حد سود و حد ضرر در فارکس چیست : چگونگی تعیین حد سود و ضرر معاملات

در دنیای پرتلاطم و هیجان انگیز بازارهای مالی، تصمیم گیری‌های هوشمندانه و استراتژیک از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند. حد سود و حد ضرر، دو ابزار کلیدی برای هر معامله‌گری محسوب می‌شوند که به محافظت از سرمایه و افزایش بازدهی کمک شایانی می‌کنند. اما استفاده از این ابزارها به دانش، تجربه و دقت نیاز دارد. در این مقاله قصد داریم ابتدا مفهوم سود و زیان را به طور کامل تعریف کرده و در مورد لزوم رعایت آن صحبت کنیم. سپس با چگونگی گذاشتن حد سود و حد ضرر و اصول تعیین حد سود و حد ضرر در فارکس به همراه انواع این روش‌ها آشنا خواهیم شد.

حد ضرر یا Stop Loss چیست؟

حد ضرر یا استاپ لاس (Stop Loss) محدوده‌‌ایست که قیمت در خلاف جهت انتظار تحلیلگران پیش رفته و تحلیل اولیه آن‌ها را نقض می‌‌کند. بر اساس استراتژی معامله در جهت روند، خروج از معامله را با حرکت دادن حد ضرر در جهت روند انجام می‌‌دهیم تا بتوانیم هدف این استراتژی که کسب بیشترین سود با کمترین ریسک است را به بهترین صورت محقق سازیم.

تعیین حد ضرر همراه با مدیریت سرمایه صحیح، روشی است که برای حفظ سرمایه معامله‌گران بسیار اهمیت دارد. مشخص کردن نقاط حد ضرر معامله‌گر را قادر می‌سازد تا بتواند رفتار قیمت را به هنگام فعال شدن احتمالی حد ضرر معامله‌‌گرانی که در دام افتاده‌‌اند، به صورت هوشمندانه حدس بزند و در خلاف جهت آن‌ها معامله کند.

بازار سرمایه به دلیل پویایی و وابستگی به رفتار معامله‌گران، قابل پیش بینی دقیق نیست و ممکن است به طور کامل با تحلیل‌های ما منطبق نباشد. اشتباه در معامله مسئله‌ای طبیعی است و به همین دلیل، مدیریت سرمایه به عنوان تضمینی برای بقا در این محیط در نظر گرفته می‌شود. یکی دیگر از عوامل مهمی که باعث حفظ سرمایه معامله‌گران می‌شود، تصمیم‌گیری صحیح و به ‌موقع برای خروج از پوزیشن های معاملاتی باز است تا هم از سودهای به دست‌ آمده بهره برده و هم ضررهای بیش از حد را متوقف کنند.

علاوه بر این، معامله‌گران باید محدوده‌ای را انتخاب نمایند که در صورت حرکت قیمت بر خلاف تحلیل اولیه و فعال شدن حد ضرر تعیین شده و اجبار به خروج از معامله با روبرو شدن ضرر، تنها 10% از سرمایه خود را از دست بدهند. بدون مشخص کردن حد ضرر معقول، ممکن است تمام سرمایه اولیه خود را از دست بدهیم و ضررهای قابل توجهی را متحمل شویم که تداوم آن‌ها در نهایت به ورشکستگی و از دست دادن کل سرمایه ما منجر شود.

لازم به ذکر است عواملی همچون میزان نوسانات سهم و بازار، ریسک پذیری، میزان سرمایه، ابزارهای تکنیکالی و حمایت‌ها و مقاومت‌ها بر تعیین حد ضرر در فارکس تاثیرگذار هستند.

