line) تا قله را اندازه می‌گیریم، و سپس به همان اندازه، از خط گردن یا همان نقطه خروج از معامله به پایین اعمال می‌کنیم. هدف از سودگیری در این الگوها می‌تواند بین هفتاد تا صد درصد از فاصله بین قله‌ها باشد. اگر دیدی مبتنی بر امواج الیوت داشته باشیم، با نیم نگاهی به ابتدای روند، می‌توانیم هدف دوم و سوم را نیز  تعیین کنیم چون روند بازگشتی الگو ممکن است تا ابتدای روند ادامه یابد.

آیا امکان نقض الگوی کف دوقلو‌ یا سقف دوقلو وجود دارد؟!

در پاسخ به این سوال، باید بگوییم که قوانین و الگوهای تحلیل تکنیکال کاملا درست نیستند و تنها پشتوانه آماری دارند. به همین دلیل، این الگوها نیز ممکن است نقض شوند. به عنوان مثال، در الگوی سقف دوقلو، اگر قیمت پس از شکست خط گردن، به جای ادامه روند نزولی به صعودی تغییر کند و از دو قله قبلی که حالا به عنوان سطح مقاومت شناخته شده‌اند عبور کند، می‌توان گفت که الگو نقض شده است. خلاف این فرآیند برای نقض الگوی کف دوقلو هم صادق است. علاوه بر این، در صورت نقض هر یک از الگوهای بالا، می‌توانیم خطی که به موازات قله‌ها یا دره‌ها رسم کرده‌ایم را به عنوان حد ضرر در نظر بگیریم.

شناسایی الگوی کف و سقف دوقلو

الگوی کف و سقف دوقلو از جمله الگوهای مهم و پرکاربرد در تحلیل تکنیکال بازارهای مالی است که به شناسایی نقاط احتمالی برگشت روند کمک می‌کند. این الگو در دو نوع کف دوقلو و سقف دوقلو دیده می‌شود که نشان دهنده فرصت‌های خرید یا فروش در بازار هستند.

الگوی کف دوقلو شامل دو افت قیمتی است که به صورت نزدیک به هم رخ می‌دهند و بین آن‌ها یک افزایش قیمت قرار دارد. این الگو نشان‌دهنده این است که پس از یک روند نزولی، تلاش برای فروش بیشتر و رسیدن به قیمت‌های پایین‌تر، دو بار شکست خورده و احتمالا روندی صعودی در حال شکل‌گیری است. به عبارت دیگر، کف دوقلو نشان می‌دهد که فشار فروش در حال کاهش است و خریداران در حال بازگشت به بازار هستند.

در مقابل، الگوی سقف دوقلو شامل دو اوج قیمتی است که در فاصله زمانی نزدیک به یکدیگر اتفاق می‌افتند و بین آن‌ها یک کاهش قیمت قرار دارد. این الگو نشان‌دهنده آن است که پس از یک روند صعودی، تلاش برای رسیدن به قیمت‌های بالاتر، دو بار ناکام مانده و احتمالا روندی نزولی در حال شکل‌گیری است. به بیان ساده، سقف دوقلو به ما می‌گوید که فشار خرید در حال کاهش است و فروشندگان در حال بازگشت به بازار هستند.

برای تأیید این الگوها، معامله‌گران اغلب منتظر شکسته شدن خط گردن (خطی که بین دو قله یا کف کشیده می‌شود) هستند. شکست خط گردن در الگوی کف دوقلو باید به سمت بالا و در الگوی سقف دوقلو باید به سمت پایین باشد. همچنین، حجم معاملات در زمان شکست خط گردن می‌تواند نشان دهنده قدرت الگو باشد؛ افزایش حجم در زمان شکست نشان دهنده قوی‌تر بودن الگو است.

در نهایت، الگوهای کف و سقف دوقلو ابزارهای قدرتمندی برای شناسایی فرصت‌های معاملاتی در بازارهای مالی هستند، اما مانند هر ابزار تحلیلی دیگر، استفاده از آن‌ها باید همراه با سایر ابزارهای تحلیلی و در نظر گرفتن شرایط بازار انجام شود تا احتمال موفقیت معاملات افزایش یابد.

مزایای استفاده از الگوی کف و سقف دوقلو

1. تشخیص روندهای معکوس: این الگو با ارائه دو قله یا دو دره متوالی که تقریبا در یک سطح قیمتی قرار دارند، نشان‌دهنده پایان یافتن حرکت قیمتی فعلی و احتمال آغاز روندی جدید است. این ویژگی به معامله‌گران اجازه می‌دهد تا با تشخیص زودهنگام این تغییرات، استراتژی‌های معاملاتی خود را تنظیم کنند.
2. قابل استفاده در بازارهای مختلف: بدون توجه به نوع دارایی یا بازار، چه ارزهای دیجیتال، سهام، ارزهای فیات، یا کالاها، الگوی کف و سقف دوقلو قابل شناسایی و استفاده است. این انعطاف پذیری به معامله‌گران امکان می‌دهد در بازه‌های زمانی مختلف و در بازارهای گوناگون از این الگو استفاده کنند.
3. سهولت تشخیص: تشخیص این الگو به دلیل ویژگی‌های بصری بارز آن نسبتاً آسان است. این ویژگی به خصوص برای معامله‌گران تازه‌کار مفید است، چرا که نیاز به تحلیل پیچیده یا تفسیر ابهامات ندارد.
4. استراتژی‌های متنوع: این الگو امکان پیاده سازی استراتژی‌های مختلفی را فراهم می‌آورد، از جمله استفاده از حد ضرر (Stop-Loss) و حد سود (Take-Profit) برای مدیریت ریسک و سود.

