الگوی بازگشتی در تحلیل تکنیکال چیست و معرفی انواع الگو های برگشتی

الگوی بازگشتی یا reversal pattern چیست؟ انواع الگوهای برگشتی در تحلیل تکنیکال کدامند؟

هر روز، معامله‌گران زیادی به دنبال بررسی داده‌ها و جمع آوری اطلاعات در مورد خرید یا فروش سهام هستند. برای بررسی قیمت و تصمیم گیری برای انجام معامله موفق و منطقی، آن‌ها از تحلیل تکنیکال استفاده می‌کنند تا با استفاده از ابزارهای آن و امکاناتی که فراهم می‌آورد، می‌توانند درک بهتری از روند قیمتی مورد نظر خود داشته باشند.

الگوهای بازگشتی یکی از موثرترین ابزارهای مورد استفاده در تحلیل تکنیکال برای تشخیص روند محسوب می‌شوند که همیشه مورد توجه تحلیلگران بازارهای مالی از جمله فارکس و بورس بوده است. این الگوها اصول و ساختاری دارند که کسب آگاهی در مورد آن‌ها برای هر معامله‌گری، لازم و ضروری است. در این مقاله، تعدادی از الگو های بازگشتی مورد استفاده در تحلیل تکنیکال را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

الگوی بازگشتی چیست؟

تحلیل الگوهای برگشتی می‌تواند برای پیش بینی‌های کوتاه مدت و یا بلندمدت مفید باشد. با ظهور این الگوها، حرکت نمودار قیمتی بعد از طی روند مشخصی در طول بازه زمانی، متوقف یا خنثی می‌شود و یا در جهتی مخالف روند قبلی خود، حرکتی جدیدی را در پیش خواهد گرفت. تشکیل الگوی برگشتی نشان دهنده این است که امکان دارد یک روند نزولی به صعودی قبلی بازگردد و یا یک روند صعودی به نزولی تبدیل شود.

در واقع، در این الگو، نقطه عطفی در نمودار ایجاد می‌شود که روند بعدی را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد. بازگشت‌هایی که در قله‌های بازار روی می‌دهند، الگوهای توزیع نامیده می‌شوند و در آن، معامله گران بیشتر از خرید، به فروش تمایل دارند. در مقابل، بازگشت‌هایی که در دره‌های انتهایی بازار روی می‌دهند، به عنوان الگوهای انباشت شناخته می‌شوند و در آن، تمایل معامله گران بیشتر به خرید است.

گاهی اوقات، این بازگشت روند پس از یک رشد یا سقوط بسیار چشمگیر در مقایسه با روند کلی نوسانات قیمت، در یک بازه زمانی ایجاد می‌شود که به آن اسپایک (Spike) می‌گویند. الگوی اسپایک به صورت ناگهانی، پس از یک روند خطی با شیب بسیار زیاد در نمودار قیمت ایجاد شده و باعث تغییر جهت نمودار می‌شود. الگوهای برگشتی دارای انواع گوناگون و مجزایی هستند که در تحلیل تکنیکال به کار رفته و هر کدام جزء الگوهای قدرتمندی محسوب می‌شوند.

با استفاده از آن‌ها، به درک بهتری از نمودار قیمتی دست می‌یابیم. الگو های بازگشتی داده‌ها و اطلاعات دقیق و مفیدی به در اختیار معامله گران قرار می‌دهند تا پیش از معامله خود، تمام جوانب نمودار قیمت را سنجیده و نسبت به آن تصمیم گیری کنند. در مقابل الگوهای بازگشتی، الگوهای ادامه دهنده یا ادامه دار وجود دارند که نشان‌دهنده ادامه حرکت قیمت در جهت روند غالب هستند. در مقاله دیگری به بررسی “الگوی ادامه دهنده چیست” پرداخته ایم.

انواع الگوهای بازگشتی در تحلیل تکنیکال

در حالیکه تصور می‌شود همه الگوهای برگشتی شبیه به هم هستند اما باید گفت اینگونه نیست. در این بخش، تعدادی از مهم‌ترین الگو های بازگشتی را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

• الگوی کلاسیک بازگشتی سر و شانه (Head And Shoulders)

الگوی سر و شانه به عنوان یکی از معروف‌ترین الگوهای کلاسیک بازگشتی شناخته می‌شود. این الگو در انتهای روند ظاهر می‌شود و روند صعودی را به نزولی و نزولی را به صعودی تبدیل می‌کند. الگوی سر و شانه زمانی ایجاد می‌گردد که پس از روند، الگویی بر مبنای چند سقف قیمتی و یا چند کف قیمتی شکل بگیرد. این الگو از سه سقف تشکیل شده و دارای دو شانه چپ و راست و یک سر است.