انواع حد ضرر در فارکس

• حد ضرر بر اساس درصد
  حد ضرر ثابت یا حد ضرر به صورت درصدی یکی از روش‌های تعیین استاپ لاس است. در این روش، تریدر حد ضرر را به صورت درصدی از قیمت قرار می‌دهد. اگر سهمی را با قیمت 600 تومان خریداری کرده و حد ضرر را در 10% قرار دهیم، در صورت نفوذ قیمت به زیر عدد 540 تومان، باید برای فروش سهم، اقدام کنیم. این نوع از حد ضرر با ریسک بیشتری همراه است چون ما حد ضرر را به صورت یک عدد مطلق در نظر گرفته و به نوسانات قیمتی توجهی نداریم. تعیین حد ضرر ثابت یکی از روش‌های نه چندان رایج برای تعیین حد ضرر است.
• حد ضرر بر اساس نواحی مهم نمودار
  در این روش، حد ضرر را یکی از پارامترهای تحلیل تکنیکال در نظر می‌گیریم. برای مثال، زمانی که سهمی در حال واکنش به یک حمایت داینامیک است، با شکست این حمایت برای فروش سهم اقدام می‌کنیم. یا فرض کنید در شاخص قدرت نسبی (RSI) یک سهم، شاهد شکل‌گیری حمایت استاتیک هستیم. با شکست این حمایت نیز، برای فروش سهم می‌توان اقدام کرد. بنابراین، براساس این روش، استاپ لاس هر ابزار تکنیکالی می‌تواند برای تعیین حد ضرر مورد استفاده قرار گیرد. در این روش، استفاده از اندیکاتور برای تعیین Stop Loss نیز کاربرد زیادی دارد.
• حد ضرر متحرک
  در این نوع، معامله‌گر حد ضرر خود را متناسب با رشد قیمت افزایش می‌دهد. برای درک مفهوم این نوع حد ضرر، به این مثال توجه کنید. فرض کنید برای خرید سهمی با قیمت 500 تومان اقدام کرده و استاپ لاس خود را روی 450 تومان قرار داده‌ایم. بعد از مدتی، قیمت سهم طبق پیش بینی ما افزایش یافته و به 600 تومان رسیده است.
  در صورتی که حد ضرر همان 450 تومان باشد، در صورت کاهش قیمت سهم به 450 تومان، نه تنها سودی نمی‌کنیم، بلکه دچار ضرر نیز خواهیم شد. به همین دلیل، با قرار دادن حد ضرر در 550 تومان، جلوی از دست رفتن تمام سود را می‌گیریم. علاوه بر این، با افزایش مجدد قیمت، برای افزایش حد ضرر متناسب با قیمت اقدام می‌کنیم.

چند نکته مهم برای تعیین حد ضرر در فارکس

در این قسمت، به چند نکته مهم برای تعیین حد ضرر اشاره می‌کنیم:

1. در معاملات کوتاه مدت، باید سعی کنیم که حد ضرر را در محدوده حمایت با موج نزولی قرار دهیم.
2. در معاملات و خرید و فروش‌های بلندمدت، باید حد ضرر را در محدوده حمایتی معتبر تعیین کنیم.
3. هنگامی که مقاومت یک سهم شکسته شد و قیمت سهم افزایش یافت و تثبیت شد، باید تلاش کنیم که حد ضرر را بر روی محدوده شکسته شده تعیین نماییم.
4. نباید به هیچ وجه حد ضرر را نزدیک نرخ خرید سهم تعیین کنیم زیرا که انجام این کار موجب می‌شود تا در معاملات کوتاه‌مدت به دلیل نوسانات زیاد به سرعت از بازار خارج شویم.
5. لازم است که به حد ضرر تعیین شده توجه داشته باشیم و پس از تعیین آن، به هیچ وجه نباید حد ضرر خود را تغییر دهیم.
6. تعیین حد ضرر در فاصله زیاد با نرخ خرید سهام، موجب افزایش ضرر و زیان ما می‌شود.
7. زمانی که مقاومت یک سهم شکسته شد و قیمت سهم در بالای محدوده مقاومتی تثبیت شد، باید حد ضرر را روی مقاومت شکسته شده که حالا به‌ عنوان سطح حمایت عمل می‌کند، قرار دهیم.

حد سود یا Take Profit چیست؟

حد سود یا تیک پروفیت (Take Profit)، یکی از استراتژی‌های مدیریت سرمایه در بازارهای مالی است که به سرمایه گذاران کمک می‌کند تا سود خود را در سطح قیمتی مشخصی قفل کنند. این ابزار، بخشی از دستورالعمل‌های معاملاتی است که به طور خودکار معامله را به محض رسیدن قیمت به سطح تعیین شده توسط سرمایه گذار بسته و سود حاصل از آن را ثبت می‌کند. این رویکرد، از افزایش حرص و طمع و همچنین تاثیر احساسات بر تصمیم گیری‌های معاملاتی جلوگیری می‌کند.

استفاده از حد سود به سرمایه‌گذار این امکان را می‌دهد که اهداف مالی خود را به صورت مشخص تعیین کرده و به آن‌ها برسد، بدون آنکه نیازی به نظارت دائم بر بازار داشته باشد. این امر مخصوصاً در بازارهای بسیار نوسانی، جایی که قیمت‌ها به سرعت تغییر می‌کنند، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

با این حال، تنظیم نادرست حد سود می‌تواند منجر به از دست دادن فرصت‌های سودآوری بیشتر شود، اگر قیمت پس از رسیدن به سطح حد سود، ادامه به افزایش یابد. به همین دلیل، تجزیه و تحلیل دقیق بازار و در نظر گرفتن نوسانات قیمتی در تنظیم این سطوح از اهمیت بالایی برخوردار است. در نهایت، حد سود به عنوان یکی از ابزارهای مدیریت ریسک، نقش کلیدی در حفظ سرمایه و به حداکثر رساندن سود در بازارهای مالی ایفا می‌کند. استفاده صحیح از این استراتژی نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و تحلیل مستمر بازار است.