معایب استفاده از الگوی کف و سقف دوقلو

1. اشتباهات احتمالی: مانند هر ابزار تحلیل فنی دیگری، الگوی کف و سقف دوقلو نیز ممکن است گاهی اوقات سیگنال‌های اشتباه ارائه دهد. این موضوع می‌تواند منجر به تصمیم گیری‌های نادرست و ضررهای مالی شود.
2. نیاز به تأیید: برای افزایش دقت تحلیل، استفاده از این الگو باید با سایر ابزارهای تحلیل فنی مانند اندیکاتورها، الگوهای شمعی، یا تحلیل حجم معاملات ترکیب و تأیید شود.
3. تأخیر در سیگنال‌ها: گاهی اوقات، الگو تا زمانی که کاملا تکمیل نشود، سیگنالی ارائه نمی‌دهد. این تأخیر می‌تواند موجب از دست رفتن فرصت‌های معاملاتی شود، به خصوص در بازارهایی که سریع حرکت می‌کنند.
4. نیاز به تجربه: با اینکه تشخیص الگو به ظاهر ساده است، اما تفسیر صحیح و اعمال استراتژی‌های مؤثر بر اساس آن نیازمند دانش و تجربه قابل توجهی در زمینه تحلیل فنی است.

محدودیت‌های استفاده از الگوی کف و سقف دوقلو

اگر الگوهای کف و سقف دوقلو به‌ درستی تشخیص داده شوند، می‌توانند بسیار مؤثر باشند. با این حال، در صورت تفسیر اشتباه این الگوها، ممکن است معامله گران دچار زیان‌های قابل توجهی شوند. به همین دلیل، قبل از نتیجه گیری درمورد این الگوها، باید مراقب بوده و به‌ اندازه کافی صبر کنیم.

به عنوان مثال، تفاوت قابل توجهی بین الگوی سقف دوقلو و سقف دوقلوی کاذب (failed double top pattern) وجود دارد. سقف دوقلوی واقعی الگوی نزولی بسیار قدرتمندی است که امکان دارد به تغییرات کاهشی و شدید قیمت یک دارایی و یا سهم منجر شود.

بنابراین، لازم است صبور باشیم و سطح حمایتی مهم که هویت الگوی سقف دوقلو را نشان می‌دهد، پیدا کنیم. در صورتی که با شکل گیری دو سقف قیمتی، فرض کنیم که یک الگوی سقف دوقلو را پیدا کرده‌ایم، این اشتباه ما ممکن است به خوانش نادرست نمودار و خروج زودهنگام از یک موقعیت معاملاتی منتهی شود.

نکاتی برای استفاده از الگوهای کف و سقف دوقلو در معاملات

1. اولین گام برای استفاده از این الگوها، شناسایی دقیق آن‎‌هاست. الگوی کف دوقلو با دو قله نزولی که تقریبا در یک سطح قرار دارند و با یک دره بین آن‌ها شکل می‌گیرد. برعکس، الگوی سقف دوقلو با دو قله صعودی که تقریبا در یک سطح هستند و یک دره بین آن‌ها شکل می‌گیرد. این الگوها نشان دهنده تردید در بازار و احتمال تغییر جهت روند هستند.
2. حجم معاملات یک شاخص حیاتی برای تایید الگوها است. در یک الگوی کف دوقلو، انتظار می‌رود حجم در هنگام شکل‌گیری قله دوم کمتر از قله اول باشد، که نشان دهنده کاهش علاقه به فروش است. مشابهاً، در الگوی سقف دوقلو، کاهش حجم در قله دوم نسبت به اول، کاهش علاقه به خرید را نشان می‌دهد. این تغییرات حجم می‌توانند نشان دهنده ضعف در روند فعلی باشند.
3.  خط گردن، که از اتصال نقاط بالای دره‌ها (در الگوی سقف) یا پایین دره‌ها (در الگوی کف) تشکیل می‌شود، نقش کلیدی در تایید شکست الگو دارد. شکست و بسته شدن قیمت نسبت به این خط، تاییدی برای تغییر روند است. معامله‌گران باید منتظر بمانند تا قیمت به طور قاطع از این خط عبور کند قبل از اینکه تصمیم به ورود به معامله بگیرند.
4. پس از شکستن خط گردن، می‌توانید محدوده هدف قیمت را با استفاده از ارتفاع الگو تعیین کنید. این کار با اندازه گیری فاصله عمودی بین قله‌ها (یا کف‌ها) و خط گردن انجام می‌شود و سپس این فاصله را از نقطه شکست خط گردن به سمت بالا (یا پایین) اعمال می‌کنید تا هدف قیمتی خود را تعیین نمایید.
5. تعیین نقطه توقف ضرر بسیار مهم است تا در صورتی که بازار به ضرر شما حرکت کند، خسارت محدود شود. این نقطه معمولا زیر پایین‌ترین نقطه الگوی کف دوقلو یا بالای بالاترین نقطه‌ الگوی سقف دوقلو تنظیم می‌شود. استفاده از این استراتژی به معامله‌گران کمک می‌کند تا ریسک‌های خود را مدیریت کنند و از زیان‌های بزرگ جلوگیری نمایند.