زمانی‌که قیمت نتواند در یک روند صعودی، سقف بالاتری از سقف قبلی بسازد، این الگو تشکیل می‌شود. خطی که دو دره پایینی این الگو را به هم وصل می‌کند، خط گردن نام دارد. در الگوی سر و شانه، بعد از این‌که قیمت خط گردن را شکست، با پولبک به آن، ریزش قیمت شروع می‌شود. این الگو شامل دو نوع به شرح زیر است :

• الگوی برگشتی سر و شانه سقف (Bearish Head and Shoulders)

الگوی سر و شانه سقف پس از یک روند صعودی تشکیل می‌شود و با پایان الگو، روند صعودی به پایان می‌رسد. در این الگو، سه سقف یا قله ایجاد می‌شود که سقف میانی از دو سقف دیگر بلندتر است. به ‌خاطر شکل ظاهری آن، قله میانی را سر و دو قله کناری را شانه می‌نامند. پس از تکمیل الگو، روند صعودی پایان می‌یابد و به نزولی تبدیل می‌شود. این حالت در زمانی روی می‌دهد که خط گردن با حجم بالا و پرقدرت شکسته شود تا پس از آن، روند نزولی ایجاد شود. در این هنگام، خط حمایتی قبلی، تبدیل به خط مقاومتی برای روند بعدی می‌شود.

• الگوی برگشتی سر و شانه کف (Bullish Head and Shoulders)

در الگوی سر و شانه کف که به سر و شانه معکوس نیز شناخته می‌شود، درست بر خلاف آنچه در بالا گفته شد، اتفاق می‌افتد. در این الگو، پس از یک روند نزولی، چند کف قیمتی ایجاد می‌شود که کف وسط، نقش سر و دو کف کناری، نقش شانه را ایفا می‌کنند. بعد از شکل‌گیری این الگو و تمام شدن آن، روند نزولی به صعودی تبدیل می‌شود. اگر این الگو تأیید شود، معمولاً یک روند صعودی برای سهام پیش‌بینی می‌شود که می‌تواند فرصت مناسبی برای خرید در این نقاط باشد.

• الگوی بازگشتی سقف و کف دوقلو

الگوی کف و سقف دوقلو یکی از رایج‌ترین الگوهای بازگشتی محسوب می‌شود که در استفاده از آن باید دقت زیادی داشته باشیم. کندل‌های بازگشتی در این الگو از اهمیت زیادی برخوردار هستند. در سقف دوقلو (Bearish Double Top)، معمولا یک الگوی نزولی برگشتی ایجاد می‌شود. کندل‌های قیمتی در این الگو دو قله و یک دره را پدید می‌آورند.

اولین سقف بالاترین میزان قیمت را نشان می‌دهد و به عنوان یک ناحیه مقاومتی عمل می‌کند. پس از آن، قیمت کاهش می‌یابد تا یک کف جدید ایجاد شود و سپس، نمودار قیمتی تا سقف قبلی حرکت می‌کند. هنگامی که الگوی دوقلو تشکیل شد، می‌توانیم منتظر ایجاد روندی نزولی در این الگوی بازگشتی باشیم.

همانطور که مشخص است، در طی این روند، سطح حمایت به سطح مقاومت تبدیل می‌شود. بهترین استراتژی معامله در این شرایط این است که در زمان کاهش قیمت، خریدار باشیم و در سقف دوم، فروشنده باشیم تا در ادامه روند به سمت نزولی، دچار زیان نشویم. الگوی کف دوقلو (Bullish Double Bottom)، بر خلاف الگوی سقف عمل می‌کند.

بر اساس این الگو، پس از یک روند نزولی، دو کف و یک قله در نمودار قیمتی ایجاد می‌شود. برای ایجاد این الگو، باید قبلاً یک روند نزولی وجود داشته باشد؛ در غیر اینصورت، تشخیص آن چندان معتبر نخواهد بود. در هر صورت، اولین کف در نمودار ممکن است نشان‌دهنده ایجاد شدن کف دوم در همین حوالی باشد.