چند نکته مهم برای تعیین حد سود

تعیین حد سود یکی از مهم‌ترین تکنیک‌های مدیریت سرمایه و ریسک در بازارهای مالی است که به معامله‌گران کمک می‌کند تا سود خود را در سطوح مشخصی قفل کنند و از دست ندهند. این اقدام نیازمند درک دقیقی از بازار و استراتژی‌های معاملاتی است. در ادامه به چند نکته کلیدی در تعیین حد سود اشاره می‌کنیم:

1. تجزیه و تحلیل دقیق بازار شامل بررسی نمودارهای قیمت، شناسایی الگوهای نموداری، و درک اخبار و رویدادهای اقتصادی است که می‌توانند بر قیمت‌ها تأثیر بگذارند. این فرآیند به معامله‌گر کمک می‌کند تا نقاط کلیدی را برای ورود یا خروج از معاملات شناسایی کند. برای مثال، یک سطح حمایت می‌تواند نقطه خوبی برای تعیین حد سود باشد اگر انتظار می‌رود که قیمت پس از رسیدن به آن نقطه دوباره افزایش یابد.
2. اهداف سود باید بر اساس عملکرد تاریخی بازار و قابلیت‌های فعلی آن تعیین شوند. برای مثال، اگر یک سهام معمولاً در یک دوره زمانی مشخص 5% نوسان دارد، انتظار یک بازده 20% در همان زمان نامعقول است. اهداف باید بر اساس واقعیت‌های بازار و نه بر اساس آرزوها تعیین شوند.
3. استفاده از نسبت ریسک به ریوارد به معامله‌گر کمک می‌کند تا تصمیم بگیرد آیا ورود به یک معامله از نظر مالی منطقی است یا خیر. به عنوان مثال، اگر برای هر دلار ریسک شده، حداقل دو دلار سود انتظار می‌رود، معامله از نظر ریسک به سود قابل قبول است. تعادل بین ریسک و سود به حفظ سرمایه در بلندمدت کمک می‌کند.
4. شرایط بازار ممکن است به سرعت تغییر کنند. به عنوان مثال، در زمان‌هایی که بازار بسیار نوسانی است، امکان دارد لازم باشد حد سود را تنظیم کرد تا از فرصت‌های موجود بهره‌برداری شود یا از ضررهای بزرگ جلوگیری به عمل آید. انعطاف پذیر بودن و آمادگی برای تغییر استراتژی بر اساس شرایط جدید، کلید موفقیت است.
5. بسیاری از پلتفرم‌های معاملاتی امکان تعیین خودکار حد سود و حد ضرر را می‌دهند. این ویژگی به معامله‌گران اجازه می‌دهد تا استراتژی‌های خود را پیش از ورود به معامله تعریف کنند و از این طریق از تصمیم گیری‌های عجولانه یا احساسی در زمان نوسانات شدید بازار جلوگیری می‌کند. این ابزارها می‌توانند به اجرای دقیق‌تر استراتژی‌ها و مدیریت بهتر ریسک کمک کنند.

چگونه می‌توانیم حد سود معاملات خود را تعیین کنیم؟

برای تعیین حد سود معاملات خود، ابتدا باید استراتژی معاملاتی مشخصی داشته باشید که بر اساس آن، سطوح حمایت و مقاومت، الگوهای قیمتی و شاخص‌های تکنیکال می‌توانند نقش مهمی ایفا کنند. در ادامه، چند روش برای تعیین حد سود ارائه می‌شود:

1. استفاده از سطوح حمایت و مقاومت: حد سود می‌تواند بر اساس نزدیک‌ترین سطح مقاومت (در معاملات خرید) یا حمایت (در معاملات فروش) تعیین شود. به این ترتیب، می‌توان از برگشت احتمالی قیمت قبل از رسیدن به این سطوح بهره برد.
2. استفاده از نسبت سود به ضرر (Risk/Reward Ratio): تعیین نسبت سود به ضرر مشخص (مانند ۱:۳) به شما کمک می‌کند تا برای هر معامله، حد سودی متناسب با میزان ریسک پذیرفته شده داشته باشید.
3. استفاده از میانگین‌های متحرک: برخی معامله‌گران حد سود را بر اساس میانگین‌های متحرک تعیین می‌کنند، به این شکل که در صورت رسیدن قیمت به یک میانگین متحرک خاص، معامله را می‌بندند.
4. استفاده از الگوهای قیمتی: الگوهای خاص قیمتی مانند پرچم، مثلث و سر و شانه‌ها می‌توانند نقاط خروج احتمالی را نشان دهند. بر اساس تکمیل الگو، می‌توان حد سود را مشخص کرد.
5. استفاده از شاخص‌های تکنیکال: برخی شاخص‌های تکنیکال مانند RSI یا استوکاستیک می‌توانند در تعیین نقاط اشباع خرید یا فروش که نقاط خوبی برای خروج از معامله هستند، کمک کنند.

ارتباط بین حد سود و حد ضرر با نسبت ریسک به ریوارد

پس از آن که با مفاهیم حد سود و حد ضرر در فارکس به طور کامل آشنا شدیم، در این قسمت از مقاله ارتباط آن‌ها را با نسبت ریسک به ریوارد (Risk/ Reward Ratio) مورد بررسی قرار می‌دهیم. نسبت ریسک به ریوارد برای ارزیابی و سنجش میزان ارزش و ریسک یک دارایی یا یک معامله استفاده می‌شود.

برای مثال، فرض کنید که ما با هدف سرمایه گذاری، سکه‌ای را خریداری می‌کنیم. پیش بینی ما این است که در صورت افزایش قیمت یک میلیون تومانی سکه، سود خواهیم کرد و در صورتی که بهای سکه طبق پیش‌بینی ما افزایش نیابد، ضرر 500 هزار تومانی را متحمل می‌شویم تا حد ضرر فعال شده و سکه را بفروشیم. نسبت ریسک به ریوارد ما در خرید سکه 1 به 2 است. نسبت ریسک به ریوارد یا نسبت ضرر به سود از تقسیم 500 هزار تومان به یک میلیون تومان به دست می‌آید.

پس برای تعیین نسبت ریسک به ریوارد، به تعیین حد سود و حد ضرر نیاز داریم. پس از تعیین حد سود و حد ضرر، تیک پرافیت را از قیمت خرید کم کرده تا ریوارد به دست آید و قیمت را از استاپ لاس کم می‌کنیم تا ریسک به دست آید.

فرض کنید سهمی را با قیمت 200 تومان خریداری می‌کنیم. حد سود را در 300 تومان و حد ضرر را نیز در 160 تومان قرار می‌دهیم. در این شرایط، ریسک ما 40 تومان و ریوارد ما 100 تومان است؛ در نتیجه، نسبت ریسک به ریوارد 1 به 2.5 خواهد بود. نظریه‌های گوناگونی برای بهترین حالت ریسک به ریوارد وجود دارد که تقریبا همه آن‌ها اعداد زیر 0.5 (یا همان 1 به 2) را مناسب در نظر می‌گیرند.

نکته مهمی که باید به آن توجه داشته باشیم، این است که نسبت ریسک به ریوارد نباید به تنهایی به عنوان ملاک معاملات در نظر گرفته شود چون که این نسبت نوعی پیش بینی احتمالی و ناشی از تعدادی پارامتر احتمالی است. بنابراین، به طور قطع نمی‌توانیم به آن تکیه کنیم. مهم‌ترین کاربرد نسبت ریسک به ریوارد کمک به اولویت بندی موقعیت‌های معاملاتی است.

روش آنتی مارتینگل (Anti-Martingale)

حال که با مفهوم ریسک به ریوارد آشنا شدیم، روش دیگری به‌ نام آنتی مارتینگل را معرفی می‌کنیم که می‌توانیم از آن برای مشخص کردن حد ضرر و حد سود در معاملات خود استفاده نماییم.

روش آنتی مارتینگل بر این اصل استوار است که پس از هر معامله ناموفق، معامله بعدی با نصف ریسک قبلی و در صورت موفقیت، معامله بعدی با دو برابر ریسک انجام شود. این روش درست بر خلاف روش مارتینگل است که بر اساس آن، زمانی که قیمت کاهش یافت، باید سرمایه خود را دو برابر کنیم تا ضرر پوشش داده شده و جبران شود.

البته لازم است این نکته را نیز در نظر داشته باشیم که افزایش دو برابری حجم هر معامله، ما را در معرض ریسک ضرری بزرگ نیز قرار می‌دهد که می‌تواند به تنهایی تمام سودهای به ‌دست‌ آمده از معاملات موفق گذشته را از بین ببرد. به صورت کلی، روش آنتی مارتینگل از نظر ریاضی روشی اثبات ‌شده است. با این حال، این روش برای معامله‌گران حرفه‌ای‌تر و به ‌خصوص در بازار فارکس، بهتر از بازار سرمایه جواب می‌دهد.