بین کف اول و کف دوم، یک افزایش قیمت وجود خواهد داشت که آن را قله می‌نامیم. بعد از کامل شدن الگوی کف دوقلو، شاهد آغاز روندی صعودی در سهام خواهیم بود. بهترین استراتژی معاملاتی در این الگو را می‌توان اینگونه بیان کرد: زمانی‌که کندل بازگشتی از کف دوم به سمت بالا در حال حرکت است، بهترین زمان برای خرید خواهد بود چون روند صعودی قدرتمندی در آن نقطه به وجود می‌آید.

• الگوی سقف و کف سه قلو

الگوی کف و سقف سه قلو شباهت بسیار زیادی به الگوی سقف و کف دوقلو دارد و تنها تفاوت آن در تعیین سقف و کف جدید است. در صورتی‌که الگوی سقف و کف دوقلو در شکستن سطوح حمایتی و مقاومتی خود ناکام باشد، تحرکات بازار و کشمکش میان خریداران و فروشندگان سهم موجب می‌شود تا یک کف و یک سقف دیگر به این الگو افزوده شود. به عبارت دیگر، یک نوسان دیگر در نقطه حمایت و نقطه مقاومت، اتفاق می‌افتد. در این حالت، ما با یک الگوی سقف و کف سه‌قلو و در واقع، با سه سقف قیمتی روبرو خواهیم بود.

در الگوی سقف سه قلو (Bearish Triple Top)، هر زمان که نمودار سهام به سقف جدید سوم رسید، به ‌احتمال بسیار زیاد، در یک الگوی برگشتی، وارد روند نزولی می‌شود.  به همین صورت، در الگوی کف سه قلو (Bullish Triple Bottom) نیز، هنگامی‌که نمودار قیمتی به کف جدید سوم رسید، به احتمال بسیار زیاد، در یک الگوی بازگشتی، وارد روند صعودی می‌شود.

• الگوی بازگشتی کنج (Wedge)

الگوی کنج wedge به عنوان یکی از الگوهای کلاسیک بازگشتی از نوع الگوهای مثلثی شناخته می‌شود. تنها تفاوت این الگو با الگوی مثلث این است که در مثلث، دو خط حمایت و مقاومت بر خلاف جهت یکدیگر حرکت می‌کنند، اما در کنج، دو خط بالا و پایین الگو هم جهت با یکدیگر در حرکت هستند. الگوی کنج از نوع برگشتی است و در انتهای روند ظاهر می‌شود و در صورتی‌که در روند صعودی شکل گیرد، الگو نیز به صورت صعودی است و مانند روند صعودی، دره و قله‌های بالا را شکل می‌دهد.

برای معامله در زمان تشکیل این الگو، زمانی که الگو شکسته می‌شود و سهم شروع به ریزش می‌کند، حد سود (Take Profit) به اندازه قاعده الگوی کنج تعیین می‌شود. علاوه بر این، حد ضرر بالاتر از آخرین قله قرار می‌گیرد. در صورتی‌که الگوی کنج در روند نزولی ایجاد شود، خود الگو به صورت نزولی خواهد بود و مانند روند نزولی، کف و سقف‌های بالاتری شکل می‌دهد اما شیب نزولی دره‌ها کمتر از شیب نزولی قله‌ها است.

از زمانی‌که الگو شکسته ‌شود، حد سود به اندازه قاعده الگو است. علاوه بر این، حد ضرر زیر آخرین دره قرار می‌گیرد. نوع دیگری از الگوی کنج وجود دارد که برای استراحت قیمت و ادامه روند مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع از الگو در روند صعودی، به شکل نزولی و در نزولی، به شکل صعودی تشکیل می‌شود.

• الگوی برگشتی کف گرد (Rounding Bottom)

الگوی کف گرد که به عنوان الگوی گرد یا نعلبکی نیز شناخته می‌شود، یک الگوی بازگشتی است که بیشتر برای نمودارهای هفتگی استفاده می‌شوند. به طور کلی، این الگو نشان‌دهنده دوره طولانی تثبیت قیمت است و در روند نزولی شکل می‌گیرد و پس از تشکیل، آن را به حالت صعودی تغییر می‌دهد. تشخیص محل کامل شدن این الگو بسیار دشوار است و نمی‌توان به راحتی پیش بینی کرد که قیمت‌ها تا کجا خلاف جهت حرکت می‌کنند.